Prawo czy obowiązek nauczania religii w szkołach katolickich w Polsce

• Authors: Ryszard Pankiewicz

Title variants

EN

The Right or Obligation to Teach Religion in Catholic Schools in Poland

Abstracts

EN

Primary and secondary schools and Catholic kindergartens are educational institutions of a special nature. This study concerns the analysis of the applicable Polish educational provisions regarding religious education in these institutions and the proposed changes in the applicable law. Currently, parents can choose to study religion or ethics for their children. They may also choose not to make any choice. In practice, there are situations in which parents choose a Catholic school but do not want their child to participate in religion classes. In such cases, disputes often arise in the relationship between parents and their children and the directors of Catholic schools. This article proposes changes to Polish law to eliminate this type of problematic situations by guaranteeing religious education in Catholic educational institutions in educational law. Parents choosing a Catholic school for their child would also be bound by their choice. In the event of a change in their beliefs, realizing their constitutional right to freedom of conscience and religion in private and public life, and in particular the right of parents to freely raise their children religiously and morally in accordance with their beliefs, they would be obliged to transfer the child to another school that meets their expectations.  

PL

Szkoły podstawowe i ponadpodstawowe oraz przedszkola katolickie są placówkami oświatowymi o szczególnym charakterze. Niniejsze opracowanie dotyczy analizy obowiązujących polskich przepisów prawa oświatowego w zakresie nauczania religii w tychże placówkach i proponowanych zmian w prawie obowiązującym. Obecnie rodzice dla swoich dzieci mogą dokonać wyboru albo nauki religii, albo etyki. Mogą także nie dokonać żadnego wyboru. W praktyce dochodzi do sytuacji, w których rodzice wybierają szkołę katolicką i jednocześnie nie chcą, aby dziecko uczestniczyło w lekcjach religii. Często w takim przypadku dochodzi do sporów w relacji pomiędzy rodzicami i ich dziećmi a dyrektorami szkół katolickich. W niniejszym artykule postulowane są zmiany w polskim prawie, aby wyeliminować tego typu problematyczne sytuacje, poprzez zagwarantowanie w prawie oświatowym nauczania religii w katolickiej placówce oświatowej. Rodzice dokonując wyboru dla swojego dziecka szkoły katolickiej jednocześnie byliby związani swoim wyborem. W sytuacji zmiany swoich przekonań, realizując swoje konstytucyjne prawo do wolności sumienia i religii w życiu prywatnym i publicznym, a w szczególności prawa rodziców do swobodnego wychowania religijnego i moralnego dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami, zobowiązani byliby do przeniesienia dziecka do innej szkoły wypełniającej ich oczekiwania.

Keywords

PL

wolność religijna; relacje Kościół-państwo; szkoły publiczne; wychowanie katolickie

EN

religious freedom; Church-state relations; public schools; Catholic education

• Publisher: Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
• Journal: Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
• Year: 2023
• Volume: 18
• Issue: 20 (2)
• Pages: 203-218

