Transparentność klauzul jednostronnie narzuconych – rozważania na tle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2023 r., II CSKP 1627/22

• Authors: Przemysław Gorzko

Title variants

EN

Transparency of the Standarized Contracual Terms – Analysis on the Basis of Polish Supreme Court Ruling of 19 September 2023, II CSKP 1627/22

Abstracts

EN

The legal problem concerning consequences of determining the unfairness of standardized contractual terms and further the ineffectiveness of the whole contract is becoming more and more important issue in the days of growing number of cases which are questioning the legal validity of the loans indexed to the CHF. The Supreme Court ruling of 19 September 2023, II CSKP 1627/22 rescinded so far interpretation concerning unfairness control of standardized terms included in the loans by narrowing transparency requirement and thus far possibility to control clauses of the main subject matter. The subject of the article deals with direct critic of such ruling which is based on the presentation of transparency requirement created on the basis of directive 93/13/EEC, goals which are set to achieve by that regulation and minimal directive implementation requirement which has to be taken into account when interpreting polish law. The main effect is interpretational guideline to understand transparency requirement broadly, as it encompasses variety of non-transparent caluses. It also analyzes the linguistic understanding of transparency with reference to such aspect as clarity, unequivocalness and understandability. Legal arguments in this matter are based mainly on the doctrine developed in UE consumer law and Polish and German civil law. They are focused on presenting the preferred direction of UE countries domestic legislation which is obliged to ensure the full effectiveness of the directive 93/13/EEC. As long as directive opens the general possibility to wide interpretation of transparency requirement it is to be determined what specific non-transparent clause would be deemed as unfair and in conclusion ineffective.

PL

Zagadnienie skutków prawnych stwierdzenia nieuczciwości klauzul narzuconych oraz będącej jej następstwem bezskuteczności umowy jej zawierającej staje się szczególnie doniosłym zagadnieniem prawnym w dobie rosnącej liczby spraw kwestionujących ważność umów kredytowych denominowanych w obcej walucie. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 września 2023 r., II CSKP 1627/22 odszedł od dotychczasowej linii interpretacyjnej dotyczącej mechanizmu kontroli kredytowych postanowień narzucanych poprzez daleko idące zawężenie rozumienia wymogu transparentności, a przez to możliwości kontroli postanowień określających główne świadczenia. Poruszana w artykule materia dotyka wprost krytyki przedmiotowego orzeczenia w oparciu o prezentację treści wymogu transparentności stworzonego na gruncie dyrektywy 93/13/EWG, której cele muszą być uwzględniane każdorazowo przy dokonywaniu wykładni prawa kraju członkowskiego. Głównym celem artykułu jest podkreślenie, iż w ramach interpretacji zasada transparentności powinna być rozumiana szeroko jako dotykająca wielu różnych przypadków nietransparentnych klauzul. W tej perspektywie przedstawiona zostaje analiza lingwistyczna transparentności zawierająca się w takich aspektach jak jasność, zrozumiałość oraz jednoznaczność. Analiza prawna przedstawiona w oparciu o wytyczne opinii oraz dorobek doktryny prawa polskiego i niemieckiego koncentruje się na odpowiednich wytycznych kierunkowych w zakresie kształtowania porządku prawnego państw członkowskich zmierzających do zapewnienia należytej efektywności postanowień dyrektywy 93/13/EWG. Otwierając drogę dla szerokiego rozumienia zasady transparentności na gruncie dyrektywy orzecznictwu sądów państw członkowskich pozostawione zostaje zadanie oceny konkretnych przypadków nietransparentności postanowień narzuconych, a w rezultacie uznania ich bezskuteczności.

