Siły Zbrojne PRL w strukturach wojskowych Układu Warszawskiego

• Authors: Jerzy Kajetanowicz

Title variants

EN

Participation of the Armed Forces of the Polish People’s Republic in the Military Structures of the Warsaw Pact

DE

Die Streitkräfte der Volksrepublik Polen in den militärischen Strukturen des Warschauer Paktes

Abstracts

EN

The creation of the Warsaw Pact involved the establishment of several military bodies. Initially, there were only two such institutions in the form of the United Command and Staff of the United Armed Forces. These bodies did not allow any of the member states to have a greater influence on the functioning of the alliance. It was not until the 1970s, when the Cold War intensified, that new military bodies of an advisory nature were created, such as: the Committee of Ministers of Defense, the Military Council of the United Armed Forces Command, the Military Scientific and Technical Council and the Technical Committee of the United Armed Forces. The Headquarters of the United Armed Forces was also expanded, with posts for representatives of each member of the Pact. Polish officers did not hold key positions in the military command structure. Attempts to rectify this situation were not made until the second half of the 1980s, when the Warsaw Pact was already on the verge of collapse.

DE

Die Gründung des Warschauer Paktes war mit der Schaffung einer Reihe von Einrichtungen militärischer Natur verbunden. In der Anfangszeit gab es mit dem Vereinigten Kommando und dem Stab der Vereinigten Streitkräfte nur zwei solcher Gremien. Diese boten nicht allen Mitgliedstaaten die Möglichkeit, ein größeres Mitspracherecht bei der Funktionsweise des Bündnisses zu haben. Erst in den 1970er Jahren wurden im Zuge der Verschärfung des Kalten Krieges neue militärische Beratungsgremien eingerichtet, wie das Komitee der Verteidigungsminister, der Militärische Rat des Kommandos der Vereinigten Streitkräft e, der Militärische Wissenschafts und Technologierat und der Technische Ausschuss der Vereinigten Streitkräfte. Der Stab der Vereinigten Streitkräfte wurde ebenfalls erweitert und erhielt Posten für Vertreter aller Armeen des Warschauer Paktes. Die polnischen Offi ziere besetzten keine Schlüsselpositionen in den militärischen Gremien. Erst in der zweiten Hälfte der 1980er Jahre, als der Warschauer Pakt bereits auf den Zusammenbruch zusteuerte, wurde ein Versuch unternommen, diese Situation zu ändern.

PL

Utworzenie Układu Warszawskiego wiązało się z powołaniem wielu organów o charakterze wojskowym. W początkowym okresie funkcjonowały tylko dwa w postaci Zjednoczonego Dowództwa i Sztabu Zjednoczonych Sił Zbrojnych. Nie zapewniały one możliwości większego wpływu na funkcjonowanie sojuszu wszystkim państwom członkowskim. Dopiero w latach siedemdziesiątych, w wyniku nasilenia zimnej wojny, utworzone zostały nowe organy wojskowe o charakterze doradczym jak: Komitet Ministrów Obrony, Rada Wojskowa Dowództwa Zjednoczonych Sił Zbrojnych, Wojskowa Rada Naukowo-Techniczna i Komitet Techniczny Zjednoczonych Sił Zbrojnych. Rozbudowano też Sztab Zjednoczonych Sił Zbrojnych, w którym przewidziano stanowiska dla przedstawicieli wszystkich armii Układu Warszawskiego. Polscy oficerowie nie zajmowali w organach wojskowych kluczowych stanowisk. Próba zmiany tej sytuacji została podjęta dopiero w drugiej połowie lat osiemdziesiątych, gdy Układ Warszawski chylił się już ku upadkowi.

Keywords

PL

Siły Zbrojne PRL; Układ Warszawski; struktury wojskowe

EN

Armed Forces of the Polish People’s Republic; Warsaw Pact; military structures

DE

Streitkräfte der Volksrepublik Polen; Warschauer Pakt; Organisationsstrukturen

• Publisher: Wojskowe Biuro Historyczne
• Journal: Przegląd Historyczno-Wojskowy
• Year: 2022
• Volume: XXIII (LXXIV)
• Issue: 4(282)
• Pages: 163-189

