Zbigniew Morsztyn spotyka Stephena Dedalusa

• Authors: Paweł Kuligowski

Title variants

EN

Zbigniew Morsztyn Meets Stephen Dedalus

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Esej wyrasta z namysłu nad totalnością literatury − i jej bezczasowością. Stanowi próbę odczytania na nowo Myśli ludzkiej Zbigniewa Morsztyna i zarazem krótkiego ustępu Portretu artysty z czasów młodości Jamesa Joyce’a. Znalezione w obu tekstach kosmografie okazują się nie tylko alegorycznymi mapami ludzkiej duszy − odpowiednio barokowej (geocentrycznej) i modernistycznej (egocentrycznej) − ale też negatywowymi kopiami samych siebie. Joyce i Morsztyn, tak jak św. Augustyn w dziesiątej księdze Wyznań, znaleźli w swoich duszach „wszystko”. Obaj, w sposób figuratywny, opisali mikroskopijną zawartość myślenia jako nieskończoną w Pascalowskim sensie tego pojęcia − jakkolwiek ich opisy, o dziwo, są względem siebie jakby symetrycznie odwrócone.

EN

Originating from the concept of literature being total and timeless, the essay rereads Zbigniew Morsztyn’s Myśl ludzka [Human Thought] and a short passage from James Joyce’s A Portrait of the Artist as a Young Man. The cosmographies identified in both texts prove to be not just allegorical maps of the human thought − a baroque and modernist one referred to as geocentric and egocentric one respectively but also reversed copies of each other. Joyce andMorsztyn independently discovered this ‘everything’ − a virtual content of the human thought, just as Augustine of Hippo had before them and described it in the tenth book of his Confessions. Both Morsztyn and Joyce figuratively described this microscopic substance of thought as infinite in Pascal’s terms yet, strangely enough, their descriptions are somewhat symmetrically reversed.

Keywords

PL

Zbigniew Morsztyn; James Joyce; kosmografia; barok; modernizm; geocentryzm; egocentryzm

EN

Zbigniew Morsztyn; James Joyce; cosmography; Baroque; Modernism; geocentrism; egocentrism

• Publisher: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Journal: Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
• Year: 2021
• Issue: 11 (14)
• Pages: 315-333

Dates

published

2021-06-20

Contributors

author

Paweł Kuligowski

• Uniwersytet Warszawski

Identifiers

DOI

10.32798/pflit.534