Забельскі рукапісны зборнік: праблемы атрыбуцыі і тэксталогіі

• Authors: Мікола Хаўстовіч

Title variants

EN

The Zabelsky Manuscript Collection: Problems of Attribution and Textology

PL

Zabialski zbiór rękopisów – problemy atrybucji i tekstologii

Abstracts

PL

Artykuł omawia historię zabialskiego zbioru rękopisów, problemy z odczytaniem jednego z jego tekstów – słynnej Komedii autorstwa Kajetana Moraszewskiego. Stawiane są pytania: czy klasztor Dominikanów Zabielskich miał kolegium – instytucję edukacyjną dla dzieci zamożnej szlachty – i teatr? Naszym zdaniem w Wołyńcach znajdowało się skryptorium – rodzaj centrum przygoto¬wania i przepisywania „ćwiczeń” do szkolenia duchownych Zakonu Domini¬kanów. Uważnie analizując zabialski rękopis z 1787 r. doszliśmy do wniosku, że nie może to być ani autograf K. Moraszewskiego, ani autograf M. Ciecierskiego. Kolejne pytanie, na które historycy literatury będą musieli odpowiedzieć sobie: czy Wolność w niewoli i Komedii to utwory K. Moraszewskiego lub teksty, które on przygotował (zebrał, komponował, przerabiał itp.) na zajęcia ze studentami z poetyki lub retoryki?

BE

У артыкуле разглядаецца гісторыя забельскага рукапіснага зборніка, праблемы расчытання аднаго з ягоных тэкстаў – славутае Камедыі, аўтарам якое лічыцца Каятан Марашэўскі. Ставіцца пытанне: ці існаваў пры Забель-скім дамініканскім кляштары калегіум – навучальная ўстанова для дзяцей заможнае шляхты – і тэатар? На нашую думку, у Валынцах “дзейнічаў” скрыпторый – своеасаблівы асяродак па падрыхтоўцы і перапісванні “прак-тыкаванняў” дзеля навучання клерыкаў дамініканскага ордэна. Уважліва прааналізаваўшы забельскі рукапіс 1787 г., мы прыйшлі да высновы, што ён не можа з’яўляцца ні аўтографам К. Марашэўскага, ні аўтографам М. Цяцер-скага. Чарговае пытанне, на якое неабходна будзе адказаць гісторыкам літаратуры: Вольнасць у няволі і Камедыя – гэта ўласныя творы К. Марашэўскага ці тэксты, якія ён падрыхтаваў (сабраў, склаў, перапрацаваў і інш.) дзеля заняткаў са студэнтамі на лекцыях паэтыкі альбо рыторыкі?

EN

The article examines the history of the Zabelsky manuscript collection, the problems of reading one of its texts – the famous Comedy, authored by Kayatan Marashevsky. The question is: did the Zabelsky Dominican Monastery have a college – an educational institution for the children of the wealthy nobility – and a theatre? In our opinion, in Walyncy there was a scriptorium – a kind of center for the preparation and rewriting of "exercises" for the training of clerics of the Dominican Order. Carefully analyzing the Zabel manuscript of 1787, we came to the conclusion that it can be neither an autograph of K. Marashevsky nor an autograph of M. Tetersky. Another question that will have to be answered by literary historians: Are Liberty in Captivity and Comedy are K. Marashevsky's own works or texts that he prepared (collected, composed, reworked, etc.) for classes with students in lectures on poetry or rhetoric?

