Legia Litewsko-Wołyńska w powstaniu listopadowym : Organizacja i formowanie (luty–kwiecień 1831)

• Authors: Kamil Zdrojewski

Title variants

EN

The Lithuanian-Volyn Legion during the November Uprising. Organization and Formation (February–April 1831)

DE

Die Litauisch-Wolynische Legion im Novemberaufstand. Organisation und Gründung (Februar–April 1831)

Abstracts

EN

The article discusses the process of forming and organizing the Lithuanian-Volyn Legion during the November Uprising until it became subordinated to Governmental War Commission in April 1831. The preserved source materials allowed for a detailed analysis of the problems that arose during the implementation of the project. Considerable attention is devoted to political issues that ultimately led to the establishment of the formation and the role of officers who were personally involved in all activities for the benefit of the unit. The issue of uniforms and supplies for the soldiers of the Lithuanian-Volyn Legion is also discussed. Finally, the actual participation of the formation during the Battle of Grochów on 25 February 1831, is presented, evidence for which was obtained through an analysis of reports from the Polish commanders and the diaries and accounts of the combatants.

DE

Der Aufsatz erörtert den Prozess der Bildung und Organisation der Litauisch-Wolynischen Legion während des Novemberaufstandes bis zu ihrer Überführung in den Dienst der Regierungskriegskommission im April 1831. Das erhaltene Quellenmaterial ermöglichte eine detaillierte Analyse der Probleme, die während dieses Unternehmens auft raten. Große Aufmerksamkeit wurde den politischen Fragen gewidmet, die letztlich zur Gründung der Einheit führten, sowie der Rolle der Offi ziere, die persönlich an allen Aktivitäten der Einheit beteiligt waren. Besprochen wurde auch die Frage nach den Uniformen und der Ausstattung der Angehörigen der Litauisch-Wolynischen Legion. Schließlich wird die tatsächliche Teilnahme der Formation an der Schlacht von Grochów am 25. Februar 1831 dargestellt, wobei die Berichte der polnischen Divisionskommandeure sowie die Tagebücher und Berichte der Kombattanten analysiert werden.

PL

W artykule omówiono proces formowania i organizacji Legii Litewsko-Wołyńskiej w powstaniu listopadowym do momentu jej przejścia na etat Komisji Rządowej Wojny w kwietniu 1831 r. Zachowane materiały źródłowe pozwoliły na szczegółową analizę problemów, które pojawiły się przy realizacji projektu. Dużą uwagę poświęcono kwestiom politycznym, które doprowadziły ostatecznie do powołania formacji oraz roli ofi cerów osobiście angażujących się we wszelkie działania na rzecz jednostki. Poruszono kwestię umundurowania i zaopatrzenia żołnierzy Legii Litewsko-Wołyńskiej. Na koniec przedstawiono faktyczny udział formacji w bitwie pod Grochowem 25 lutego 1831 r., analizując przy tym raporty dowódców polskich dywizji oraz pamiętniki i relacje uczestników walk.

Keywords

EN

Lithuanian-Volyn Legion; Lithuania; November Uprising; war of 1831; Grochów; Kingdom of Poland

DE

Grochów; Königreich Polen; Litauisch-Wolynische Legion; Litauen; Novemberaufstand; Krieg von 1831

PL

Grochów; Królestwo Polskie; Legia Litewsko-Wołyńska; Litwa; powstanie listopadowe; wojna 1831 r.

• Publisher: Wojskowe Biuro Historyczne
• Journal: Przegląd Historyczno-Wojskowy
• Year: 2022
• Volume: XXIII (LXXIV)
• Issue: 3(281)
• Pages: 9-34

