Wkład Wojskowego Biura Historycznego w obchody stulecia powstania listopadowego

• Authors: Marta Cękalska

Title variants

EN

The Military Historical Bureau’s Contribution towards the centennial Celebration of the November Uprising

RU

Вклад Военно-исторического бюро в празднование столетия Ноябрьского восстания

Abstracts

EN

The centennial anniversary in 1930 that marked the outbreak of the 1830 November Uprising was an important event in the life of the fledgling Second Polish Republic. The celebration of this event involved input from, among others, the Military Historical Bureau (or more precisely the Independent Department of Old Wars) under the leadership of Maj. Otto Laskowski. This article presents the course and effects of the work that was produced by the department to commemorate the centenary of the November Uprising. This work included material provided by the 5th Congress of Polish Historians in Warsaw and a special issue of Przegląd Historyczno-Wojskowy, which contained, inter alia, articles from students and members of the Society of Military Knowledge, which had organized a competition specifically for the event, as well as important publications such as The Guide to the Battlefields of the Polish-Russian War 1830–1831 (ed. by Otton Laskowski, Warsaw 1931) and Sources for the history of the Polish-Russian war 1830–1831, Vol. 1–4 (ed. Bronisław Pawłowski, Warsaw 1931–1935).

RU

100-летие начала Ноябрьского восстания, которое отмечалось в 1930 г., стало важным событием в жизни молодого польского государства – Второй Речи Посполитой. В праздновании этого события приняли участие, среди прочих, Военно-историческое бюро, а точнее Независимый отдел давних войн под руководством майора Оттона Ласковского. В данной статье представлены ход и результаты работы этого Управления, проделанной в ознаменование юбилея Ноябрьского восстания. Они включают в себя как специальный выпуск “Военно-исторического обзора” (который опубликовал, среди прочего, тексты, награжденные в конкурсе для студентов и членов Товарищества военного знания), так и организацию 5-го Конгресса польских историков в Варшаве, а такженекоторые важные публикации, такие как Путеводитель по полям сражений польско-русской войны 1830–1831 гг. (под ред. Оттона Ласковского, Варшава, 1931) и Источники по теме истории польско-русской войны 1830–1831 гг., t. 1–4 (под ред. Бронислава Павловского, Варшава, 1931–1935).

PL

Przypadająca na 1930 r. setna rocznica wybuchu powstania listopadowego była ważnym wydarzeniem w życiu młodego państwa polskiego – II Rzeczpospolitej. W jego obchody zaangażowało się m.in. Wojskowe Biuro Historyczne, a dokładniej Samodzielny Referat Wojen Dawnych pod kierownictwem mjr. Ottona Laskowskiego. W niniejszym artykule przedstawiono przebieg i efekty prac tego Referatu podjętych dla uczczenia jubileuszu insurekcji listopadowej. Składają się na nie zarówno specjalny numer Przeglądu Historyczno-Wojskowego, w którym znalazły się m.in. teksty nagrodzone w konkursie dla studentów i członków Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, jak i zaangażowanie w organizację V Zjazdu Historyków Polskich w Warszawie, w końcu ważne publikacje, jakimi były Przewodnik po polach bitew wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 r. (red. Otton Laskowski, Warszawa 1931) oraz Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 r., t. 1–4 (red. Bronisław Pawłowski, Warszawa 1931–1935).

Keywords

PL

powstanie listopadowe; rocznica; jubileusz; Wojskowe Biuro Historyczne; Samodzielny Referat Wojen Dawnych; Towarzystwo Wiedzy Wojskowej; V Zjazd Historyków Polskich; Otton Laskowski; Stanisław Płoski; Bronisław Pawłowski; Julian Stachiewicz

EN

November Uprising; anniversary; jubilee; Military Historical Bureau; Independent Department of Old Wars; Society of Military Knowledge; 5th Congress of Polish Historians; Otton Laskowski; Stanisław Płoski; Bronisław Pawłowski; Julian Stachiewicz

RU

Ноябрьское восстание; годовщина; юбилей; Военно-историческое бюро; Независимый отдел давних войн; Товарищество военного знания; V Съезд польских историков; Отто Ласковски; Станислав Плоски; Бронислав Павловски; Юлиан Стахевич