Dates

published

2022

Contributors

author

Jerzy Kajetanowicz

• Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza

• https://orcid.org/0000000232060943

References

• Babula, Julian. Wojsko Polskie 1945–1989. Próba analizy operacyjnej. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998.
• Będźmirowski, Jerzy. „Bezpieczeństwo międzynarodowe w latach 60. XX wieku a próby modyfikacji organów dowodzenia siłami zbrojnymi państw stron Układu Warszawskiego.” Rocznik bezpieczeństwa międzynarodowego 11, nr 1 (2017): 81–104.
• Czulicki, Maciej. Wybrane aspekty pobytu Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej w Polsce w latach 1945–1993 oraz wykorzystanie infrastruktury po jednostkach Armii Radzieckiej po 1993 r. Warszawa: Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, 2014.
• Fudali, Robert. „Północna Grupa Wojsk Radzieckich w Polsce.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 12 (63), nr 4 (237) (2011): 225–234.
• Grot, Leszek, Tadeusz Konecki, i Edward Nalepa. Pokojowe dzieje Wojska Polskiego. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny, 1998.
• Jaroszek, Henryk, red. Organizacja Układu Warszawskiego. Dokumenty 1955–1985. Warszawa: Książka i Wiedza, 1986.
• Jaruzelski, Wojciech. „Suwerenność w warunkach Układu Warszawskiego.” Myśl Wojskowa 59, nr 3 (2002): 108–128.
• Jarząbek, Wanda. PRL w politycznych strukturach Układu Warszawskiego w latach 1955– 1980. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, 2008.
• Jasiński, Antoni. „Działalność Sztabu Generalnego WP w relacjach z organami dowodzenia Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego.” Myśl Wojskowa wydanie specjalne: 85 lat Sztabu Generalnego Wojska Polskiego 1918–2003 (2003): 158–163.
• Jurek, Marian, i Edward Skrzypkowski. Układ Warszawski. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1971.
• Kamiński, Józef. Koalicje wojskowe. Zarys dziejów i współczesność. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1982.
• Królikowski, Janusz. Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990. T. 1–4. Toruń: Adam Marszałek, 2010.
• Marcinkowski, Adam. Polska w Układzie Warszawskim. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1985.
• „Notatka dotycząca dotychczasowego biegu spraw związanych z powołaniem naczelnych organów Zjednoczonych Sił Zbrojnych państw-członków Układu Warszawskiego z 24 IV 1968 r.” Parallel History Project on cooperative security. Dostęp sierpień 12, 2019. Http://www.php.isn.ethz.ch/kms2.isn.ethz. ch/serviceengine/Files/PHP/111551/ipublicationdocument_singledocument/ 630c7e57-bfd7-437e-8e74-729e09d39d82/pl/1968_Note_Prague_Conference_ bVers.pdf.
• „Notatka Ministerstwa Obrony Narodowej dla członków KC PZPR z 26 I 1966 r.” 2 i 3, Parallel History Project on cooperative security. Dostęp sierpień 12, 2019. Http://www.php.isn.ethz.ch/lory1.ethz.ch/collections/colltopicb13f.html?lng=en&id =21846&navinfo=15697.
• „Notatka o wynikach narady szefów sztabów generalnych armii państw-członków Układu Warszawskiego w dniach 29 II–1 III 1968 r.” Parallel History Project on cooperative security. Dostęp sierpień 25, 2019. Http://www.php.isn.ethz.ch/kms2. isn.ethz.ch/serviceengine/Files/PHP/111551/ipublicationdocument_singledocum ent/630c7e57-bfd7-437e-8e74-729e09d39d82/pl/1968_Note_Prague_Conference_ bVers.pdf.
• „Notatka w sprawie wyników konferencji ministrów obrony państw-uczestników Układu Warszawskiego w dniach 27–28 V 1966 r.” Parallel History Project on cooperative security. Dostęp sierpień 12, 2019. Http://www.php.isn.ethz.ch/lory1.ethz.ch/collections/colltopic6853.html?lng=en&id=21107&navinfo=15697.
• Pałka, Jarosław. Polskie wojska operacyjne w Układzie Warszawskim. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2022.
• Panecki, Tadeusz, Franciszek Puchała, i Jan Szostak, red. Sztab Generalny Wojska Polskiego 1918–2003. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2003.
• „Pilna notatka ministra spraw zagranicznych Adama Rapackiego z 21 I 1966 r.,” 2. Parallel History Project on cooperative security. Dostęp sierpień 12, 2019. Http:// www.php.isn.ethz.ch/kms2.isn.ethz.ch/serviceengine/Files/PHP/21845/ipublication document_singledocument/f22d5d1a-e839-46fd-b316-963d07a01c63/pl/34a_Pro posal_Rapacki_210166.pdf.
