Między wrogami i sprzymierzeńcami. Opowieść poleskiego Żyda o latach 1939–1944

• Authors: Grzegorz Berendt

Title variants

EN

Between Enemies and Allies – the Story of a Polesian Jew 1939–1944

RU

Между врагами и союзниками. Рассказ полесского еврея о 1939–1944 гг.

Abstracts

EN

This article describes the experiences of Eleazar Segal, a timber merchant born in 1906 in the town of Hancewicze (Łuniniec district) in western Polesie. Segal lived in the nearby town of Lachowicze (Baranavichy district) when Nazi Germany began Operation Barbarossa – the attack on the Soviet Union. After his family was murdered during the genocide that was conducted in Lachowicze by the Nazis in 1942, Segal escaped from the ghetto and joined the Soviet partisan unit named after Georgy Zhukov. The unit included other Jewish fugitives, as well as women and children, whom Segal looked after. In 1943 he was transferred to the sabotage unit of the NKGB, which was commanded by Kirill Orlowski and was active in the regions of Baranowicze, Łuniniec and Pińsk. Segal remained with the unit until it was disbanded in August 1944. He knew the area and its people very well. The unit’s main task was gathering information concerning officers of the German occupation forces and collaborators, some of whom were eliminated, which was another task that the unit carried out. The article contains numerous details which indicate that the Jews who escaped from the ghettos were not only under threat from members of the occupation forces, but also by some of the Soviet partisans. The text is divided into two parts, the first characterizes Segal’s activities between 1941–1944, whilst the second consists of a translation of a witness account submitted to Yad Vashem.

RU

В публикации описываются переживания лесопромышленника Элеазара Сегала, родившегося в 1906 г. в городке Ханцевичи (Лунинецкого повята) на западе Полесья. Нападение Третьего рейха на СССР застало его в соседнем городе Лаховичи (Барановичского повята). После убийства семьи во время геноцида Германии в 1942 г., Сегал сбежал из гетто в советский партизанский отряд имени Г. Жукова, где он пребывал с другими еврейскими беглецами, включая женщин и детей, о которых он заботился. В 1943 г. он был мобилизован в диверсионно-саботажную группу НКГБ под командованием Кирила Орловского, действовавшую в бывших повятах: Барановицком (Барановичах), Лунинецком (Лунинец) и Пиньском. Он находился в группе до ее расформирования в августе 1944 г. Сегал прекрасно знал местность и людей. В составе группы он отвечал за сбор информации об офицерах немецких оккупационных войск и коллаборационистах. В задачи группы входило, среди прочего, их устранение. В тексте содержится множество сведений, свидетельствующих о том, что для бежавших из гетто евреев угрозу представляли не только члены оккупационных войск, но и часть советских партизан. Текст состоит из двух частей: первая характеризует условия существования Э. Сигала в 1941–1944 гг., а вторая представляет собой перевод показаний свидетеля, данных в Яд Вашем.

PL

Publikacja opisuje przeżycia kupca drzewnego Eleazara Segala, urodzonego w 1906 r. w miejscowości Hancewicze (pow. Łuniniec) na zachodnim Polesiu. Atak III Rzeszy na ZSRS zastał go w pobliskim mieście Lachowicze (pow. Baranowicze). Po zamordowaniu rodziny podczas niemieckiej akcji ludobójczej w 1942 r. Segal uciekł z getta do sowieckiego oddziału partyzanckiego im. Gieorgija Żukowa, gdzie przebywał razem z innymi żydowskimi zbiegami, w tym kobietami i dziećmi, którymi się opiekował. W 1943 r. został zmobilizowany do grupy dywersyjno-sabotażowej NKGB, dowodzonej przez Kiryła Orłowskiego, która działała na terenie dawnych powiatów: baranowickiego [Baranowicze], łuninieckiego [Łuniniec] i pińskiego. Był w niej do jej rozformowania w sierpniu 1944 r. Segal znał doskonale teren i ludzi. W ramach grupy był odpowiedzialny za zbieranie informacji na temat funkcjonariuszy niemieckich sił okupacyjnych oraz kolaboracjonistów. Do zadań grupy należało m.in. ich likwidowanie. Tekst zawiera liczne informacje wskazujące, że dla Żydów zbiegłych z gett zagrożenie stanowili nie tylko członkowie sił okupacyjnych, lecz również część sowieckich partyzantów. Tekst składa się z dwóch części, w pierwszej scharakteryzowano uwarunkowania egzystencji Segala w latach 1941–1944, a druga to przekład relacji świadka złożonej w Yad Vashem.

