Koncepcje Marii Wojtak w analizie medialnych przekazów audiowizualnych

• Authors: Anna Dunin-Dudkowska , Beata Grochala , Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz

Title variants

EN

Maria Wojtak’s Concepts in the Analysis of Audiovisual Media Communications

Abstracts

EN

The aim of the article is to present the application possibilities inherent in Maria Wojtak’s genological concepts. The practical dimension of the Lublin researcher’s theory will be presented in relation to audiovisual communications: TV series, TV magazines, sports (video)blogs, and sports broadcasts. Research methods: The results of the research presented in the article will take into account three concepts which are key to M. Wojtak’s theory: genre pattern (in relation to TV series) along with a four-level analysis of its features, consisting of the following aspects: structural, cognitive, pragmatic and stylistic, genre in the form of a collection (in relation to the analysis of a TV magazine and (video blog), and a collection of genres (in relation to the analysis of a TV sports broadcast). Results and conclusions: M. Wojtak developed her genological concepts mainly on the basis of analyses of press genres, yet successfully––as the results of the research presented in this article show––they may be applied to the analysis of the most complex audiovisual communications, also those whose both genericity and textuality are debatable. Originality/cognitive value: M. Wojtak’s concepts provoke considerations about the fluidity of the forms of contemporary media (transmedia) communication, their openness, and lack of clear boundaries, which follows from the essence of network communication, its hypertextuality, interactivity, since in a network that is a text in statu nascendi becomes its constitutive feature.

PL

Celem artykułu jest ukazanie możliwości aplikacyjnych tkwiących w koncepcjach genologicznych Marii Wojtak. Praktyczny wymiar teorii lubelskiej Badaczki zostanie zaprezentowany na przykładzie przekazów audiowizualnych: seriali, magazynów telewizyjnych, (wideo)blogów sportowych i transmisji sportowej. Metodologia: W zaprezentowanych w artykule wynikach badań zostaną uwzględnione trzy istotne dla koncepcji M. Wojtak pojęcia: wzorca gatunkowego (w odniesieniu do analizy seriali) wraz z czteropoziomową analizą jego cech, na którą składają się aspekty strukturalny, poznawczy, pragmatyczny i stylistyczny, gatunku w formie kolekcji (w odniesieniu do analizy magazynu telewizyjnego i (wideo)blogu), kolekcji gatunków (w odniesieniu do analizy telewizyjnej transmisji sportowej). Wyniki i wnioski: Swoje koncepcje genologiczne M. Wojtak wypracowała głównie na podstawie analizy gatunków prasowych, jednak z powodzeniem – jak pokazują badania, których wyniki prezentujemy w artykule – można je zastosować do analizy najbardziej złożonych audiowizualnych przekazów, także takich, których i gatunkowość, i tekstowość są dyskusyjne. Wartość poznawcza: Koncepcje M. Wojtak prowokują do rozważań o płynności form współczesnej komunikacji medialnej (transmedialnej), ich otwartości, braku wyraźnych granic, co wynika z istoty komunikacji sieciowej, jej hipertekstowości, interaktywności, w sieci bowiem bycie tekstem in statu nascendi staje się jego cechą konstytutywną.

Keywords

PL

gatunek w formie kolekcji; genologia medialna; kolekcja gatunków; Maria Wojtak; wzorzec gatunkowy

EN

genre in the form of a collection; media genology; collection of genres; Maria Wojtak; genre pattern

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
• Journal: Studia Medioznawcze
• Year: 2023
• Issue: 1
• Pages: 80-94

