Umundurowanie Chorągwi Piechoty Węgierskiej Buławy Polnej Koronnej w latach 1752–1768

• Authors: Tomasz Karpiński

Title variants

EN

The Uniform of the Hungarian Crown Field Mace Infantry Banner between 1752–1768

RU

Военная форма Хоругви венгерской пехоты Полевой Коронной Булавы в 1752–1768 гг.

Abstracts

EN

After the death of the former Grand Hetman Józef Potocki, his Hungarian infantry banner was downgraded to the rank of a field mace banner. In June 1752, the detachment went to Podhorzec, where it was to act as a bodyguard for the Field Crown Hetman Wacław Rzewuski. The unit, apart from performing garrison duties, accompanied the Hetman on numerous journeys. Between 1752–1768 the unit consisted of 6 non-commissioned officers, 2 pipers, 2 drummers and 60 privates. The uniform worn by the soldiers adopted the colors worn by other units of field mace, i.e. red-sapphire, and it retained its traditional Hungarian character, however the way it was purchased and issued was related to solutions adopted by foreign infantry units. In this study, the author presents the arrangements for the uniforms used by the infantry unit, the methods used to obtain it, and how it was maintained and repaired during service. Certain elements of soldierly equipment and the weapons they used are also discussed.

RU

После смерти великого гетмана Юзефа Потоцкого его хоругвь венгерской пехоты была понижена до ранга хоругви полевой булавы. В июне 1752 г. отряд отправился в Подгорцев, где он должен был действовать в качестве охранного отряда у коронного полевого гетмана Вацлава Ржевуского. Отряд, помимо несения гарнизонной службы, выполнял ассистентскую функцию для гетмана в многочисленных поездках. В 1752–1768 гг. Хоругвь венгерской пехоты Полевой Коронной Булавы состояла из 6 унтер-офицеров, 2 дудочников, 2 барабанщиков и 60 рядовых. Военная форма солдат поменяла свои цвета на те, которые носили другие отряды полевой булавы, то есть красносапфировые. Венгерская пехота сохранила свой традиционный венгерский характер экипировки, но способ ее приобретения и выдачи был связан с решениями, используемыми в иностранной пехоте. В данном исследовании автор представил данные, касающиеся военной формы в хоругви, способы ее приобретения и сохранения, включая ремонт, во время службы. Он также представил элементы экипировки солдат и их вооружение.

PL

Po śmierci dotychczasowego hetmana wielkiego Józefa Potockiego jego chorągiew piechoty węgierskiej została zdegradowana do rangi chorągwi buławy polnej. W czerwcu 1752 r. oddział udał się do Podhorzec, gdzie miał pełnić rolę oddziału przybocznego przy hetmanie polnym koronnym Wacławie Rzewuskim. Oddział prócz pełnienia służby garnizonowej stanowił asystę hetmańską w rozlicznych podróżach. Chorągiew Piechoty Węgierskiej Buławy Polnej Koronnej w latach 1752–1768 liczyła 6 podoficerów, 2 fajfrów, 2 doboszy i 60 szeregowych. Mundur żołnierzy przyjął barwy noszone przez inne oddziały buławy polnej tj. czerwono-szafirowe. Piechota węgierska zachowała swój tradycyjny madziarski charakter stroju, jednak sposób jego zakupu i wydawanie nawiązywał do rozwiązań stosowanych w piechocie autoramentu cudzoziemskiego. Autor w niniejszym opracowaniu przedstawił ustalenia dotyczące umundurowania obowiązującego w chorągwi, sposobów jego pozyskiwania i utrzymania, w tym napraw w czasie służby. Przedstawił również elementy wyposażenia żołnierzy oraz ich uzbrojenia.