• Publisher: Wojskowe Biuro Historyczne
• Journal: Przegląd Historyczno-Wojskowy
• Year: 2021
• Volume: XXII (LXXIII)
• Issue: 4 (278)
• Pages: 134-163

Dates

published

2021

Contributors

author

Marta Cękalska

• Wojskowe Biuro Historyczne im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego

• https://orcid.org/0000000320391718

References

• Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych 10, nr 19 (1927).
• Bełcikowska, Alicja. Powstanie listopadowe. Zbiór pieśni i poezyj poprzedzony zarysem historji powstania (1830–1930). Melodie dla chóru Stanisław Kazuro. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• Bliński, Piotr. Wacław Tokarz 1873–1937. Historyk walk o niepodległość. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2018.
• Cękalska, Marta. „Początki «Przeglądu Historyczno-Wojskowego» (1929–1939).” Przegląd Historyczno-Wojskowy 20 (71), nr 4 (270) (2019): 11–43.
• Dąbrowski, Otton. „Clausewitz a kampanja 1831 roku.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 4, z. 2 (1931): 273–294.
• Dunin-Wąsowicz, Krzysztof. „Stanisław Płoski.” Polski Słownik Biograficzny 26, (1981). Dostęp październik 7, 2021. https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/stanislaw-ploski.
• Dziędzielewicz, Marian, Józef Lachowski, Stefan Rayski i Edward Zimny. Powstanie listopadowe 1830–1831. Lwów: Obywatelski Komitet Obchodu Stulecia Powstania Listopadowego we Lwowie, 1931.
• Herbst, Stanisław. „Kozolubski Juliusz Marcin (1897–1964).” Polski Słownik Biograficzny 15, (1970). Dostęp listopad 11, 2021. https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/juliusz-marcin-kozolubski.
• Kiliańczyk, Piotr. Julian Stachiewicz (1890–1934). Żołnierz i historyk. Poznań: Wyd. Nauka i Innowacje, 2014.
• Konarski, Stanisław „Wincenty Franciszek Łopaciński.” Polski Słownik Biograficzny 18, (1973). Dostęp październik 7, 2021. https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/wincenty-franciszek-lopacinski.
• Koreś, Daniel. „Ku modernizacji kawalerii. Prace teoretyczne i studia Kawaleryjskiej Sekcji Naukowej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 20 (71), nr 4 (270) (2019): 44–79. http://dx.doi.org/10.32089/WBH. PHW.2019.4(270).0002.
• Kupisz, Dariusz. Smoleńsk 1632–1634. Warszawa: Bellona, 2017.
• Laskowski, Otton, red. Przewodnik po polach bitew wojny polsko-rosyjskiej 1830– 1831 r. Oprac. Adam W. Englert, Juljusz Kozolubski i Stanisław Płoski. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931.
• Laskowski, Otton, red. Przewodnik po polach bitew wojny polsko-rosyjskiej 1830– 1831 r. Oprac. Adam W. Englert, Juljusz Kozolubski i Stanisław Płoski. Łódź: Archeologia Militaris, 2011.
• Lipiński, Wacław. Wojna smoleńska 1632–1634. Zabrze; Tarnowskie Góry: Wyd. Infort Editions, 2012.
• Łoza, Stanisław, Czy wiesz kto to jest? Warszawa: Wyd. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.
• Maciejewska, Wanda. „Kazimierz Bogdan Konarski.” W Słownik biograficzny archiwistów polskich. Red. Maria Bielińska. T. 1, 1918–1984, 104–106. Warszawa – Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988.
• Manteuffel, Tadeusz. „Marceli Handelsman.” Polski Słownik Biograficzny 9, (1960– 1961). Dostęp październik 7, 2021. https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/marceli-handelsman.
• Maroń, Jerzy. „Wacław Tokarz jako badacz armii Królestwa Polskiego i powstania listopadowego.” W Wacław Tokarz (1873–1937). Z Legionów Polskich na Uniwersytet Warszawski. Red. Tadeusz Paweł Rutkowski i Tomasz Siewierski, 111–145. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2017.