Dates

published

2022

Contributors

author

Kamil Zdrojewski

• https://orcid.org/0000000163482420

References

• Andrusiewicz, Andrzej. Aleksander I. Wielki gracz, car Rosji – król Polski. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2015.
• Barzykowski, Stanisław. Historya powstania listopadowego. Do druku przygotował i kilku uwagami objaśnił Aёr [Adam Rzążewski]. T. 1. Poznań: Nakładem księgarni Jana Konstantego Żupańskiego, 1883.
• Bielecki, Robert. Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego. T. 1–3. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 1995–1998.
• Bogdański, Henryk. „Pamiętnik.” W Zbiór pamiętników do powstania polskiego z roku 1830–1831. Lwów: Nakładem Dra Tomasza Rayskiego. Z I Związkowej Drukarni we Lwowie, 1882.
• Bortnowski, Władysław. Łuna nad Solcem. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982.
• Dwernicki, Józef. Pamiętniki. Lwów: Nakład i wydanie staraniem Ludwika Plagowskiego b. wojsk polskich pułkownika, 1870.
• Gadon, Lubomir. Emigracya Polska. Pierwsze lata po upadku powstania listopadowego. T. 3. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1902.
• Gocel, Ludwik. „Nieznana relacja kapitana Nieszokocia.” Przegląd Artyleryjski nr 5 (1938): 508–524.
• Hoffman, Jadwiga. „Legja litewsko-wołyńska 1831 r.” Rocznik wołyński 2 (1931): 211–241.
• Gazeta Warszawska, marzec 20, 1831.
• Goniec Krakowski, kwiecień 5, 1831.
• Januszkiewicz, Adolf. Żywot Adolfa Januszkiewicza i jego listy ze stepów Kirgizkich. Berlin – Poznań: Księgarnia B. Behr’a [E. Bock], 1861.
• Kołaczkowski, Klemens. Wspomnienia. Księga 4. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1901.
• Kuczyński, Stefan Krzysztof. „Orzeł biały i barwy biało-czerwone w polskich powstaniach narodowych XIX wieku.” Niepodległość i pamięć nr 10 (1998): 37–55.
• Kurjer Warszawski, luty 7; 9; 12, 1831.
• Kuryer Polski, luty 17, 1831; marzec 18, 1831.
• Kuzicki, Jerzy. Nieść wiarę i nadzieję na obcej ziemi. Polskie duchowieństwo katolickie w życiu religijnym i polityczno-społecznym Wielkiej Emigracji we Francji (1831– 1863). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014.
• Lelewel, Joachim. Pamiętnik z roku 1830–1831. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska”, 1924.
• Łoza, Stanisław. „Order Obojga Sycylii, zwany Neapolitańskim.” Żołnierz Polski nr 18 (350) (1923): 15–17.
• Mażewski, Lech. „Królestwo Polskie a ziemie litewsko-ruskie. Inkorporacja czy odnowienie unii polsko-litewskiej?” W Przemiany ustrojowe Królestwa Polskiego w latach 1830–1833. Red. Lech Mażewski, 225–234. Radzymin: Wydawnictwo von borowiecky, 2014.
• Mickiewicz, Władysław. Żywot Adama Mickiewicza. T. 2. Poznań: W Drukarni Dziennika Poznańskiego, 1892.
• Mochnacki, Maurycy. Powstanie narodu polskiego w roku 1830 i 1831. Oprac. i przedm. Stefan Kieniewicz. T. 2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1984.
• Pawłowski, Bronisław, wyd. Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831. T. 1. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931.
• Polak Sumienny, luty 3, 1831.
• Prądzyński, Ignacy. Pamiętnik historyczny i wojskowy o wojnie polsko-rosyjskiej w roku 1831. Kraków: Nakładem Kazimierza Grendyszyńskiego, 1894.
• Prądzyński, Ignacy. Pamiętniki. Oprac. Bronisław Gembarzewski. T. 1. Kraków: Księgarnia Spółki Wydawniczej Polskiej, 1909.
• Puzyrewski, Aleksander. Wojna polsko-ruska 1831 r. Warszawa: M. Orgelbrand, 1899.
• Rostworowski, Michał, wyd. Diariusz Sejmu z r. 1830–31. T. 1. Kraków: Nakładem akademii umiej. i tow. popierania wydawnictw akademii umiej. Skład główny w księgarni G. Gebethnera i spółki, 1907.
• Rostocki, Władysław. „Z badań nad strukturą i działalnością kapelanów powstania listopadowego.” Roczniki Humanistyczne 20, z. 2 (1972): 187–196.
• Skarbek, Jan. „Dyktatura Generała Józefa Chłopickiego.” W Powstanie Listopadowe 1830–1831. Dzieje wewnętrzne. Militaria. Europa wobec powstania. Red. Władysław Zajewski, 68-87. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.
• Spazier, Richard Otto. Historja powstania Narodu Polskiego w roku 1830–1831 czerpana z autentycznych dokumentów sejmowych, akt, pamiętników, dzienników, piśmiennych i ustnych podań najznakomitszych uczestników tegoż powstania. T. 1. Paryż: W drukarni J. Pinard, przy ulicy D’anjou-Dauphine, No. 8, 1833.
• Strzeżek, Tomasz. Kawaleria Królestwa Polskiego w powstaniu listopadowym – mobilizacja i podstawy funkcjonowania w wojnie. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olszynie, 2006.
• Strzeżek, Tomasz. Polska ofensywa wiosenna w 1831 roku. Zaprzepaszczona szansa powstania listopadowego. Oświęcim: Napoleon V, 2013.
• Swędrowski, Michał. Portret człowieka zapalczywego. Generał Jan Krukowiecki w powstaniu listopadowym. Oświęcim: Napoleon V, 2013.
• Święcicki, Józef. Pamiętnik ostatniego dowódcy pułku 4 piechoty liniowej. Oprac.i wstęp Robert Bielecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982.
• Tokarz, Wacław. Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1993.
• Trąbski, Maciej. „Od Grochowa do Ostrołęki. 2 Korpus Jazdy w czasie wojny polsko-rosyjskiej 1831 r.” W Do szarży marsz, marsz... Studia z dziejów kawalerii. T. 6. Red. Aleksander Smoliński, 107–237. Toruń: Wydawnictwo UMK, 2015.
• Wroński, Andrzej. Powstanie listopadowe na Wołyniu, Podolu i Ukrainie. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 1993.
• Zdanie sprawy przez Braci Zjednoczonych z tego, co w celu oswobodzenia Litwy, Wołynia, Podola i Ukrainy w przeciągu czterech miesięcy od dnia rewolucyi 29 listopada na wolney ziemi polskiey działano. Warszawa, 1831.
• Zdanie sprawy Rządowi Narodowemu przy złożeniu rachunków Komitetu Legii Litewsko-Wołyńskiej. Warszawa, 1831.
• Żygulski, Zdzisław jun., i Henryk Wielecki. Polski mundur wojskowy. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988.

Identifiers

DOI

10.32089/WBH.PHW.2022.3(281).0001

Biblioteka Nauki

2148654