Reklama religijna w działaniach Kościoła katolickiego w Polsce na rzecz uchodźców ukraińskich

• Authors: Krzysztof Stępniak

Title variants

EN

Religious Advertising in the Activities of the Catholic Church in Poland for Ukrainian Refugees

Abstracts

EN

As a result of Russia’s invasion of Ukraine, the Polish border has been crossed by hundreds of thousands of refugees. The state, social organizations, and individuals rushed to help the Ukrainians. The Catholic Church has been involved in providing both material and spiritual support––both the institution, including its charitable organizations, as well as the followers of individual dioceses and parishes. The carriers of information about campaigns for Ukraine included posters and flyers. The aim of the study was to analyze religious advertisements used in activities for refugees, their typology, categories of senders and recipients, and the persuasive means and compositional modality used, especially colors and iconic signs. Research methods: In order to examine the verbal transmission of the advertising messages, Roman Jakobson’s model of linguistic communication was applied, the visual layer was assessed using Gillian Rose’s interpretative methods, and the types of religious advertisements that make up the research material were identified on the basis of the typology proposed by the author. Results and conclusions: As the analysis proved, the empirical material consisted of two types of religious advertising: charity and pastoral. They accompanied––respectively––two forms of assistance to refugees: assistance related to the protection of their health and life and assistance in the spiritual sphere. The informative function definitely prevailed in the verbal and non-verbal language. The national colors of both countries dominated in the visual layer. The verbal message of the advertisements was reinforced with visual symbols, iconic signs with positive connotations, easy to decode in Christian culture. Cognitive value: The results of the study prove that in the face of the threat of final values, in a crisis situation, religious advertising can play an integrative role as a form of social communication, understood as a process that organizes and stabilizes social life.

PL

W wyniku inwazji Rosji na Ukrainę polską granicę przekroczyły setki tysięcy uciekinierów. Z pomocą Ukraińcom pospieszyło państwo, organizacje społeczne i pojedyncze osoby. W udzielanie zarówno materialnego, jak i duchowego wsparcia zaangażował się Kościół katolicki – zarówno instytucjonalny, w tym jego organizacje charytatywne, jak i wierni poszczególnych diecezji i parafii. Nośnikiem informacji o prowadzonych kampaniach na rzecz Ukrainy stały się m.in. plakaty i ulotki. Celem podjętego badania była analiza reklam religijnych wykorzystywanych w działaniach na rzecz uchodźców, ich typologii, kategorii nadawców i odbiorców, użytych środków perswazyjnych oraz modalności kompozycyjnej, a zwłaszcza kolorystyki i znaków ikonicznych. Metoda badawcza: w celu zbadania przekazu werbalnego komunikatów reklamowych posłużono się modelem komunikacji językowej Romana Jakobsona, oceny warstwy wizualnej dokonano przy pomocy metod interpretacyjnych Gillian Rose, a rodzaje reklam religijnych składających się na materiał badawczy zidentyfikowano na podstawie typologii zaproponowanej przez autora. Wyniki i wnioski: jak dowiodła analiza, na materiał empiryczny złożyły się dwa typy reklam religijnych: charytatywna i duszpasterska. Towarzyszyły one – odpowiednio – dwóm formom pomocy udzielanej uchodźcom: pomocy związanej z ochroną ich zdrowia i życia oraz pomocy w sferze duchowej. W języku werbalnym i niewerbalnym zdecydowanie przeważała funkcja informatywna. W warstwie wizualnej dominowały barwy narodowe obu krajów. Przekaz werbalny reklam był wzmacniany symbolami wizualnymi, znakami ikonicznymi o pozytywnych konotacjach, łatwymi do odkodowania w kulturze chrześcijańskiej. Wartość poznawcza: wyniki badania dowodzą, że w obliczu zagrożenia wartości ostatecznych, w sytuacji kryzysowej, reklama religijna może pełnić funkcję integracyjną jako forma komunikacji społecznej, rozumianej jako proces organizujący i stabilizujący życie społeczne.

Keywords

PL

Caritas Polska; działalność charytatywna; Kościół katolicki; reklama religijna; uchodźcy; wojna na Ukrainie

EN

Caritas Polska; Catholic Church; charity activities; refugees; religious advertising; war in Ukraine

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
• Journal: Studia Medioznawcze
• Year: 2022
• Issue: 2
• Pages: 1181-1201

