„Wieszczek białoruski” i Nikołaj Karamzin. O poezji Jana Onoszki w perspektywie komparatystycznej

• Authors: Magdalena Dąbrowska

Title variants

EN

„The Little Prophet of Belarus” and Nikolay Karamzin. The poetry of Jan Onoszko in view of the comparative studies

BE

“Беларускі вяшчун” і Мікалай Карамзін. Пра паэзію Яна Аношкі ў параўнальным ракурсе

Abstracts

PL

Artykuł zawiera omówienie zbioru poezji Jana Onoszki (Połock, 1828–1829–1830?; 47 wierszy w języku polskim i przedmowa) z perspektywy kompa-ratystycznej (polsko-białoruskie związki literackie, polsko-rosyjskie związki literackie, europejska tradycja literacka od starożytności do Oświecenia). Słowo "wieszczek" ("nasz", "prowincjonalny") pochodzi z przedmowy do zbioru i arty-kułów naukowych o J. Onoszce (T. Wróblewska; D. Samborska-Kukuć). Związki z poezją rosyjskiego sentymentalisty Nikołaja Karamzina (1766–1826) są omó-wione w oparciu o wiersz Z Karamzyna (problem z ustaleniem źródła w poezji N. Karamzina) oraz wiersze o wymowie pesymistycznej i melancholijnej.

BE

У артыкуле разглядаецца зборнік паэзіі Яна Аношкі (Полацк, 1828–1829–1830?; 47 вершаў на польскай мове і прадмова) у параўнальным ракурсе (польска-беларускія літаратурныя ўзаемасувязі, польска-расійскія літара-турныя дачыненні, еўрапейская літаратурная традыцыя ад старажытнасці да эпохі Асветніцтва). Слова “вяшчун” (“наш”, “правінцыяльны”) паходзіць з прадмовы да зборніка і навуковых артыкулаў пра Я. Аношку (Т. Урублеў-ская; Д. Самборска-Кукуць). Сувязь з паэзіяй рускага сентыменталіста Міка-лая Карамзіна (1766–1826) разгледжаны на падставе верша Z Karamzyna (праблема ўстанаўлення крыніцы ў паэзіі М. Карамзіна) і вершаў з песі-містычна-меланхалічным выказваннем.

EN

The present paper presents a book of poetry by Jan Onoszko (Połock, 1828–1829–1830?; 47 poems in Polish and a preface) in view of the comparative studies (Polish-Belarusian literary relations, Polish-Russian literary relations, European literary tradition from Antiquity to the Enlightenment). The expression “the little prophet” (“our”, “provincial”) comes from the preface to the collection and several research papers about Onoszko (T. Wróblewska; D. Samborska-Kukuć). Its links with the poetry of the Russian sentimentalist Nikolay Karamzin (1766–1826) are discussed on the basis of the poem From Karamzin (the problem with determining the source in Karamzin’s poetry) and the pessimistic and melancholic poems.

Keywords

EN

Jan Onoszko; poetry; Połock; sentimentalism; Nikolay Karamzin; pessimism; melancholy; comparison

PL

Jan Onoszko; poezja; Połock; sentymentalizm; Nikołaj Karamzin; pesymizm; melancholia; porównanie

BE

Ян Аношка; паэзія; Полацак; сентыменталізм; Мікалай Карам¬зін; песімізм; меланхолія; параўнанне

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
• Journal: Acta Albaruthenica
• Year: 2021
• Issue: 21
• Pages: 71-80