• Piotrowski, Paweł. „Udział Polski w Układzie Warszawskim. Faza organizacji jego struktur 1955–1957.” W Wojsko w Polsce „Ludowej”. Red. Robert Klementowski, Joanna Nowosielska-Sobel, Paweł Piotrowski, i Grzegorz Strauchold. Wrocław: Instytut Pamięci Narodowej, 2014.
• „Propozycje do «Statutu Zjednoczonego Dowództwa Sił Zbrojnych państw-członków Układu Warszawskiego». Parallel History Project on cooperative security.” Dostęp sierpień 15, 2019. Http://www.php.isn.ethz.ch/kms2.isn.ethz.ch/serviceengine/ Files/PHP/17543/ipublicationdocument_singledocument/2b54e4ce-d03d-4bb6-80 22-596c97d0ea1c/ru/Statute550907.pdf.
• „Propozycje do «Statutu Zjednoczonego Dowództwa Sił Zbrojnych państw-członków Układu Warszawskiego» z 2 VII 1966 r.,” 5. Parallel History Project on cooperative security. Dostęp sierpień 12, 2019. Http://www.php.isn.ethz.ch/kms2.isn.ethz. ch/serviceengine/Files/PHP/17990/ipublicationdocument_singledocument/6e283eec-b344-42bb-bc05-29ede6d9c7ab/ru/Soviet_Draft _Statute_1966_02.pdf.
• Przybylski, Jerzy, i Paweł Przybylski. Polska Marynarka Wojenna w latach 1945–1995. T. 1. Gdynia: Akademia Marynarki Wojennej, 2013.
• Przybylski, Jerzy. „Geneza powstania i funkcjonowania Zjednoczonej Floty Bałtyckiej Układu Warszawskiego oraz rozwój, miejsce i zadania w niej Marynarki Wojennej PRL.” W Konflikt zbrojny na Bałtyku w koncepcjach ideologii zimnowojennej po 1945 roku. Red. Andrzej Drzewiecki. Gdynia: Akademia Marynarki Wojennej, 2005.
• Puchała, Franciszek. „Sztab Generalny Wojska Polskiego w latach 1945–1990.” Kwartalnik Bellona. Wydanie specjalne (2010).
• Puchała, Franciszek. Sekrety Sztabu Generalnego pojałtańskiej Polski. Warszawa: Bellona, 2011.
• Puchała, Franciszek. Szpieg CIA w polskim sztabie generalnym. O Ryszardzie Kuklińskim bliżej prawdy. Warszawa: Bellona, 2014.
• „Rozmowa z gen. Wacławem Szklarskim z 10 III 2000 r.,” 5–6. Parallel History Project on NATO and the Warsaw Pact Oral History, Interviews with Polish Generals. Dostęp sierpień 15, 2019. Http://www.php.isn.ethz.ch/kms2.isn. ethz.ch/serviceengine/Files/PHP/20664/ipublicationdocument_singledocument/725b392f-58e3-4049-9378-90dca320a328/pl/5Szklarski.pdf
• Skuza, Cezariusz, i Wiesław Wróblewski, red. Polityka obronna Polski i jej siły zbrojne w latach 1945–1980. T. 2. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2006.
• „Statut Zjednoczonych Sił Zbrojnych państw-stron Układu Warszawskiego i organów kierowania nimi na czas wojny z 23 listopada 1978 r.” Gazeta Polska, październik 21, 1998, 5.
• Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej pomiędzy Ludową Republiką Albanii, Ludową Republiką Bułgarii, Węgierską Republiką Ludową, Niemiecką Republika Demokratyczną, Polską Rzecząpospolitą Ludową, Rumuńską Republiką Ludową, Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i Republiką Czechosłowacką, podpisany w Warszawie 14 maja 1955 roku. (Dziennik Ustaw 1955, nr 30, poz. 182).
• Układ Warszawski – sojusz w imię pokoju. Moskwa: Agencja Prasowa Nowosti. 1984.
• „Главное Командование Войск Западного Направления.” Dostęp sierpień 2, 2019. Http://www.sgv.su/archive/index.php/t-1167.html.
• „Истории-Вспомогательных-КП-ПВО-стран-Варшавского-Договорa.” Dostęp styczeń 20, 2020. Http://8oapvo.net/история-войск-пво/161-из-историивспомогательных-кп-пво-стран-варшавского-договорa.
• Ашурбейли, Игорь, red. Средства воздушно-космического нападения и воздушно-космической обороны. Состояние и развитие. Москва: Изд. Планета, 2017.
• Информационный сборник Штаба Объединенных Вооруженных Сил. T. 1. Москва: Штаб Объединенных Вооруженных Сил, 1970.
• Малашенко, Евгений. Закаленный войной. От Карельского перешейка до Ближнего Востока. Москва: Изд. Вече, 2016.
• Феськов, Виталий, Валентин Голиков, i Константин Калашников. Советская армия во время холодной войны (1946–1991). Томск: Изд. Научно-Технической Литературы, 2004.
• Феськов, Виталий, Валентин Голиков, Константин Калашников, i Сергей Слугин. Вооруженные Силы СССР после второй мировой войны: от Красной Армии к Советской. T. 1, Сухопутные войска. Томск: Изд. Научно-Технической Литературы, 2013.
• Шунков, Виктор. Боевая мощь СССР. Москва: Изд. Эксмo, 2017.

Identifiers

DOI

10.32089/WBH.PHW.2022.4(282).0007

Biblioteka Nauki

2162163