Polowanie na orły. Wstępny etap rozpracowania lotników byłych Polskich Sił Powietrznych przez Urząd Bezpieczeństwa w ramach operacji „Mewa” (1948–1949)

• Authors: Grzegorz Sojda , Grzegorz Śliżewski

Title variants

EN

Hunting for eagles. The initial stage of the Security Office investigations into former Polish Air Force airmen in the „Seagull” („Mewa”) Operation

RU

Охота на орлов. Начальный этап обработки летчиков бывших польских ВВС службами безопасности в рамках операции „Чайка” (1948–1949)

Abstracts

EN

This study is an attempt to present the beginnings of the operational activities of the Security Office (Urząd Bezpieczeństwa, UB) against Polish Air Force airmen returning to the country. In the period immediately after the end of World War II, almost ¼ of Polish Air Force soldiers returned to Poland, trying to make a new beginning in the country. At that time, the interest of the UB in the aviators was incidental, and the activities of the security service were part of general spying on returning emigrants. They were of regional character and were not coordinated by the Ministries of Public Security until June 1948, when the intelligence activity of Lieutenant Pilot Władysław Śliwiński was discovered. The final caesura of this study is the date of the implementation of new methods of conducting and documenting the operational activity against former Polish Air Force aviators.

RU

Данная работа является попыткой представить начало оперативной работы служб безопасности, направленной против возвращающихся в страну летчиков польских ВВС. Сразу после окончания Второй мировой войны в Польшу вернулась практически одна четверть солдат польских военно-воздушных сил, которые пытались здесь заново построить свою жизнь. В этот период интерес служб безопасности к летчикам был окказиональный и проявлялся при работе служб с возвращающимися иммигрантами. Этот интерес имел региональный характер и не был координируем Министерством общественной безопасности вплоть до июня 1948 года, когда была обнаружена разведывательная деятельность поручика военно-воздушных сил Владислава Сливинского. Конечным поворотным пунктом этого исследования является дата внедрения новых методов ведения и документирования деятельности служб безопасности в отношении летчиков бывших польских ВВС.

PL

Niniejszy artykuł jest próbą przedstawienia początków rozpracowania operacyjnego Urzędu Bezpieczeństwa skierowanego przeciwko powracającym do kraju lotnikom Polskich Sił Powietrznych. W okresie bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej do Polski wróciła niemal ¼ żołnierzy PSP, którzy próbowali w kraju układać sobie życie na nowo. W tym okresie zainteresowanie UB lotnikami było incydentalne i prowadzone przez bezpiekę przy okazji rozpracowania wracających imigrantów. Miało ono charakter regionalny i nie było koordynowane przez Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego aż do czerwca 1948 r., gdy odkryto działalność wywiadowczą por. pil. Władysława Śliwińskiego. Końcową cezurą niniejszego opracowania jest data wprowadzenia w życie nowych metod prowadzenia i dokumentowania rozpracowania lotników byłych Polskich Sił Powietrznych.

Keywords

PL

Władysław Śliwiński; Polskie Siły Powietrzne na Zachodzie; Urząd Bezpieczeństwa Publicznego; kryptonim „Mewa”

EN

Władysław Śliwiński; Polish Air Force in the West; Office of Public Security; codename „Seagull” („Mewa”)

RU

Владислав Сливинский; польские военно-воздушные силы на западе; Управление общественной безопасностью; кодовое имя «Чайка”

• Publisher: Wojskowe Biuro Historyczne
• Journal: Przegląd Historyczno-Wojskowy
• Year: 2019
• Volume: XX (LXXI)
• Issue: 3 (269)
• Pages: 113-156