Dates

published

2022

Contributors

author

Krzysztof Stępniak

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• Amores, J.J., Arcila Calderón, C., & Blanco-Herrero, D. (2020). Evolution of negative visual frames of immigrants and refugees in the main media of Southern Europe. Profesional de la información, 29(6), 1–21. DOI: 10.3145/epi.2020.nov.24
• Amores, J.J., Arcila Calderón, C., & Stanek, M. (2019). Visual frames of migrants and refugees in the main Western European media. Economics and Sociology, 12(3), 147–161. DOI: 10.14254/2071-789X.2019/12-3/10Banks, M. (2013). Materiały wizualne w badaniach jakościowych. Tłum. P. Tomanek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Belim, C. (2020). Refugees and migrants in public campaigns: being a voice for the voiceless. Comunicação e Sociedade, 38, 79–105. DOI: 10.17231/comsoc.38(2020).2553
• Bellander, T. (2022). Fleeing as an Activity of Waiting: Visual Representations of the World’s Refugee Situation on Médecins Sans Frontière Sweden’s Website. Journal of Refugee Studies, 35(1), 310–330. DOI: 10.1093/jrs/feab048
• Chouliaraki, L., & Stolic, T. (2017). Rethinking media responsibility in the refugee ‘crisis’: a visual typology of European news. Media, Culture & Society, 39(8), 1162–1177. DOI: 10.1177/0163443717726163
• Chouliaraki, L., & Stolic, T. (2019). Photojournalism as political encounter: western news photography in the 2015 migration ‘crisis’. Visual Communication, 18(3), 311–331. DOI: 10.1177/1470357219846381
• Denisova, A. (2019). Internet Memes and Society: Social, Cultural, and Political Contexts. London: Routledge.
• Derewienko, E. (2022, 24 kwietnia). Ilu uchodźców z Ukrainy jest w Polsce? Pobrane 28 lutego 2022 z https://300gospodarka.pl/news/uchodzcy-z-ukrainy-w-polsce-liczba
• Dkhair, K., & Klochko, P. (2021). Zelensky’s Image in Russian and Ukrainian News: Presidential Campaign 2019 in Ukraine. Central European Journal of Communication, 14(1), 62–76. DOI: 10.51480/1899-5101.14.1(28).4
• Doliński, D. (2000). Psychologia wpływu społecznego. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum.
• Eça de Abreu, M., Laureano, R.M.S., Vinhas da Silva, R., & Dionísio, P. (2013, January). Drivers of Donations: Does Religiosity Make a Difference? SSRN Electronic Journal. DOI: 10.2139/ssrn.2380097
• Eliade, M. (1999). Sacrum i profanum: o istocie religijności. Tłum. R. Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Eliade, M. (2009). Traktat o historii religii. Tłum. J.W. Kowalski. Warszawa: Aletheia.
• Fengler, S., Kreutler, M., Barlovac, B., Bastian, M., Bodrunova, S.S.,… Zguri, J. (2020). The Ukraine conflict and the European media: A comparative study of newspapers in 13 European countries. Journalism, 21(3), 399–422. DOI: 10.1177/1464884918774311
• Fredheim, R., Howanitz, G., & Makhortykh, M. (2014). Scraping the Monumental: Stepan Bandera through the Lens of Quantitative Memory Studies. Digital Icons: Studies in Russian, Eurasian and Central European New Media, 12, 25–53. Retrieved on June 17, 2022, from https://www.researchgate.net/publication/325405616_Scraping_the_monumental_Stepan_Bandera_through_the_lens_of_quantitative_memory_studies
• Gackowski, T., & Brylska, K. (2022). ‘Machiavellian Russia’ in the Crimean conflict: Clarification of strategic narratives analysis method. Journalism, 23(4), 773–788. DOI: 10.1177/1464884920928157
• Grancea, I. (2015). Visual Arguments and Moral Causes in Charity Advertising: Ethical Considerations. Symposion, 2(2), 167–185. Retrieved on June 17, 2022, from https://philarchive.org/archive/GRAVAA-4
• Grobel, K. (2022, 13 kwietnia). Raport Zymetria: „Postawy Polek i Polaków w sytuacji wojny w Ukrainie”. Pobrane 5 maja 2022 z https://38pr.prowly.com/185733-raport-zymetria-postawy-polek-i-polakow-w-sytuacji-wojny-w-ukrainie
• Hansen, L., Adler-Nissen, R., & Andersen, K.E. (2021). The visual international politics of the European refugee crisis: Tragedy, humanitarianism, borders. Cooperation and Conflict, 56(4), 367–393. DOI: 10.1177/0010836721989363
