Nienazwana okupacja. Zarząd terenami odebranymi nieprzyjacielowi przez austro-węgierskie związki operacyjne w świetle regulaminów cesarsko-królewskiej armii

• Authors: Jan Błachnio

Title variants

EN

Unnamed Occupation. The Management of Captured Territories by Austro-Hungarian Operational Units in Light of the Regulations of the Imperial-Royal Army

DE

Unbenannte Besetzung. Verwaltung der vom Feind eroberten Gebiete durch die österreichisch-ungarischen Großverbänden im Lichte der Vorschriften der k.u.k. Armee

Abstracts

EN

This article concerns the administration of captured territories by operational units of the Imperial-Royal Army in light of normative documents regarding the functioning of the Habsburg army. Although the term Besetzung – „occupy” does not appear in the regulations, the adopted solutions fully embraced its features. This text illustrates the structure of the higher commands of the Austro-Hungarian armed forces that were responsible for the administration and organization of the captured territories. The source material relied on normative documents: the Convention Concerning the Laws and Customs of War on Land (4th Hague Convention of 1907) and the regulations in force in the Habsburg armed forces at the outbreak of the Great War. Archival materials produced by imperial-royal operational units that were active on the Eastern Front in 1914 supplement the evidence.

DE

Der vorliegende Text widmet sich der Frage nach der Verwaltung der vom Feind eroberten Gebiete durch die Großverbände der kaiserlich-königlichen Armee im Lichte der normativen Dokumente, die die Funktionsweise der habsburgischen Armee regelten. Obwohl der Begriff „Besetzung” in den Verordnungen nicht vorkommt, schöpfen die gewählten Lösungen seine Möglichkeiten voll aus. Der Aufsatz veranschaulicht die Strukturen der Oberkommandos der österreichischungarischen Streitkräfte, die für die Verwaltung der vom Feind eroberten Gebiete zuständig waren, sowie die Art und Weise der Organisation dieser Gebiete. Der Text stützt sich auf normative Materialien: das Übereinkommen über die Gesetze und Gebräuche des Landkrieges (Vierte Haager Konvention von 1907) und die bei Ausbruch des Ersten Weltkrieges in den habsburgischen Streitkräft en geltenden Vorschrift en. Ergänzt wird das Material durch Archivalien, die von den im ersten Jahr des Ersten Weltkriegs an der Ostfront tätigen kaiserlichen und königlichen Großverbänden erstellt wurden.

PL

Niniejszy tekst poświęcono zagadnieniu administrowania terenami odebranymi nieprzyjacielowi przez związki operacyjne cesarsko-królewskiej armii w świetle dokumentów normatywnych regulujących sposoby funkcjonowania habsburskiego wojska. Wprawdzie w regulaminach nie pojawiał się termin Besetzung – „okupacja”, ale przyjęte rozwiązania w pełni wyczerpywały jej znamiona. W artykule zilustrowane zostały struktury wyższych dowództw austro-węgierskich sił zbrojnych odpowiedzialnych za administrowanie terenami zdobytymi na nieprzyjacielu oraz sposoby organizacji tych terytoriów. Za podstawę źródłową tekstu posłużyły materiały normatywne: Konwencja dotycząca praw i zwyczajów wojny lądowej (IV konwencja haska z 1907 r.) oraz obowiązujące w habsburskich siłach zbrojnych u progu wybuchu Wielkiej Wojny regulaminy. Pewne uzupełnienie stanowią materiały archiwalne wytworzone przez cesarsko-królewskie związki operacyjne działające na froncie wschodnim w pierwszym roku I wojny światowej.

Keywords

PL

I wojna światowa; Austro-Węgry; okupacja; regulaminy; konwencja haska

EN

World War I; Austria-Hungary; occupation; regulations; The Hague Convention

DE

Erster Weltkrieg; Österreich-Ungarn; Besetzung; Regelungen; Haager Konvention

• Publisher: Wojskowe Biuro Historyczne
• Journal: Przegląd Historyczno-Wojskowy
• Year: 2022
• Volume: XXIII (LXXIV)
• Issue: 4(282)
• Pages: 122-138

Dates

published

2022

Contributors

author

Jan Błachnio

• Uniwersytet Warszawski

References

• Błachnio, Jan. „Siła pociągowa armii. Konie i inne zwierzęta w wojsku austro-wegierskim w czasie kampanii karpackiej 1914–1915.” Przegląd Historyczny 110, z. 4 (2019): 671–689.
• Błachnio, Jan. Kraśnik 1914. Warszawa: Wyd. Bellona, 2018.
• Cruttwell, Charles Robert Mowbray Fraser. A History of the Great War 1914–1918. Chicago: Academy Chicago Publishers, 1991.
• Dąbrowski, Jan. Wielka Wojna 1914–1918. T. 1. Warszawa: Księgarnia Trzaski, Everta i Michalskiego, 1937.
• Gawroński, Wiktor. „Zarys rozwoju wojsk kolejowych i kolejnictwa wojskowego w Niemczech, Austrii i Rosji.” Saper i inżynier wojskowy. Miesięcznik poświęcony służbie wojsk saperskich, fortyfikacji i budownictwu wojskowemu 1, nr 7 (1922): 216–225.
• Izdebski, Edward. Bitwa pod Komarowem 26 sierpnia – 2 września 1914 roku. Chełm: Wyd. Tradytor, 2012.
• Laskowski, Otton, red. Encyklopedia wojskowa. T. 6. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1937.
• Livesey, Anthony, i Hedley Paul Willmott. The Historical Atlas of World War I. New York: A Henry Holt Reeference Book, 1994.
• Łowczowski, Gustaw. „Organizacja etapów wojska austriacko-węgierskiego i administracja terenami okupowanymi na froncie wschodnim podczas wojny 1914–1918.” W Studia nad Wielką Wojną. T. 1. Red. Dariusz Marszałek, 205–221. Oświęcim: Napoleon V, 2013.
• Magyarstatisztikaiévkönyv 1913. Budapest: Magyar kir. KözpontiStatisztikaiHivatal, 1915.
• Pajączkowski-Dydyński, Jerzy. Plany operacyjne mocarstw centralnych przeciw Rosji. Oświęcim: Napoleon V, 2012.
• Pawlicki, Jan, i Stanisław Reklewski. „Służba taborowa na froncie wschodnim w okresie 1914–1915 r.” W Studia nad Wielką Wojną. T. 1. Red. Dariusz Marszałek, 67– 112. Oświęcim: Napoleon V, 2013.
• Saloni, Robert. „Organizacja służby etapowej w b. wojsku austrjacko-węgierskim.” Bellona 19, z. 3 (1925): 346–359; „(cz. 2).” Bellona 20, z. 1 (1925): 76–100.
• Suchomlinow, Wladimir. Erinnerungen. Berlin: Hobbing, 1924.
• Toruń, Stanisław Juliusz. „Zagadnienie kwatermistrzowskie wojska austriacko-węgierskiego z lat 1914–1918.” W Studia nad Wielką Wojną. T. 1. Red. Dariusz Marszałek, 137–204. Oświęcim: Napoleon V, 2013.
• Turowicz, Andrzej. „Operacja limanowsko-łapanowska w kampanii galicyjskiej 1914.” W Prace Komisji Historii Wojskowości. T. 4/1. Red. Robert Kowalski, 93–138. Nowy Targ: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2005.

Identifiers

DOI

10.32089/WBH.PHW.2022.4(282).0005

Biblioteka Nauki

2162161