Keywords

EN

Walyncy; Zabely; Dominicans; manuscript; comedy; attribution; textology; Kayatan Marasheŭvski

PL

Wołyncy; Zabiały; Dominikanie; rękopis; komedia; atrybucja; tekstologia; Kajetan Moraszweski

BE

Валынцы; Забелы; дамініканцы; рукапіс; камедыя; тэксталогія Каятан Марашэўскі

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
• Journal: Acta Albaruthenica
• Year: 2021
• Issue: 21
• Pages: 53-69

Dates

published

2021

Contributors

author

Мікола Хаўстовіч

• Wydział Lingwistyki Stosowanej Uniwersytet Warszawski

References

• Brylʹ Anton Francìšak. 2018. Zvestkì pra Kaâtana Marašèǔskaga, Mìhala Câcerskaga ì Ìgnacyâ Ûrèvìča ǔ dakumentah damìnìkanskaga ordèna. “Rodnae slova” № 4: 3–4 [Брыль Антон Францішак. 2018. Звесткі пра Каятана Марашэўскага, Міхала Цяцерскага і Ігнацыя Юрэвіча ў дакументах дамініканскага ордэна. “Роднае слова” № 4: 3–4].
• Chodźko Dominik. 1856. Agłona: Kościół i klasztor oo. dominikanów. “Pamiętnik Religijno-Moralny” № 8: 163.
• Fibek Jan. Zabiały (Валынцы) – p. w. Św. Jerzego [online] https://www.radzima.org/be/ object_comm/7409.html [дата доступу: 13.07.2021].
• Garèckì Maksìm, Dzâržynskì Uladzìslaǔ, Karavaj Pavel. 1926. Vypìsy z belaruskae lìta-ratury, č. Ì: 1. Vusnaâ narodnaâ tvorčasʹcʹ; 2. Staradaǔnae pìsʹmenstva. Maskva–Lenìngrad [Гарэцкі Максім, Дзяржынскі Уладзіслаў, Каравай Павел. 1926. Выпісы з беларускае літаратуры, ч. І: 1. Вусная народная творчасьць; 2. Ста¬радаўнае пісьменства. Масква–Ленінград].
• Garèckì Maksìm. 1922. Hrystamatyâ belaruskae lìtèratury. XI vek – 1905 god. Vìlʹnâ [Га-рэцкі Максім. 1922. Хрыстаматыя беларускае літэратуры. ХІ век – 1905 год. Вільня].
• Garèckì Maksìm. 1926. Gìstoryâ belaruskae lìtèratury, vydanʹne čacʹvertae, peraroblenae. Mensk [Гарэцкі Максім. 1926. Гісторыя беларускае літэратуры, выданьне чацьвертае, пераробленае. Менск].
• Karskìj Efimìj. 1912. Bělorusy, t. 2: Âzykʺ bělorusskago plemeni, kn. 3: Očerki sintaksisa bělorusskago narečìâ. Dopolnenìâ i popravki. Varšava [Карскій Ефимій. 1912. Бѣ-лорусы, т. 2: Языкъ бѣлорусскаго племени, кн. 3: Очерки синтаксиса бѣло¬рус-скаго наречія. Дополненія и поправки. Варшава].
• Karskìj Efimìj. 1921. Bělorusy, t. ІІІ: Očerki slovesnosti běloruskago plemeni, č. 2: Staraâ za¬padno-russkaâ pisʹmennostʹ. Petrograd. [Карскій Ефимій. 1921. Бѣлорусы, т. ІІІ: Очерки словесности бѣлорускаго племени, ч. 2: Старая западно-русская пись¬менность. Петроградъ].
• Kolas Georgì. 1988. “Čy garast, spodaru?” “LìM” № 1 [Колас Георгі. 1988. “Чы гараст, сподару?” “ЛіМ” № 1].
• Lietuvos mokslų akademijos Vrublevskių biblioteka (LMAVB), f. 18, b. 201, l. 1–96r.
• Malʹdzìs Adam. 1974. Vakol Parnasa Zabelʹskaj kalegìì. U: Malʹdzìs Adam. Taâmnìcy sta-ražytnyh shovìščaǔ. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura [Мальдзіс Адам. 1974. Вакол Парнаса Забельскай калегіі. У: Мальдзіс Адам. Таямніцы старажытных схо-вішчаў. Мінск: Мастацкая літаратура.