Dates

published

2023

Contributors

author

Anna Dunin-Dudkowska

• Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie

author

Beata Grochala

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000238858964

author

Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz

• Uniwersytet Łódzki

References

• Akram, S. (2017). Blog – gatunek w formie kolekcji czy kolekcja gatunków? Acta Humana, 8, 61–72. DOI: https://doi.org/10.17951/ah.2017.8.61
• Bogunia-Borowska, M. (2012). Fenomen telewizji. Interpretacje socjologiczne i kulturowe. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Czermińska, M. (2003). „Punkt widzenia” jako kategoria antropologiczna i narracyjna w prozie niefikcjonalnej. Teksty Drugie, 2–3, s. 11–27.
• Dubisz, S. (Red.). (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dukaj, J. (2012). Serial zamiast powieści. Pobrane 8 marca 2023 z https://classic.wyborcza.pl/archiwumGW/7568925/Serial-zamiast-powiesci
• Dunin-Dudkowska, A. (2018). Serialowy dramat polityczny jako gatunek wypowiedzi (na przykładzie „House of Cards” i „Designated Survivor”). W D. Kępa-Figura & I. Hofman (Red.), Współczesne media. Problemy i metody badań nad mediami (T. II, s. 237–246). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
• Dunin-Dudkowska, A. (2020). Recenzja monografii Marii Wojtak „Wprowadzenie do genologii”. Poradnik Językowy, 4, 107–112. DOI: https://doi.org/10.33896/PorJ.2020.4.9
• Dunin-Dudkowska, A. (2021). Reminiscencja powieści wiktoriańskiej w angielskim serialu telewizyjnym Downton Abbey. W A. Dunin-Dudkowska, D. Piechota, & A. Trześniewska-Nowak (Red.). Reaktywacje dziewiętnastowieczności (s. 25–36). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
• Dunin-Dudkowska, A. (2022). Żona idealna – serialowy dramat prawniczy jako gatunek wypowiedzi. W D. Piechota & A. Trześniewska-Nowak (Red.). Powieści realistycznej życie po życiu (s. 121–141). Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
• Genette, G. (1972). Discours du récit. Essai de méthode. Paris: Seuil.
• Grochala, B. (2015). Telewizyjna transmisja sportowa jako kolekcja gatunków. W D. Ostaszewska & J. Przyklenk (Red.), Gatunki mowy i ich ewolucja. Tom 5: Gatunek a granice (s. 347–355). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Grochala, B. (2016). Telewizyjna transmisja sportowa w ujęciu genologii lingwistycznej (na materiale meczów piłki nożnej). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Gruszczyk, T. (2015). Czytanie filmu – oglądanie literatury: propozycje interpretacji do spotkań edukacyjnych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Grześkiewicz, E. (2016). Modlitwa indywidualna w analizie genologicznej. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
• Hernas, Cz. (1999). O dawnym liście ludowym. W J. Adamowski & S. Niebrzegowska (Red.), W zwierciadle języka i kultury (s. 121–128). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Jarosz, B. (2018a). Multimodalność relacji sportowej „na żywo” jako determinanta procesów nadawczo-odbiorczych. Analiza kontrastywna odmiany telewizyjnej i internetowej. W I. Hofman & D. Kępa-Figura (Red.), Współczesne media. Media multimodalne. Tom 2: Multimodalność mediów elektronicznych (s. 33–50). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Jarosz, B. (2018b). O telewizyjnej transmisji sportowej (genologicznie). Zeszyty Prasoznawcze, 3(235), 580–588.
• Kacperska, B. (w druku). Formy dialogowe w polskich wideoblogach sportowych. Praca doktorska przygotowana na Uniwersytecie Łódzkim w Instytucie Filologii Polskiej i Logopedii.
• Kaniewska, B. (1998). Powieść czy tekst „meta”. W A. Izdebska & D. Szajnert (Red.), Postmodernizm po polsku (s. 69–86). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kochmańska, W. (2016). Telewizyjna relacja meczów siatkówki i jej konstytutywne cechy – przyczynek do opisu gatunku (na materiale transmisji przez Telewizję Polsat Spółka z o.o.). W I. Hofman & D. Kępa-Figura (Red.), Współczesne media. Gatunki w mediach. Tom 2: Gatunki w mediach elektronicznych (s. 163–180). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Krajewski, M. (2005). Kultury kultury popularnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Loewe, I. (2014). Sport w mediasferze z perspektywy lingwisty. Postscriptum Polonistyczne, 2(14), 71–91.
