Аб магчымым уплыве грэцкай мовы на развіццё дзеепрыметнікаў залежнага стану цяперашняга часу ў славянскіх мовах

• Authors: Анатоль Багдзевіч

Title variants

EN

On the Possibility of Greek Influence on the Development of Slavic Present Passive Participles

PL

O możliwym wpływie języka greckiego na rozwój imiesłowu biernego czasu teraźniejszego w językach słowiańskich

Abstracts

PL

Imiesłowy bierne czasu teraźniejszego, które ze wszystkich języków słowiańskich były aktywnie używane tylko w języku rosyjskim od XIX wieku i są kategorią gramatyczną, która nie jest akceptowana przez wszystkich rodzimych użytkowników białoruskiego języka literackiego jako normatywna, doświadczają dwóch przeciwstawnych tendencji w rozwoju języków słowiańskich: schyłku i odrodzenia. W artykule omówiono czynniki pozajęzykowe i intralingwistyczne, które mogły wpłynąć na rozwój tej formy imiesłowa w wielu językach sło-wiańskich. Zdaniem autora dwujęzyczna świadomość słowiańsko-grecka twórców pisma słowiańskiego mogła wpłynąć na utrwalenie form w języku rosyjskim. Możliwe związki imiesłowów słowiańskich czasu teraźniejszego z imiesłowami przyśrodkowymi i biernymi języka greckiego w świetle ich wspólnego pochodzenia z imiesłowu indoeuropejskiego, procesu rozwoju imiesłowów podczas przekształcenia kategorii strony i w związku z rozwojem kategorii aspektu są analizowane w niniejszej publikacji.

BE

Дзеепрыметнікі залежнага стану цяперашняга часу, якія з усіх славянскіх моў актыўны ўжытак знайшлі толькі ў рускай мове з ХІХ стагоддзя і з’яўляюцца граматычнай катэгорыяй, якая прымаецца не ўсімі носьбітамі беларускай літаратурнай мовы як нарматыўная, на працягу развіцця славянскіх моў зведваюць дзве супрацьлеглыя тэндэнцыі: заняпад і актывіза-цыю. У артыкуле разглядаюцца экстралінгвістычныя і інтралінгвістычныя фактары, што маглі паўплываць на развіццё дадзенай дзеяслоўнай формы ў шэрагу славянскіх моў. На думку аўтара, актывізацыя форм у рускай мове магла адбывацца пад уплывам білінгвальнай славяна-грэцкай свядомасці стваральнікаў славянскай пісьмовасці. Аналізуюцца магчымыя сувязі славянскіх дзеепрыметнікаў залежнага стану цяперашняга часу з медыяльнымі і пасіўнымі дзеепрыметнікамі грэцкай мовы ў святле іх агульнага паходжання з індаеўрапейскага дзеепрыметніка, разглядаецца працэс развіцця дзеепрыметнікаў у ходзе перабудовы катэгорыі стану славянскіх дзеепрыметнікаў і ў сувязі з развіццём катэгорыі трывання.

EN

The passive participles of the present tense have been actively used only in Russian out of all Slavic languages since the 19th century and are a grammatical category that is not accepted by all native speakers of the standard Belarusian language as a normative one. During the development of Slavic languages, it has been experiencing two opposite tendencies: decline and revival. The article examines extralinguistic and intralinguistic factors that could have influenced the development of this verb form in a number of Slavic languages. According to the author, the bilingual Slavic-Greek consciousness of the creators of Slavic writing could have influenced the strengthening of these forms in the Russian language. The article analyzes possible connections of the Slavic participles of the present tense with the medial and passive participles of the Greek language in the light of their common origin from the Indo-European participle, as well as the process of development of participles during the restructuring of the voice category and in connection with the development of the aspect category.

Keywords

EN

participle; category of voice; Slavic languages; passive voice; Indo-European languages; Proto-Slavic language; Russian language; Belarusian language

PL

Imiesłów przymiotnikowy; Imiesłów przymiotnikowy bierny; języki słowiańskie; kategoria strony; języki indoeuropejskie; język prasłowiański; język rosyjski; język białoruski

BE

дзеепрыметнік; залежны стан; славянскія мовы; індаеўрапейскія мовы; праславянская мова; руская мова; беларуская мова; катэгорыя стану

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
• Journal: Acta Albaruthenica
• Year: 2021
• Issue: 21
• Pages: 165-175

Dates

published

2021

Contributors

author

Анатоль Багдзевіч

• Yanka Kupala State University of Grodno

References

• Bagdzevìč A.Ì. 2000. Slovaǔtvaralʹnaâ struktura addzeâsloǔnyh tèrmìnaadzìnak u sučas-najbelaruskaj move. Grodna: GrDU [Багдзевіч А.І. 2000. Словаўтваральная структура аддзеяслоўных тэрмінаадзінак у сучаснай беларускай мове. Гродна: ГрДУ].
• Dankov V.N. 1981. Istoričeskaâ grammatika russkogo âzyka. Vyraženie zalogovyh otnošenij u glagola. Moskva: Vysšaâ škola [Данков В.Н. 1981. Историческая грамматика русского языка. Выражение залоговых отношений у глагола. Москва: Высшая школа].
• Gorškova K.V., Haburgaev G.A. 1981. Istoričeskaâ grammatika russkogo âzyka. Moskva: Vysšaâ škola [Горшкова К.В., Хабургаев Г.А. 1981. Историческая грамматика русского языка. Москва: Высшая школа].
• Macûsovič Â.V. 1976. Morfologičeskij stroj sovremennogo polʹskogo literaturnogo âzyka. Leningrad: LGU [Мацюсович Я.В. 1976. Морфологический строй современного польского литературного языка. Ленинград: ЛГУ].
• Meje A. 1951. Obŝeslavânskij âzyk. Moskva: Izd. Inostrannoj literatury [Мейе А. 1951. Общеславянский язык. Москва: Изд. Иностранной литературы].
• Mistrik J., Tuguševa R. 1981. Učebnik slovackogo âzyka. Moskva: Vysšaâ škola [Мистрик Й., Тугушева Р. 1981. Учебник словацкого языка. Москва: Высшая школа].
• Scâcko P.V. 2002. Kulʹtura movy. Mìnsk: Tèhnalogìâ [Сцяцко П.В. 2002. Культура мовы. Мінск: Тэхналогія].
• Širokova A. 1952. Očerk grammatiki češskogo âzyka. Moskva: Izd. literatury na inostrannyh âzykah [Широкова А. 1952. Очерк грамматики чешского языка. Москва: Изд. литературы на иностранных языках].
• Slavâtinskaâ M.N. 2003. Učebnik drevnegrečeskogo âzyka. V 2-h č. Č 2. Moskva: Filologiâ [Славятинская М.Н. 1996. Учебник древнегреческого языка. В 2-х ч. Ч. 2. Москва: Филология].
• Suprun A.E. 1993. Praslavânskij âzyk. Minsk: Universitetskoe [Супрун А.Е. 1993. Праславянский язык. Минск: Университетское].

Identifiers

DOI

10.32612/uw.18988091.2021.21.pp.165-175

Biblioteka Nauki

1932703