• Oppman, Edmund. „Juljusz Harbut. Noc Listopadowa w świetle i cieniach historji przed Najwyższym Sądem Kryminalnym, t. 1.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 3, z. 1/2 (1930): 317–319.
• Oppman, Edmund. „Przewodnik po polach bitew wojny polsko-rosyjskiej 1830– 1831.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 4, z. 1 (1931): 162–166.
• Oppman, Edmund. „Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 5, z. 1 (1932): 144–147.
• Parzych, Czesław. „Mauzoleum bitwy ostrołęckiej 1831 r.” Zeszyty Naukowe OTN, z. 5 (1991): 130–136.
• Pawłowski, Bronisław, red. Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831. T. 1, Od 30 listopada 1830 do 4 czerwca 1831 r. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931.
• Pawłowski, Bronisław, red. Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 r. T. 2, Od 5 marca do 11 maja 1831. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1932.
• Pawłowski, Bronisław, red. Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 r., T. 3, Od 12 maja do 15 lipca 1831 r. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1933.
• Pawłowski, Bronisław, red. Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 r. T. 4, Od 16 lipca do 8 października 1831 r. oraz uzupełnienia. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1935.
• Płoski, Stanisław. „Protokóły powiedzenia Rządu Polskiego Centralnego Tymczasowego na Litwie od 12 czerwca do 2 lipca 1831 r. w mieście Janowie i innych przy głównej kwaterze wojska.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 3, z. 1/2 (1930): 245–257.
• Płoski, Stanisław. „Wyprawa Ramorina (fragment rękopiśmiennego pamiętnika Wiktora Podoskiego).” Przegląd Historyczno-Wojskowy 3, z. 1/2 (1930): 258–271.
• Podhorecki, Feliks i Kazimierz Tyszkowski. Pamiętnik VI Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Wilnie. T. 2, Protokoły. Lwów: Polskie Towarzystwo Historyczne, 1936.
• Prądzyński, Ignacy. Pamiętniki generała Prądzyńskiego. Oprac. Bronisław Gembarzewski. T. 1–4. Kraków: Księgarnia Spółki Wydawniczej Polskiej, 1909.
• Przegląd Historyczno-Wojskowy 3, z. 1/2 (1930).
• Przegląd Historyczno-Wojskowy 6, z. 1 (1935).
• Pudłowski, Leszek i Sławomir Górzyński, red. Adam W. Englert: żołnierz, historyk, archiwista. Warszawa: Wyd. DiG, 1997.
• Rezler, Marek. „Janusz Wiktor Staszewski.” Polski Słownik Biograficzny 42, (2003– 2004). Dostęp październik 7, 2021. https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/janusz-wiktor-staszewski.
• Różycki, Tadeusz. „Wacław Tokarz. Wojna polsko-rosyjska 1830–1831.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 3, z. 1/2 (1930): 319–326.
• Rutkowski, Tadeusz Paweł. „«Daleko pada jabłko...» Rafał Gerber (1909–1981).” W Wacław Tokarz (1873–1937). Z Legionów Polskich na Uniwersytet Warszawski. Red. Tadeusz Paweł Rutkowski i Tomasz Siewierski, 160–187. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2017.
• Staszewski, Janusz. „Macieszyna Marja. Powstanie listopadowe w Płocku.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 3, z. 1/2 (1930): 327–328.
• Staszewski, Janusz. „Płoski Stanisław. Działalność Zaliwskiego w wojnie polsko-rosyjskiej 1831 r. (Księga pamiątkowa ku uczczeniu dwudziestopięcioletniej działalności prof. Marcelego Handelsmana).” Przegląd Historyczno-Wojskowy 3, z. 1/2 (1930): 326–327.
• Stawecki, Piotr. „Stefan Pomarański.” Polski Słownik Biograficzny 27, (1982–1983). Dostęp październik 1, 2021. https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/stefan-pomaranski-1893-1944-major-historyk-wojskowy.
