Pojęcie „wody” w języku i kulturze Hausa

• Authors: Izabela Will

Abstracts

EN

The paper tries to answer the question of how the conception of “water” is understood by the Hausa people living mainly in Nigeria and Niger. The main aim of the paper is to develop a cultural schema of water based on everyday contact with this liquid in the household and in the natural environment. The analysis is based on the methodology of cultural linguistics (Sharifian 2017) which examines the relationship between language and cultural conceptualizations. The first part of the article is devoted to every-day use of water. The second part deals with ritual cleansing and healing. The third part describes natural and artificial water reservoirs. Particular attention has been paid to terms co-occuring with the Hausa word ruwa meaning ‘water’, i.e. names of vessels, containers, tanks, and reservoirs as well as people and creatures related to water, such as water carriers, masters of water and supernatural beings inhabiting rivers and lakes.

Keywords

EN

water; Hausa language and culture; Hausa people; Nigeria; conceptualization; rituals; vessels; water reservoirs

• Publisher: Polskie Towarzystwo Afrykanistyczne
• Journal: Afryka
• Year: 2021
• Issue: 51/52
• Pages: 69-87

Dates

published

2021

Contributors

author

Izabela Will

References

• Adamu, Tijjani. 2020. „Mai Kilago ya hana gawar wani matashi da ya fada cikin ruwa”. Portal radia Dala FM 23.04.2020, https://dalafmkano.com/?p=7987, dostęp z dnia 10 sierpnia 2020.
• Ali, Ahmed. b.d. Tafkin Gwakuru: „Rafin da ke da dimbin kifin da ba a ci”. Portal gazety Aminiya 19.03.2020, https://aminiya.dailytrust.com.ng/tafkin-gwakuru-rafin-da-ke-dadimbin-kifin-da-ba-a-ci/tafkin-gwakuru-rafin-da-ke-da-dimbin-kifin-da-ba-a-ci, dostęp z dnia 10 sierpnia 2020.
• Ammaramir Entertainment. 2109. „Mari Babban Kifi”. Film w reżyserii Yusufa Umara na portalu You Tube 18.06.2019, https://www.youtube.com/watch?v=jr0rtE8CIA8, dostęp z dnia 10 sierpnia 2020.
• Augoustinos, Martha; Iain Walker. 1995. Social cognition: An integrated introduction. London: Sage Publications, Inc.
• Awa24 TV. 2018. „Kalli_Umma_Shehu_ da Kostoman dinta wajen sai da abinci Ahmad Aliyu Tage Video”, fragment serialu Gidan Abinci dostępny na platformie YouTube w dniu 25.08.2008, https://www.youtube.com/watch?v=6mJUeMHMKy4&ab_channel=AWA24TV, dostęp z dnia 10 sierpnia 2020.
• Babinlata, Bala Anas. 1996. Ma ji ma gani (t. 2). Kano: Mazari Publications.
• Bahago, Ahmad. 1998. Kano ta dabo tumbin giwa: tarihin unguwannin Kano da mazaunanta da ganuwa da kofofin Gari. Munawwar Books Foundation.
• Bartmiński, Jerzy. 1999. „Wody”, w: J. Bartmiński (koncepcja i redakcja), S. Niebrzegowska (zastępca redaktora), Słownik sterotypów I symboli ludowych. Tom 2. Ziemia, woda, podziemie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 247-254.
• Danbaffa, Sani. 2009. „Re: Mai Kilago!” portal kanoonline.com, post z dnia 14.02.2009, http://kanoonline.com/smf/index.php?topic=2174.0, dostęp z dnia 6 sierpnia 2020.
• Edgar Frank. 1913. Litafi na Tatsuniyoyi na Hausa. Litafi na-uku. Belfast: Mayne.
• Edgar, Frank. 1924. Litafi na tatsuniyoyi na Hausa: Litafi na farko. Lagos: C.M.S. Bookshop.
• Frank, Roslyn M. 2015. „A future agenda for research on language and culture”, w: F. Sharifian (red.), The Routledge handbook of language and culture. London: Routledge, 493-512.
• Frąckiewicz, Olga. 2012. „O „wodzie” w kulturze ludu Hausa”. Przegląd Afrykanistyczny 4, 19-23.
• Goga, Lamratu M. 1999. Inda ranka (t. 1). Zaria: brak wydawcy.
• Hunkuyi, Umar A. 2019. “Yadda Al'umma Ke Nuna Damuwarsu Kan Karancin Ruwan Sha A Jihohi”, portal gazety Leadership 21.05.2019, https://hausa.leadership.ng/yadda-alummake-nuna-damuwarsu-kan-karancin-ruwan-sha-a-jihohi/, dostęp z dnia 6 sierpnia 2020.
• Ibrahim, Ahmed Maigari. 2005. Surface water resource management strategies in the Metropolitan Kano, Nigeria. Kano: Wa'adallah Environmental Consults.
• Ita, E.O. 1993. Inland fishery resources of Nigeria (CIFA Occasional Paper No 20). Rome: FAO.