• Malʹdzìs Adam. 1996. Zabelʹskì damìnìkanskì kalegìum. U: Èncyklapedyâ gìstoryì Belarusì ǔ 6 tamah, t. 3. Mìnsk: Belaruskaâ èncyklapedyâ [Мальдзіс Адам. 1996. Забельскі дамініканскі калегіум. У: Энцыклапедыя гісторыі Беларусі ў 6 тамах, т. 3. Мінск: Беларуская энцыклапедыя].
• Otčet o Vilenskoj publičnoj biblioteke i muzee za 1903 god. 1904. Vilʹna [Отчет о Ви-ленской публичной библиотеке и музее за 1903 год. 1904. Вильна].
• Peretcʺ Vladimirʺ. 1911. Kʺ istorìi polʹskago i russkago narodnago teatra. XVIII–XIX. “Izvestìâ Otdelenìâ russkago âzyka i slovesnosti Imperatorskoj Akademìi nauk” t. ХVI, kn. 3: 248–319 [Перетцъ Владимиръ. 1911. Къ исторіи польскаго и рус-скаго народнаго театра. XVIII–XIX. “Известія Отделенія русскаго языка и словесности Императорской Академіи наук” т. ХVI, кн. 3: 248–319].
• Samborska-Kukuć Dorota. 2003. Wspomnienia o Zaborzu: Z historii teatrów dworskich na Kresach. “Pamiętnik Teatralny”: 3–4.
• Sołoduch Adam. 1923. Bibliografia: Maksim Harecki. Chrystamatyja Biełaruskaje Litara-tury XI wiek – 1905 hod, Wilenskaje Biełaruskaje Wydawiectwa B. Kleckina, Wilnia 1922, str. 264 z ilustracjami. “Przegląd Wileński” nr 7.
• Syčevskaâ Antonina. 1909. Kʺ voprosu o Molʹerě vʺ polʹskoj dramatičeskoj literaturě XVIII st. “Russkìj filologičeskìj věstnikʺ” № 3 і 4 (т. LХII): 75–109 [Сычевская Антонина. 1909. Къ вопросу о Мольерѣ въ польской драматической литера-турѣ ХVІІІ ст. “Русскій филологическій вѣстникъ” № 3 і 4 (т. LХII): 75–109].
• Titius Julian. 1840–1841. Rys historyczny przedstawień teatralnych, mianowicie w języku polskim, na Litwie. “Wizerunki i Roztrząsania Naukowe” t. 16: 179–182; t. 17: 140–145; t. 18: 97–139; t. 19: 85–93; t. 20: 85–96; t. 21: 110–130.
• Usìkaǔ Âkub. 1964. Belaruskaâ kamedyâ: Lâ vytokaǔ žanru. Mìnsk: Vyšèjšaâ škola [Усікаў Якуб. 1964. Беларуская камедыя: Ля вытокаў жанру. Мінск: Вышэйшая школа].
• Wołyniak [Jan Marek Giżycki]. 1917. Wiadomości o dominikanach prowincyi litewskiej, cz. 1. Kraków.
• Zânûk Raìsa.2012. Navučalʹnyâ ǔstanovy pry Zabelʹskìm damìnìkanskìm klâštary (1716–1857 gg.). U: Vìcebskìâ staražytnascì: Matèryâly navukovaj kanferèncyì, prysvečanaj 90-goddzû sa dnâ naradžènnâ L.V. Alâkseeva. Vìcebsk, 28–29 kastryčnìka 2010 g. Mìnsk: Medysont [Зянюк Раіса. 2012. Навучальныя ўстановы пры Забельскім дамініканскім кляштары (1716–1857 гг.). У: Віцебскія старажытнасці: Ма¬тэрыялы навуковай канферэнцыі, прысвечанай 90-годдзю са дня нараджэння Л.В. Аляксеева. Віцебск, 28–29 кастрычніка 2010 г. Мінск: Медысонт].

Identifiers

DOI

10.32612/uw.18988091.2021.21.pp.53–6910.32612/uw.18988091.2021.21.pp.53-69

Biblioteka Nauki

1932698