Keywords

PL

Żydzi; sowieccy partyzanci; kolaboracjonizm; Polesie

EN

Jews; Soviet partisans; collaborationism; Polesie

RU

евреи; советские партизаны; коллаборационизм; Полесье

• Publisher: Wojskowe Biuro Historyczne
• Journal: Przegląd Historyczno-Wojskowy
• Year: 2021
• Volume: XXII (LXXIII)
• Issue: 1 (275)
• Pages: 207-268

Dates

published

2021

Contributors

author

Grzegorz Berendt

• Uniwersytet Gdański
• Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

• https://orcid.org/0000000163642199

References

• Партизанская дружба: воспоминания о боевых делах партизан-евреев, участников Великой отечественной войны. Минск: Magic BOOK, 2003. Rajch, Josef. Wald in flamen. Buenos Aires: Farlag „Idiszbuch”, 1954.
• Абрамчык, Фёдар К., red. Памяць. Копыльский рвйон. Мiнск: Беларуская наука, 2001.
• Boradyn, Zygmunt. Niemen – rzeka niezgody: Polsko-sowiecka wojna partyzancka na Nowogródczyźnie. 1943–1944. Warszawa: Ofic. Wyd. „Rytm”, 2013.
• Cichoracki, Piotr. Stołpce-Łowcza-Leśna 1924. II Rzeczpospolita wobec najpoważniejszych incydentów zbrojnych w województwach północno-wschodnich. Łomianki: Wyd. LTW, 2012.
• Dean, Martin, Mel Hecker i Geoffrey P. Megargee, red. The United States Holocaust Memorial Museum. Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1939–1945. T. 2. Ghettos in German-occupied Eastern Europe. Bloomington: Indiana University Press, 2012.
• Giżejewska, Małgorzata i Tomasz Strzembosz, red. Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej w latach 1939– 1941. Warszawa: ISP PAN, 1995.
• Gogun, Aleksandr. Partyzanci Stalina na Ukrainie. Nieznane działania 1941–1944. Tłum. Witold Stefanowicz. Warszawa: Bellona, 2010.
• Grzybowski, Jerzy. Pogoń między Orłem Białym, Swastyką i Czerwoną Gwiazdą. Białoruski ruch niepodległościowy w latach 1939–1956. Warszawa: Bel Studio, 2011.
• Holub, Czesław. Okręg Poleski ZWZ–AK w latach 1939–1944. Zarys dziejów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
• Иоффе, Эммануил Г. Белорусские евреи: трагедия и героизм, 1941–1945. Минск: b.w., 2003.
• Kahanowicz, Moshe. Der jidiszer ontajl in der partizaner-bawegung fun Sowet-Rusland. Rome: Centraler Hisztorisze Komiisje bajm Partizaner Farband „Pachach” in Italie, 1948.
• Kalbarczyk, Sławomir i Marcin Przegiętka, red. Po jednej i drugiej stronie linii Ribbentrop-Mołotow. T. 1. Warszawa: Wyd. Instytutu Pamięci Narodowej, 2020.
• Кулинок, Святослав. „Игра не по правилам: подростки, женщины и евреи на службе немецких секретных и разведывательных органов в годы Великой Отечественной войны.” W Великая Отечественная воина 1941–1944 гг в судвах народов и регионов. Red. Алексей Бушуев, Ильнара Ханипова i Айслу Кабирова. 433–442. Казань: Институт истории имени Шигабутдина Марджани Академии наук Республики Татарстан, 2015.
• Mironowicz, Eugeniusz. Wojna wszystkich ze wszystkimi. Białoruś 1941–1944. Kraków: Wyd. Avalon, 2015.
• Motyka, Grzegorz. Ukraińska partyzantka 1942–1960. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN; Ofic. Wyd. „Rytm”, 2006.
• Musiał, Bogdan. Sowieccy partyzanci 1941–1944. Mity i rzeczywistość. Tłum. Ewa Stefańska. Poznań: Wyd. Zysk i S-ka, 2014.
• Партизанские формирования Белоруссии в годы великой отечественной войны (июнь 1941–июль 1944). Red. A. Манаенков et al. Минск: „Беларусь”, 1983.
• Смирнов, Николай. Василий Мудрый. Биография. Минск: „Беларусь”, 2009.
• Turonek, Jerzy. Białoruś pod okupacją niemiecką. Warszawa: Książka i Wiedza, 1993.

Identifiers

DOI

10.32089/WBH.PHW.2021.1(275).0007

Biblioteka Nauki

1857044