Keywords

PL

armia koronna; „Węgrzy”; piechota węgierska; umundurowanie; piechota; mundur

EN

crown army; „Hungarians”; Hungarian infantry; military uniforms; infantry; uniform

RU

коронная армия; „Венгры”; венгерская пехота; обмун-; дирование; пехота; военная форма

• Publisher: Wojskowe Biuro Historyczne
• Journal: Przegląd Historyczno-Wojskowy
• Year: 2021
• Volume: XXII (LXXIII)
• Issue: 2 (276)
• Pages: 9-48

Dates

published

2021

Contributors

author

Tomasz Karpiński

• https://orcid.org/0000000281442120

References

• Bystrzonowski, Wojciech. Informacya matematyczna rozumnie ciekawego Polaka. Lublin: Societatis JESU, 1743.
• Raspe, Garbiel Nicolaus. Accurate Vorstellung der Königlich Pohlnischen Armee nach der auf dem in Jahre 1775 gehaltenen Reichstage festgesetzten Stärke und Uniform. Nürnberg: Raspe, Gabriel Nikolaus, 1781.
• Arct, Michał. Słownik staropolski. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta, ca 1920.
• Bleckwenn, Hans. Die Őkonomie-Reglements des Altpreussische Heeres. Osnabrück: Biblio Verlag, 1973.
• Ciesielski, Tomasz. Armia koronna w czasach Augusta III. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2009.
• Gembarzewski, Bronisław. Rodowody pułków i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
• Gembarzewski, Bronisław. Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960., T. 2. Od 1697 do 1794. Warszawa: Wyd. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1962.
• Górski, Konstanty. Historya piechoty polskiej. Kraków: Księgarnia Spółki Wydawniczej Polskiej, 1893.
• Heigelin, Johann Friedrich. Allgemeines Fremdwörter-Handbuch für Teutsche. Tübingen: Verlag von E. F. Osiander, 1838.
• Hohrath, Daniel. The Uniforms of the Prussian Army under Frederick the Great from 1740 to 1786. Vienna: Verlag Militaria, 2011.
• Karłowicz, Jan, Adam Kryński i Władysław Niedźwiedzki, Władysław. Red. Słownik języka polskiego. T. 2. H–M. Warszawa: Kasa im. Mianowskiego, 1902.
• Karpiński, Tomasz. „Rola Leszna w zaopatrzeniu piechoty koronnej w umundurowanie i ekwipunek za czasów Augusta III – wybór źródeł.” Rocznik Leszczyński 19 (2019): 225–269.
• Kling, Constantin. Allgemeine Geschichte der Bekleidung und Ausrüstung des altpreussischen Heeres, Dritte theil: Die Kürrasier und Dragoner-Regimenter seit anfangs des 18 Jahrhunderts bis 1808. Weimar: Buch und Steindruckerei von Putze & Hölzer, 1906.
• Machynia, Mariusz i Srzednicki Czesław. Oficerowie wojska Koronnego 1777–1794: spisy. Cz. 1. Sztaby i kawaleria. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2002.
• Ostrowski, Jan K., Oksana Kozyr, Jerzy T. Petrus, Tatiana Sabodasz i Angela Sołtys. Podhorce: dzieje wnętrz pałacowych i galerii obrazów. Kraków: Zamek Królewski na Wawelu, 2001.
• Schedel, Johann Christian. Neues und vollständiges, allgemeines Waaren-Lexikon. Band 2. Offenbach am Mayn: Carl Ludwig Brede, 1814.
• Amtsblatt zur Lemberger Zeitung. Dziennik urzędowy do Gazety Lwowskiej, nr 251, listopad 4, 1853.
• Hottó, Eva. „Dekonstrukció és rekonstrukcióa XVII–XVIII. Századi magyar férfi öltözetek jellemző szabásformáinak rekonstrukciós elemzése.” Maszynopis pracy doktorskiej. Nyugat-Magyarországi Egyetem, Sopron, 2014, mps.
• Szabó, Csabáné. „Egy 18. századi férfi öltözet restaurálása.” www.egrivar.hu. Dostęp kwiecień 6, 2021. http://www.egrivar.hu/dobo-istvan-varmuzeum/szakmai-munka/blog/421-18-szazadi-ferfi-oltozet-restauralasa?fbclid=IwAR0t4ojZ2SNAaSBPeH-it5iNvVbidgNQ3hFcOWee2kA8volqmyycQSjedzU.
• Portret Franciszka Bałły, Muzeum Narodowe w Warszawie, sygn. MP 2445 MNW; 5622 Tc 75.

Identifiers

DOI

10.32089/WBH.PHW.2021.2(276).0001

Biblioteka Nauki

1857031