• Loewe, I. (2018). Dyskurs telewizyjny w świetle lingwistyki mediów. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Loewe, I. (2020). Sport, medium dyskurs telewizyjny. Mediolingwistyczne rozważania o wpływie. Zeszyty Prasoznawcze, 2(242), 31–46. DOI: 10.4467/22996362PZ.20.011.11901. DOI: https://doi.org/10.4467/22996362PZ.20.011.11901
• Markiewicz, H. (1994). Narrator i autor w światowej teorii literatury. Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej, 85(4), 225–235.
• Seriale. Przewodnik Krytyki Politycznej. (2011). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Simpson, P. (1993). Language, Ideology and Point of View. London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203312612
• Skowronek, B. (2011). Film w przestrzeni kultury audiowizualnej. Studia. Szkice. Interpretacje. Kraków: Lexis.
• Skowronek, B. (2020). Język w filmie. Ujęcie mediolingwistyczne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
• Skwarczyńska, S. (1965). Wstęp do nauki o literaturze. T. III. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
• Skwarczyńska, S. (1975). Pomiędzy historią a teorią literatury. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
• Sławiński, J. (Red.). (1998). Słownik terminów literackich. Wrocław – Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Ossolineum.
• Szczepanek, A., Wojciechowska, S., & Buśko, P. (Red.). (2014). Czas seriali. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
• Szkudlarek‑Śmiechowicz, E. (2015). Magazyn telewizyjny jako gatunek w formie kolekcji. W D. Ostaszewska & J. Przyklenk (Red.), Gatunki mowy i ich ewolucja. Tom 5: Gatunek a granice (s. 393–403). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Szkudlarek-Śmiechowicz, E. (2022). Telewizja: polityka i rozrywka. O współczesnych dyskursach telewizyjnych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Tyc, E. (2018). Kawa czy herbata? Pierwszy telewizyjny program śniadaniowy. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wawer, M. (2021). Programowanie w telewizji linearnej i nielinearnej. Jak zmienia się rola ramówki? W W. Świerczyńska-Głownia, A. Hess, & M. Nowina Konopka (Red.), Komunikowanie w procesie zmian (s. 209–231). Kraków: Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Wojtak, M. (1999). Wyznaczniki gatunku wypowiedzi na przykładzie tekstów modlitewnych. Stylistyka, VIII, 105–117.
• Wojtak, M. (2004). Gatunki prasowe. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
• Wojtak, M. (2006). Gatunek w formie kolekcji a kolekcja gatunków. Poznańskie Spotkania Językoznawcze, XV, 143–152.
• Wojtak, M. (2011). Osobliwe byty gatunkowe i tekstowe w ich uwikłaniach komunikacyjnych. W D. Ostaszewska & J. Przyklenk (Red.), Gatunki mowy i ich ewolucja. Tom 4: Gatunek a komunikacja społeczna (s. 44–56). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wojtak, M. (2014). O gatunkach wypowiedzi i ich prasowych konkretyzacjach. Językoznawstwo: współczesne badania, problemy i analizy językoznawcze, 1(8), 95–105.
• Wojtak, M. (2019). Wprowadzenie do genologii. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
• Wolny-Zmorzyński, K., & Kaliszewski, A. (2006). Podstawowe pojęcia oraz problemy dotyczące rodzajów i gatunków dziennikarskich. W K. Wolny-Zmorzyński, A. Kaliszewski, & W. Furman (Red.), Gatunki dziennikarskie. Teoria, praktyka, język (s. 13–36). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Żmigrodzki, P. (Red.). (b.d.). Wielki słownik języka polskiego. Pobrane 15 stycznia 2023 z www.wsjp.pl
• Żmudzki, J. (1990). Dynamika tekstu a jego struktura. W T. Dobrzyńska (Red.), Tekst w kontekście (s. 145–154). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Identifiers

DOI

10.33077/uw.24511617.sm.2023.1.733

Biblioteka Nauki

2207110