Dates

published

2019

Contributors

author

Grzegorz Sojda

• https://orcid.org/0000000278928146

author

Grzegorz Śliżewski

• https://orcid.org/0000000161232241

References

• Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1954–1956. Taktyka, strategia, metody, wyb. i oprac. G. Majchrzak, A. Paczkowski, Warszawa 2011.
• Artymowski S., Od tęsknoty do werbunku. Szkic o przebiegu repatriacji żołnierzy PSZ na Zachodzie do Polski w latach 1945–1948, „Studia Podlaskie” 2010, t. 18.
• Bagieński W., Działalność wywiadowcza i kontrwywiadowcza polskich emigrantów w pierwszych latach po II wojnie światowej, „Biuletyn Informacyjny Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej” 2016, nr 9.
• Dubicki T., Suchcitz A., Oficerowie wywiadu WP i PSZ w latach 1939–1945, t. 1, Warszawa 2009.
• Kozicki A., Oddział Informacyjny Sztabu II Korpusu w latach 1945–1946: dalsze losy pracowników Oddziału II Sztabu Głównego, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2008, nr 2.
• Kozicki A., Struktury organizacyjne i formy pracy emigracyjnego wywiadu wojskowego w latach 1945–1955 [w:] W sieci. Powojenne polskie siatki wywiadowcze (AK– NIE–DSZ–WiN, PSZ) w latach 1944–1955, red. M. Bechta, Warszawa 2016.
• Kubala K., Po prostu miałem szczęście, „Skrzydlata Polska” 2000, nr 12.
• Matusiak W., Powojenne losy elity polskiego lotnictwa, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2011, nr 3.
• Niwiński P., Wywiad Okręgu Wileńskiego AK po lipcu 1944 roku [w:] W sieci. Powojenne polskie siatki wywiadowcze (AK – NIE – DSZ – WiN, PSZ) w latach 1944– 1955, red. M. Bechta, Warszawa 2016.
• Politycznie obcy! Żołnierze Wojska Polskiego w zainteresowaniu komunistycznego aparatu represji i propagandy w latach 1944–1956, red. B. Polak, P. Skubisz, Szczecin 2011.
• Polska pod reżimem komunistycznym. Sprawozdanie z sytuacji z kraju (1944–1949), wstęp i oprac. J. Mysiakowska-Muszyńska, W. J. Muszyński, Warszawa 2015.
• Sojda G., Porucznika pil. Zdzisława Radomskiego, dzieje niezwykłe..., „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2016, nr 2/3 (256/257).
• Sojda G., Za linią wroga, czyli konspiracja porucznika pil. Władysława Śliwińskiego, „Kwarta” 2015, nr 3(16), s. 93–106.
• Sojda G., Śliżewski G., Mjr pil. Karol Pniak – pilot akrobacyjny Trójki Bajana, uczestnik Bitwy o Anglię, pilot Polskiego Zespołu Myśliwskiego w Afryce, dowódca 308 Dywizjonu Myśliwskiego Krakowskiego, Warszawa 2015.
• Sojda G., Śliżewski G., Hodyra P., Ci cholerni Polacy, Polskie Siły Powietrzne w Bitwie o Anglię, Warszawa 2012.
• System represji stalinowskich w Polsce 1944–1956. Represje w marynarce wojennej, red. I. Hałagida, Gdańsk 2003.
• Tochman K. A., Gen. Tadeusz Góra – z RAF-u do komunistycznej bezpieki, „Zeszyty
• Historyczne; Si vis pacem, para bellum: bezpieczeństwo i polityka Polski” 2013, t. 12.
• Tochman K. A., Z ziemi obcej do Polski. Losy żołnierzy Polskich sił Zbrojnych, którzy powrócili do kraju po II wojnie światowej, t. 1, Zwierzyniec – Rzeszów – Londyn 2006.
• Tochman K. A., Z ziemi obcej do Polski. Losy żołnierzy Polskich sił Zbrojnych, którzy powrócili do kraju po II wojnie światowej, t. 2, Krzeszowice 2009.
• Wojsko w Polsce „Ludowej”. Studia i materiały IPN, red. R. Klementowski et al., Wrocław 2011.
• Wróbel J., Na rozdrożu historii, Łódź 2009.
• Zmyślony W., Tragiczny koniec por. Śliwińskiego, „Gapa” 2012, nr 1.

Identifiers

DOI

10.32089/WBH.PHW.2019.3(269).0005

Biblioteka Nauki

1918476