• Herbert, D. (2011). Theorizing Religion and Media in Contemporary Societies: An Account of Religious ‘Publicization’. European Journal of Cultural Studies, 14/6, 626–648.
• Hodalska, M. (2018). #Humanity washed ashore. Visual metaphors and emotions in social media. Zeszyty Prasoznawcze, 2, 209–223. DOI: 10.4467/22996362PZ.18.015.9110
• Jakobson, R. (1960). Poetyka w świetle językoznawstwa. Pamiętnik Literacki, 2, 431–473.
• Komunikat Rady Konferencji Episkopatu Polski ds. Migracji, Turystyki i Pielgrzymek ws. pomocy uchodźcom z Ukrainy. (2022, 18 marca). Pobrane 5 maja 2022 z https://ordynariat.wp.mil.pl/pl/articleswiadomosci-marzec-2022/komunikat-rady-konferencji-episkopatu-polski-ds-migracji-turystyki-i-pielgrzymek-ws-pomocy-uchodzcom-z-ukrainy
• Korczak, J. (2017). Poglądy na temat imigrantów formułowane przez użytkowników portalu sadistic.pl. W B. Pasamoni & U. Markowska-Manista (Red.), Kryzys migracyjny. Perspektywa społeczno-kulturowa, t. 1 (s. 68–91). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Kościół w Polsce. Raport. (2021). Warszawa: Katolicka Agencja Informacyjna. Pobrane 3 maja 2021 z https://www.ekai.pl/wp-content/uploads/2021/04/KAI_Raport_Kosciol-_w_Polsce_2021_2.pdf
• Kościuch, J. (1983). Kwestionariusz Wartości Miltona Rokeacha. Studia Philosophiae Christianae, 19(1), 224–231.
• Krok, D. (2006). Dwutorowe modele perswazji w analizie przekazu religijno-moralnego. Studia Psychologica, 6, 81–99.
• Krok, D. (2007). Psychologiczna analiza perswazji w przekazie informacji religijno-moralnych. Roczniki Psychologiczne, 10(1), 88–92. Pobrane 4 maja 2022 z http://www.kul.pl/files/1024/Roczniki_Psychologiczne/2007/1/RPsych_10_2007_nr_1_071-092_Krok.pdf
• Kula, W. (1963). Problemy i metody historii gospodarczej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Lalewicz, J. (1973). Krytyka teorii funkcji mowy Bühlera-Jakobsona. Teksty, 6, 6–33.
• Makhortykh, M., & Sydorova, M. (2017). Social media and visual framing of the conflict in Eastern Ukraine. Media, War & Conflict, 10(3), 359–381. DOI: 10.1177/1750635217702539
• Martikainen, J., & Sakki, I. (2021). Visual (de)humanization: construction of Otherness in newspaper photographs of the refugee crisis. Ethnic and Racial Studies, 44(16), 236–266. DOI: 10.1080/01419870.2021.1965178
• Matuszewska, A. (2013). Oddziaływanie reklam społecznych a system wartości jej odbiorców. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 58(9), 318–327.
• Mokrzycka, K. (2022, 11 kwietnia). Liczba uchodźców z Ukrainy przekroczyła właśnie 4,5 mln. Pobrane 4 maja 2022 z https://300gospodarka.pl/news/liczba-uchodzcow-z-ukrainy
• Norström, R. (2019). The Coverage of the Russian-Ukrainian Conflict by the Polish Media (2014–2015). Berlin: Peter Lang.
• Ołdak, M. (2022). Społeczeństwo obywatelskie w Polsce wobec kryzysu uchodźczego w pierwszym miesiącu wojny. Wybrane przykłady. W G. Firlit-Fesnak, E. Jaroszewska, Ł. Łotocki, J. Łukaszewska-Bezulska, M. Ołdak, P. Zawadzki,… T. Żukowski, Inwazja Rosji na Ukrainę. Społeczeństwo i polityka wobec kryzysu uchodźczego w pierwszym miesiącu wojny (s. 23–36). Warszawa: Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego.
• Panofsky, E. (2021, 9 sierpnia). Ikonografia i ikonologia. Pobrane 4 maja 2022 z https://teologiapolityczna.pl/erwin-panofsky-ikonografia-i-ikonologia
• Pasamonik, B. (2017). „Malowanie strasznego diabła” – metamorfoza obrazu uchodźcy w Polsce. W B. Pasamoni & U. Markowska-Manista (Red.), Kryzys migracyjny. Perspektywa społeczno-kulturowa, t. 1 (s. 15–45). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Pavlyuk, L. (2019). Memes as markers of fakes and propaganda topics in media representations of the Russian-Ukrainian conflict. SJS-archive, 3(910), 87–94. DOI: 10.23939/sjs2019.01.087
• Polacy wobec rosyjskiej inwazji na Ukrainę. (2022). Komunikat z Badań CBOS, 38, 1–12.
• Pomoc Kościoła katolickiego w Polsce na rzecz Ukrainy (3. dzień wojny). (2022, 26 lutego). Pobrane 4 maja 2022 z migracja.episkopat.pl/caritas-polska-rodzina-rodzinie-rekordowa-pomoc-dla-syrii-w-jeden-wieczor-2-2-2-2-3