Dates

published

2021

Contributors

author

Magdalena Dąbrowska

• Wydział Lingwistyki Stosowanej Uniwersytet Warszawski

References

• [Bartoszewicz Zygmunt]. 1820. Wyjątki z pism Karamzina prozą, „Tygodnik Wileński” t. 10, nr 174: 257–265, nr 175: 289–303.
• Dąbrowska Magdalena. 2017. Karamzin i Ignacy Krasicki (wokół „Wyjątków z pism Karam-zina prozą” z „Tygodnika Wileńskiego” z 1820 roku). W: Mikołaj Karamzin i jego czasy. Red. Dąbrowska Magdalena, Głuszkowski Piotr. Warszawa: Instytut Rusy-cystyki Uniwersytetu Warszawskiego: 187–195.
• Dąbrowska Magdalena. 2019. „W prozie nie ma on sobie równego…” „Wieś” Nikołaja Ka-ramzina w „Tygodniku Wileńskim” (1820 r.). „Studia Rossica Gedanensia” t. 6: 71–82.
• Estreicher Karol. 1876. Bibliografia polska XIX stulecia. T. 3. Kraków: Wydanie Akademii Umiejętności.
• Karamzin Nikolaj. 1966. Polnoe sobranie stihotvorenij. Red. Lotman Ŭrij. Moskva – Lenin-grad: Sovetskij pisatel’.
• Kott Jan. 1966. Prowincjonalny Karpiński. „Twórczość” nr 4: 75–85.
• Kowalczyk Witold. 1977. O polskich tłumaczeniach utworów Mikołaja Karamzina, „Slavia Orientalis” nr 1: 3–16.
• Lotman Ŭrij. 1997. Sotvorenie Karamzina. Stat’i i issledovania 1957–1990. Zametki i recen¬zii. Sankt-Peterburg: Isskustvo-SPB.
• Łaniec Stanisław. 1994. Początki nowożytnego ruchu narodowego Białorusinów. Przekł. Ojcewicz Grzegorz. W: W kręgu kultury białoruskiej. Red. Piłat Walenty. Olsztyn: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Olsztynie: 9–15.
• Nowy Korbut… 1971: Bibliografia literatury polskiej „nowy Korbut”. Cz. 6 (Oświecenie). Oprac. E. Aleksandrowska z zespołem. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Onoszko Jan. (B. r.). Poezye. Dzieło pozgonne. Na zysk ubogich. W Drukarni ХХ. Pijarów. Połock.
• Onoszko Jan. 1892. Na trzpiota pijanego. W: Perły humoru polskiego. Oprac. Bartoszewicz Kazimierz. T. 3. Kraków: Nakład K. Bartoszewicz: 20.
• Onoszko Jan. 1897. Na trzpiota pijanego. W: Księgi humoru polskiego. Oprac. Bartoszewicz Kazimierz. T. 4. Petersburg 1897: Nakładem Księgarni K. Grendyszyńskiego: 85.
• Podbereski Romuald. 1844. Białoruś i Jan Barszczewski. W: Barszczewski Jan. Szlachcic Zawalnia czyli Białoruś w fantastycznych opowiadaniach. Petersburg: W Drukarni Karola Kraja: I–ХLI.
• Poezye Jana Onoszki. Dzieło pozgonne. Na zysk ubogich [online] https://polona.pl/item/ poezye-jana-onoszki-dzielo-pozgonne,OTgwODc3ODY/4/#item [dostęp 1.06.2021].
• Recenzya… 1830, 9: (B. p.). 1830. Recenzya. Poezye Jana Onoszki. – Dzieło pozgonne. Na zysk ubogich. W Połocku w drukarni XX. Pijarów… „Dziennik Wileński” t. 9, kwie-cień: 273–285.
• Samborska-Kukuć Dorota. 2002a. Kim był Jan Onoszko? (Próba rekonstrukcji biografii). „Wiek Oświecenia” t. 18 (Ignacy Krasicki w dwusetlecie śmierci): 149–168.
• Samborska-Kukuć Dorota. 2002b. Między Bogiem, życiem i śmiercią. Tradycje religijnej poezji baroku w twórczości Jana Onoszki, „Pamiętnik Literacki” z. 3: 131–154.
• Samborska-Kukuć Dorota. 2003. Z dziejów kultury literackiej północno-wschodniego pogranicza. Jan Onoszko poeta przełomu XVIII i XIX wieku. Kraków: Collegium Columbinum.
• Wianek… 1842: Wianek z paproci czyli Zbiór poezji wydany przez Piotra Medekszę. 1842. Wilno: Drukiem Józefa Zawadzkiego.
• [Wróblewska Tekla]. (B. r.). Ostrzeżenie. W: Onoszko Jan. Poezye. Dzieło pozgonne. Na zysk ubogich. W Drukarni ХХ. Pijarów. Połock (b. n. s.).

Identifiers

DOI

10.32612/uw.18988091.2021.21.pp.71-80

Biblioteka Nauki

1932696