Dates

published

2023

Contributors

author

Ryszard Pankiewicz

• Akademia Zamojska

References

• Borecki, Paweł. 2008. „Konstytucyjność regulacji szkolnej nauki religii (głos w dyskusji).” Studia Prawnicze 2(176):31-40.
• Czuryk, Małgorzata. 2013. Ochrona Prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami religijnymi i filozoficznymi w systemach edukacji publicznej państw członkowskich Unii Europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
• Czuryk, Małgorzata. 2014. „Prawa rodziców i uczniów dotyczące nauczania religii w szkole publicznej w prawie polskim.” W Religia i etyka w edukacji publicznej, red. Józef Krukowski, Paweł Sobczyk, i Michał Poniatowski, 211-30. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Dyduch, Jan. 1986. „Szkoły katolickie w świetle nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego.” Analecta Cracoviensia XVIII:349-65.
• Garlicki, Leszek. 2009. „Religia a szkoła publiczna (na tle aktualnego orzecznictwa strasburskiego).” W Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. Paweł Borecki, Andrzej Czohara, i Tadeusz J. Zieliński, 244-54. Warszawa: LexisNexis.
• Goliszek, Piotr. 2020. „Nauczanie religii w polskich przedszkolach i szkołach publicznych.” Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie 13, nr 2:177-95. https://doi.org/10.18290/rt.2015.62.11-11
• González del Valle, José M. 2011. „Nauczycielskie zadanie Kościoła.” W Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Powszechne i partykularne ustawodawstwo Kościoła katolickiego. Podstawowe akty polskiego prawa wyznaniowego. Edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, red. Piotr Majer, 612-18. Kraków: Wolters Kluwer Polska.
• Janiga, Waldemar, i Artur Mezglewski. 2001. „Nauczanie religii w szkołach publicznych.” Roczniki Nauk Prawnych 11, nr 1:131-60.
• Jedynak, Witold. 2019. „Nauczanie religii w szkole w opiniach i ocenach polskiego społeczeństwa.” Roczniki Nauk Społecznych 11(47), nr 3:79-101.
• Krukowski, Józef. 1993. Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Krukowski, Józef. 2019. „Edukacja katolicka.” W Konkordaty polskie. Historia i teraźniejszość, red. Józef Krukowski, 319-44. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Krzywkowska, Justyna. 2017. „Uregulowania prawne i praktyka w zakresie nauczania religii w szkołach publicznych w Polsce.” Studia Prawnoustrojowe 38:355-67.
• Majer, Piotr, i Jacek Siński. 2011. „Nauczycielskie zadanie Kościoła.” W Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Powszechne i partykularne ustawodawstwo Kościoła katolickiego. Podstawowe akty polskiego prawa wyznaniowego. Edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, red. Piotr Majer, 612-18. Kraków: Wolters Kluwer Polska.
• Mąkosa, Paweł. 2005. „Trwałe miejsce nauczania religii w polskim systemie oświatowym.” Katecheta 1:63-69.
• Mezglewski, Artur. 2005. „Kwestie problematyczne związane z wprowadzeniem nauczania religii do szkół publicznych w Polsce.” Prawo – Administracja – Kościół 3:65-88.
• Mezglewski, Artur. 2009. Polski model edukacji religijnej w szkołach publicznych. Aspekty prawne. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Pilich, Mateusz. 2012. Ustawa o systemie oświaty. Komentarz. Warszawa: ABC.
• Pisarek, Mateusz. 2013. Obecność nauczania religii w publicznym systemie oświaty w świetle obowiązującego prawa. Rzeszów: Wydawnictwo Diecezji Rzeszowskiej.
• Sobczyk, Paweł. 2014. „Kształtowanie pozycji prawnej religii jako przedmiotu edukacji publicznej.” W Religia i etyka w edukacji publicznej, red. Józef Krukowski, Paweł Sobczyk, i Michał Poniatowski, 121-42. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Szczepaniak, Damian. 2015. „Wolność sumienia i wyznania a nauczanie religii w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.” W Międzynarodowa ochrona praw człowieka – współczesne problemy na świecie, red. Mariusz Jabłoński, Tomasz Jurczyk, i Patryk Gutierrez, 63-81. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Warchałowski, Krzysztof. 1997. „Nauczanie religii w formie obligatoryjnej w umowach konkordatowych z państwami europejskimi.” Prawo Kanoniczne 40, nr 3-4:203-38.
• Warchałowski, Krzysztof. 1998. „Fakultatywna forma nauczania religii w konkordatach z państwami europejskimi.” Państwo i Prawo z. 7:79-91.
• Warchałowski, Krzysztof. 2001. „Szkolnictwo oraz działalność oświatowo-wychowawcza Kościołów i innych związków wyznaniowych.” W Polskie prawo wyznaniowe, red. Józef Krukowski, 161-86. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.
• Więcek, Katarzyna. 2013. „Nauczanie religii katolickiej w polskiej szkole publicznej w kontekście prawa rodziców do wychowania religijnego dzieci – aspekty historyczne i wybrane aktualne problemy.” Studia z Prawa Wyznaniowego 16:185-211.
• Zieliński, Tadeusz. 2014. „Nauka etyki w szkołach publicznych w ujęciu prawnym.” W Religia i etyka w edukacji publicznej, red. Józef Krukowski, Paweł Sobczyk, i Michał Poniatowski, 95-120. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Identifiers

DOI

10.32084/bsawp.7776

Biblioteka Nauki

21375439