• Jaafar, Jaafar. 2019. „But who was “Mai Kilago”?” portal społecznościowy Facebook, post z dnia 05.09.2019, https://www.facebook.com/jafsmohd/posts/but-who-was-maikilagoby-jaafar-jaafarmy-big-brother-dr-kabiru-sufi-said-yesterd/2215796698550116/, dostęp z dnia 10 sierpnia 2020.
• Ƙamusun Hausa na Jami'ar Bayero 2006. Ƙamusun Hausa na Jami'ar Bayero. Kano: Cibiyar Nazarin Harsunan Nijeriya, Jami'ar Bayero.
• Last, Murray. 2014. „From dissent to dissidence: The genesis & development of Reformist Islamic Groups in Northern Nigeria”, w: Abdul Raufu Mustapha (red.), Sects & Social Disorder: Muslim Identities & Conflict in Northern Nigeria. Martlesham: James Currey, 18-53.
• Lukman, Salihu. 2015. „Wasiyyar Matan Aure: Shaikh Albani Zaria”, film online na portalu YouTube 03.08.2015, https://www.youtube.com/watch?v=adG1NnT5_qI, dostęp z dnia 6 sierpnia 2020.
• Łucarz, Stanisław. 2014. Woda w starożytności greckiej i biblijnej. Oblicza wody w kulturze. Kraków: Akademia Ignatianum/Wydawnictwo WAM, 11-18.
• Maikaba, Balarabe. 2004. „Dialogue with a pioneer: the Mandawari interview”, w: Abdalla Uba Adamu, Yusuf Muhammad Adamu, Umar Faruk Jibril (red.), Hausa home videos: Technology, economy and society. Kano: Center for Hausa Cultural Studies, 304-310.
• Nigeria. 2016. „Nigeria: Kashi 29 na cibiyoyin lafiya ba su da ruwa”, portal BBC Hausa 12.12.2016, https://www.bbc.com/hausa/38294909, dostęp z dnia 6 sierpnia 2020.
• Piłaszewicz, Stanisław. 1995. Egzotyczny świat sawanny. Kultura i cywilizacja ludu hausa. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
• Prameswari, Intan; Haruo Hibino; Shinichi Koyama. 2017. „The role of cultural schema in developing culture-based product design”. Journal of the Science of Design 1, 1, 57-66.
• Rabiu, Ayyuba; Ibrahim Garba; Idris Sulaiman Abubakar. 2016. „Ritual hot bath (wankan jego) in Kano: Are they still practicing? What are the implications?”. Sahel Medical Journal 19, 4, 215-219.
• Schildkrout, Enid. 1986. „Windows in Hausa society: Ritual phase or social status?”, w: Betty Potash (red.), Widows in African society: Choices and constraints. Stanford: Stanford University Press, 131-152.
• Schryver, Gilles Maurice de. 2002. „Web for/as corpus: A perspective for the African languages”. Nordic Journal of African Studies 11, 2, 266-282.
• Sharifian, Farzad. 2017. Cultural linguistics. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Silaški, Nadežda; Annamaria Kilyeni. 2011. „The MONEY IS A LIQUID metaphor in economic terminology - a contrastive study analysis of English, Serbian and Romanian”. Professional Communication and Translation Studies 4, 1-2, 63-72.
• Siwierska, Ewa. 2016. „Islam i magia w kulturze hausa”. Afryka 44, 85-107.
• Stanek, Kamila. 2017. „WODA w językach słowiańskich i tureckich - na przykładzie przysłów języków słowackiego i polskiego oraz tureckiego i karaimskiego”, w: H. Kaczmarek (red.), Żywioły w poznaniu. T. 2, Konceptualizacja żywiołów: wieloaspektowość badań - różnorodność rozwiązań. Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza, 49-92.
• Tsakar Gida. 2018. „Yadda aka gudanar da Al'adar wankan amarya a bikin Meram Indimi”. film na platformie YouTube 30.08.2018, https://www.youtube.com/watch?v=EW6K7xkeqVo, dostęp z dnia 6 sierpnia 2020.
• Usman, Mustapha. 2018. „Finally, body of drowned Kano varsity student recovered, buried”, portal Daily Nigerian, 04.05.2018, https://dailynigerian.com/finally-body-of-drownedkano-varsity-student-recovered-buried/, dostęp z dnia 25 października 2019.
• Wall, Lewis L. 2009. Tears for my sisters: The tragedy of obstetric fistula. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• Wierzbicka, Anna. 2019. Słowa klucze. Różne języki - różne kultury. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Yalwa, Lawan Danladi. 1998. „Yadda za ka yi alwala”, w: A. Bature, R.G. Schuh, R. Randell, Hausar Baka: “Gani Ya Kori Ji.” (kurs multimedialny do nauki języka hausa), http://aflang.linguistics.ucla.edu/hausarbaka/Video_Files/M113_supp_al-wala.pdf, dostęp z dnia 25 października 2019.
• Zając, Patryk. 2018. „Słowa-klucze kultury w przysłowiach Hausa”, Przegląd Orientalistyczny 1-2, 155-181.

Identifiers

DOI

10.32690/AFR.51/52.4

Biblioteka Nauki

2142067