• Pomoc uchodźcom z Ukrainy przez katolickie parafie i zakony w Polsce. Raport za okres od 24 lutego do 31 marca 2022 r. (2022). Warszawa: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego. Pobrane 4 maja 2022 z https://episkopat.pl/wp-content/uploads/2022/04/ISKK_Ukraina_2022.pdf
• „Pro memoria” dotyczące posług religijnych chrześcijanom niemającym pełnej wspólnoty z Kościołem katolickim. (2022, 14 marca). Pobrane 5 maja 2022 z https://ksieza.archwwa.pl/aktualnosci/pro-memoria-dotyczace-poslug-religijnych-chrzescijanom-niemajacym-pelnej-wspolnoty-z-kosciolem-katolickim
• Rose, G. (2010). Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością. Tłum. E. Kakiet. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rotfeld, A.D. (2018). Relacje Polska – Rosja – Ukraina a zmieniający się ład międzynarodowy. Sprawy Międzynarodowe, 1, 17–30. DOI: 10.35757/SM.2018.71.1.02
• Ryłko-Kurpiewska, A. (2007). Kontrowersje wokół tradycji badań nad komunikatem reklamowym. Studia Medioznawcze, 4, 51–73.
• Stępniak, K. (2017). Fenomen reklamy religijnej. Warszawa–Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
• Stępniak, K. (2018). Motywy religijne w komercyjnym przekazie reklamowym a sacrum w reklamie religijnej. Studia Medioznawcze, 2, 85–98. DOI: 10.33077/uw.24511617.ms.2018.0.264
• Stępniak, K. (2020). Advertising in communication of the Catholic Church. Poland’s case, Central European Journal of Communication, 3, 409–425. Pobrane 11 czerwca 2022 z https://journals.ptks.pl/cejc/article/view/211/144
• Uehlinger, Ch. (2015). Approaches to Visual Culture and Religion Disciplinary Trajectories, Interdisciplinary Connections, and Some Suggestions for Further. Method and Theory in the Study of Religion, 27(4/5), 384–422. DOI: 10.1163/15700682-12341362
• Wegner-Jezierska, M. (1999). Rola wartości w kulturowej adaptacji reklamy. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 61(2), 279–295. Pobrane 11 maja 2022 z https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/6926/1/20_Magdalena_Wegner_Jezierska_Rola%20warto_ci%20kulturowej%20adaptacji%20reklamy_279-295.pdf
• Wharton, R., & Las Casas, L. de (2016, November). What a difference a faith makes. Insights on faith-based charities. Retrieved on May 8, 2022, from https://www.thinknpc.org/wp-content/uploads/2018/07/What-a-difference-a-faith-makes_NPC.pdf
• Wiggins, B.E. (2016). Crimea River: Directionality in Memes from the Russia-Ukraine Conflict. International Journal of Communication, 10, 451–485. Retrieved on June 16, 2022, from https://ijoc.org/index.php/ijoc/article/view/4103/1548
• Willis, A. (n.d.). How charities use graphic design to connect with the public. Retrieved on June 16, 2022, from https://sofii.org/images/5.5b.-Empathy-based-design.-Adam-Willis-Dissertation.pdf
• Wiśniewska, A.M., & Liczmańska, K. (2011). Wykorzystanie postaci jako instrumentu perswazji w reklamie. Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, 4, 133–149.
• Załęcki, J. (2017). Postawy Polaków wobec Rosjan i Ukraińców w kontekście współczesnych konfliktów politycznych. Roczniki Nauk Społecznych, 9(2), 155–175. DOI: 10.18290/rns.2017.45.2-10
• Zaufanie społeczne. (2020). Komunikat z Badań CBOS, 43, 1–14.
• Zhang, X., & Hellmueller, L. (2017). Visual framing of the European refugee crisis in Der Spiegel and CNN International: Global journalism in news photographs. International Communication Gazette, 79(3), 1–28. DOI: 10.1177/1748048516688134
• Żołędowski, C. (2022). Nowi uchodźcy w Europie. Przemieszczenia zewnętrzne z Ukrainy między 24.02. i 24.03.2022 r. W G. Firlit-Fesnak, E. Jaroszewska, Ł. Łotocki, J. Łukaszewska-Bezulska, M. Ołdak, P. Zawadzki,… T. Żukowski, Inwazja Rosji na Ukrainę. Społeczeństwo i polityka wobec kryzysu uchodźczego w pierwszym miesiącu wojny (s. 4–9). Warszawa: Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego.

Identifiers

DOI

10.33077/uw.24511617.sm.2022.2.702

Biblioteka Nauki

2137716