Keywords

EN

unfair terms; abusive clauses; consumer; transparency; directive 93/13/EEC

PL

postanowienia nieuczciwe; abuzywność; konsument; transparentność; dyrektywa 93/13/EWG

• Publisher: Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
• Journal: Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
• Year: 2024
• Volume: 19
• Issue: 21 (1)
• Pages: 129-145

Dates

published

2024

Contributors

author

Przemysław Gorzko

• Akademia Zamojska

• https://orcid.org/0000000164940630

References

• Bednarek, Małgorzata, i Przemysław Mikłaszewicz. 2020. „Wzorce umów.” W System prawa prywatnego. T. 5, red. Konrad Osajda, 660-879. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Biernat, Stanisław. 2006. „Prawo Unii Europejskiej a prawo państw członkowskich.” W Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, red. Janusz Barcz, 253-341. Warszawa: Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza.
• Brandner, Hans. 1997. „§9.” W AGB – Gesetz, red. Peter Ulmer, Hans Brandner, i Horst Hensen, 524-647. Köln: Verlag Dr. Otto Schmidt.
• Coester, Michael. 2013. „§307.” W Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, red. Johann Staudinger. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. Legalis el.
• Gizbert-Studnicki, Tomasz. 1986. Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gorzko, Przemysław. 2019. Reguła contra proferentem a granice wykładni oświadczeń woli w prawie cywilnym. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Köndgen, Johannes. 1989. „Grund und Grenzen des Transparenzgebots im AGB-Recht Bemerkungen zum “Hypothekenzins-” und zum “Wertstellungs-Urteil” des BGH.” Neue Juristische Wochenschrift 944-51.
• Łętowska, Ewa. 2001. Ochrona niektórych praw konsumentów. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Łętowska, Ewa. 2002. Prawo umów konsumenckich. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Mikłaszewicz, Przemysław. 2022. „Art. 3851.” W Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III A. Zobowiązania. Część ogólna, red. Konrad Osajda. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. Legalis el.
• Pfeiffer, Thomas. 2009. „Richtlinie 93/13/EWG §6.” W Das Recht der Europäischen Union. T. 1: EUV/EVG, red. Eberhard Grabitz, Meinhard Hilf, i Martin Netttesheim. München: Wydawnictwo C.H. Beck. Legalis el.
• Pfeiffer, Thomas. 2011. „Was kann ein Verbraucher? Zur Relevanz von Informationsverarbeitungskapazitäten im AGB-Recht und darüber hinaus.” Neue Juristische Wochenschrift 1-7.
• Płeszka, Krzysztof. 2010. Wykładnia rozszerzająca. Kraków: Zakamycze.
• Ruchała, Piotr, i Rafał Sikorski. 2021. „Art. 3851 [Niedozwolone klauzule].” W Kodeks cywilny. Tom I-III. Komentarz, red. Maciej Gutowski. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. Legalis el.
• Schimikowski, Peter. 1998. „Das rechtliche Gebot zu transparenter und inhaltlich angemessener Gestaltung von AVB.” r + s 353-60.
• Schwintowski, Hans. 2003. „Die Bedeutung interdisziplinären Arbeitens von Rechts- und Sprachwissenschaft.” Neue Juristische Wochenschrift 632-38.
• Thüsing, Gregor. 2020. „Transparenzgebot.” W Vertragsrecht und AGB-Klauselwerke, red. Friedrich Graf von Stallen, 631-48. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Trzaskowski, Roman. 2018. „Art. 385(1) Niedozwolone postanowienia umowne, Art. 385(2) Kryteria oceny zgodności z dobrymi obyczajami, Art. 385(3) Szara lista postanowień niedozwolonych.” W Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, red. Jacek Gudowski. Warszawa: Wolters Kluwer. Lex el.
• Wejman, Filip, i Fryderyk Zoll. 1998. Prawo ochrony konsumenta w okresie zmian. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Willet, Christopher. 2011. „The functions of transparency in regulating contract terms: UK and Australian approaches.” International & Comparative Law Quarterly 60, no. 2:272-85.
• Wolf, Manfred. 1999. „§9.” W AGB-Gesetz: Gesetz zur Regelung des Rechts der Allgemeinen Geschäftsbedingungen. Komentar, red. Manfred Wolf, Norbert Horn, i Walter Lindacher, 320-406. München: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Zoll, Fryderyk. 1997. „Potrzeba i kierunek nowelizacji kodeksowego ujęcia problematyki wzorców umownych.” Przegląd Legislacyjny nr 1:59-105.
• Zoll, Fryderyk. 2005. „Art. 109.” W Prawo bankowe. Komentarz. T. 2, red. Fryderyk Zoll. Warszawa: Wolters Kluwer. Lex el.

Identifiers

DOI

10.32084/bsawp.8545

Biblioteka Nauki

32443788