• Tokarz, Wacław. Armja Królestwa Polskiego (1815–1830). Piotrków: Departament Wojskowy Naczelnego Komitetu Narodowego, 1917.
• Tokarz, Wacław. Bitwa pod Ostrołęką. Poznań: Wielkopolska Księgarnia Nakładowa, 1922.
• Tokarz, Wacław. Sprzysiężenie Wysockiego i noc listopadowa. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1925.
• Tokarz, Wacław. Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• Tokarz, Wacław. Zarys Historji wojny polsko-rosyjskiej r. 1831. Wykłady w Szkole Sztabu Generalnego w l. 1921/1922. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1922.
• Tuliński, Arkadiusz. „Oficerowie Biura Historycznego i Wojskowego Biura Historycznego w latach 1922–1939 (część 1).” Przegląd Historyczno-Wojskowy 20 (71), nr 4 (270) (2019): 157–189. http://dx.doi.org/10.32089/WBH.PHW.2019.4(270).0005.
• Tuliński, Arkadiusz. „Oficerowie Biura Historycznego i Wojskowego Biura Historycznego w latach 1922–1939 (część 2).” Przegląd Historyczno-Wojskowy 21 (72), nr 2 (272) (2020): 161–199. http://dx.doi.org/ 10.32089/WBH.PHW.2020.2(272).0006.
• Tyszkowski, Kazimierz, red. Pamiętnik IV Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Poznaniu 6–8 grudnia 1925. T. 2, Protokoły. Lwów: Polskie Towarzystwo Historyczne, 1927.
• Tyszkowski, Kazimierz, red. Pamiętnik V Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Warszawie. T. 1, Referaty. Lwów: Polskie Towarzystwo Historyczne, 1930. Dostęp wrzesień 21, 2021. https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/35928/edition/49540/content.
• Warszawski, Stanisław. „Przemysł wojenny podczas powstania listopadowego.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 3, z. 1/2 (1930): 181–136.
• Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy. Sprawozdanie z czynności za lata 1918– 1924. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1925.
• Zajas, Agnieszka. „Bronisław August Pawłowski. W 125 rocznicę urodzin.” Rocznik Archiwalno-Historyczny Centralnego Archiwum Wojskowego 30, nr 1 (2008): 314–353.
• Zakrzewski, Stanisław. „Otwarcie zjazdu.” W Pamiętnik V Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Warszawie. Red. Kazimierz Tyszkowski. T. 2, Protokoły, 3–5. Lwów: Polskie Towarzystwo Historyczne, 1931.
• Załęczny, Jolanta. „Powstanie listopadowe w tradycjach patriotycznych II RP.” W Powstanie listopadowe 1830–1831. Dzieje – historiografia – pamięć. Red. Tadeusz Skoczek, 526–546. Warszawa: Muzeum Niepodległości, 2015.
• Załęczny, Jolanta. Tradycje patriotyczne elementem kształtowania zbiorowej świadomości historycznej w II Rzeczpospolitej. Warszawa: Muzeum Niepodległości, 2017.
• Żytkowicz, Leonid. „Janusz Iwaszkiewicz.” Polski Słownik Biograficzny 10, (1962– 1964). Dostęp październik 7, 2021. https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/janusz-iwaszkiewicz.
• „Jerzy Grobicki.” IPN. Dostęp październik 7, 2021. https://ipn.gov.pl/pl/100-bohate row-na-100-le/105101,Jerzy-Grobicki-ur-4-stycznia-1891-w-Warszawie-zm-22- wrzesnia-1972-w-Toronto-gene.html.
• „Kalendarium Centralnej Biblioteki Wojskowej.” Centralna Biblioteka Wojskowa. Dostęp listopad 9, 2021. https://web.archive.org/web/20170330012651/http://cbw. wp.mil.pl/pl/8.html.
• Cękalska, Marta. „Działalność Samodzielnego Referatu (Wydziału) Wojen Dawnych Wojskowego Biura Historycznego w świetle planów pracy i sprawozdań z działalności w latach 1927–1939,” artykuł niepublikowany, przyjęty do druku, 2021, mps.

Identifiers

DOI

10.32089/WBH.PHW.2021.4(278).0005

Biblioteka Nauki

1925441