Koncepcje Marii Wojtak – perspektywa mediolingwistyczna

• Authors: Danuta Kępa-Figura , Magdalena Ślawska

Title variants

EN

Maria Wojtak’s Conceptions: A Media-Linguistic Outlook

Abstracts

EN

The primary aim of the paper is to demonstrate how Maria Wojtak’s conceptions serve as a methodological basis for thinking about text, genre or discourse and the functioning of these categories in the media. The secondary aim is to draw attention to the analytical utility of her categories in empirical research of communicative realities. Research concept: Starting with a synthesis of Wojtak’s achievements in text genre studies, the authors indicate their possible applications in media studies. Results and conclusions: The concepts developed by Wojtak represent a humanistic conceptualization of text, genre, and discourse in the media which enables explorations of the most complex communicative phenomena. Originality/cognitive value: The value of the paper lies not only in the original media-linguistic synthesis of Wojtak’s conceptions or the attention paid to their applications in media studies but also in the way these conceptions are visualized.

PL

Celem artykułu było (po pierwsze) pokazanie koncepcji Marii Wojtak jako bazy metodologicznej myślenia o tekście, gatunku, dyskursie i o funkcjonowaniu tych kategorii w mediach, a także (po drugie) zwrócenie uwagi na ich analityczną przydatność w badaniach empirii komunikacyjnej. Koncepcja: Autorki, wyszedłszy od syntezy genologicznych dokonań lubelskiej lingwistki, wskazały możliwe medioznawcze ich zastosowania. Wnioski: Zaprezentowane koncepcje Wojtak są humanistycznym myśleniem o tekście, gatunku, dyskursie w mediach, pozwalającym na badanie najbardziej skomplikowanych zjawisk komunikacyjnych. Oryginalność/wartość poznawcza: Wartością artykułu jest nie tylko oryginalna mediolingwistycznie uwarunkowana synteza koncepcji Wojtak oraz zwrócenie uwagi na ich medioznawcze zastosowania, ale także sposób wizualizacji tych koncepcji.

Keywords

PL

Maria Wojtak; genologia; mediolingwistyka; gatunek; gatunek medialny; dyskurs medialny; wizualizacja koncepcji naukowych

EN

Maria Wojtak; genology; media linguistics; genre; media genre; media discourse; visualization of scientific concepts

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
• Journal: Studia Medioznawcze
• Year: 2023
• Issue: 1
• Pages: 4-14

Dates

published

2023

Contributors

author

Danuta Kępa-Figura

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

author

Magdalena Ślawska

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000000242656708

References

• Bucher, H.-J. (2015). Rozumienie multimodalne lub recepcja jako interakcja. Teoretyczne i empiryczne podstawy systematycznej analizy multimodalności. W J. Jarosz, R. Opiłowski, & P. Staniewski (Red.), Lingwistka mediów. Antologia tłumaczeń (s. 79–110). Wrocław–Dresden: ATUT/Neisse Verlag.
• Gajda, S. (1993). Gatunkowe wzorce wypowiedzi. W J. Bartmiński (Red.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku (T. 2 Współczesny język polski, s. 246–258). Wrocław: „Wiedza o Kulturze”.
• Grochala, B. (2019). Genologia lingwistyczna w służbie medioznawstwa. W I. Hofman & D. Kępa-Figura (Red.), Współczesne media. Problemy i metody badań nad mediami (T. 2, s. 205–219). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Kępa-Figura, D. (2021). (Multimodaler) Text als Gegenstand linguistischer Forschung. tekst i dyskurs – text und dyskurs, 15, 137–155. DOI: https://doi.org/10.7311/tid.15.2021.05
• Kępa-Figura, D. (w druku). Mediolingwistyka otwarta. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Kępa-Figura, D., & Ślawska, M. (2023). Koncepcje Marii Wojtak w polskich badaniach komunikacji medialnej – praktyka aplikacyjna. Studia Medioznawcze, 24(1), 15–41. DOI: https://doi.org/10.33077/uw.24511617.sm.2023.1.750
• Kita, M. (2017). Maria Wojtak „na medialnym polu badawczym”. I nie tylko… W I. Hofman & D. Kępa-Figura (Red.), Współczesne media. Gatunki w mediach drukowanych. Prace dedykowane Profesor Marii Wojtak (T. 1 Zagadnienia teoretyczne. Gatunki w mediach drukowanych, s. 19–26). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Klemm, M., & Stöckl, H. (2015). Lingwistyka obrazu – umiejscowienie dyscypliny, przegląd, dezyderaty badawcze. W J. Jarosz, R. Opiłowski & P. Staniewski (Red.), Lingwistka mediów. Antologia tłumaczeń (s. 45–56). Wrocław–Dresden: ATUT/Neisse Verlag.
• Kress, G. (2011). Multimodal discourse analysis. In J. P. Gee & M. Handford (Eds.), The Routledge Handbook of Discourse Analysis. Routledge. Retrieved on October 20, 2020, from https://www.routledgehandbooks.com/doi/10.4324/9780203809068.ch3
• Loewe, I. (2008). Polska genologia lingwistyczna: rekonesans. tekst i dyskurs – text und dyskurs, 1, 5–15.
• Ptaszek, G. (2017). Wkład Profesor Marii Wojtak w rozwój genologii medialnej. W I. Hofman & D. Kępa-Figura (Red.), Współczesne media. Gatunki w mediach drukowanych. Prace dedykowane Profesor Marii Wojtak (T. 1 Zagadnienia teoretyczne. Gatunki w mediach drukowanych, s. 27–36). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Skowronek, B. (2012). Mediolingwistyka: założenia koncepcji. Zeszyt Naukowy. Socjologia, 26, 340–351.
• Skowronek, B. (2013). Mediolingwistyka. Wprowadzenie. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
• Skowronek, B. (2018a). Technologia. Multimodalność. Komunikacja. Nowe wyzwania dla mediolingwistyki. W I. Hofman & D. Kępa-Figura (Red.), Współczesne media. Media multimodalne (T. 1 Zagadnienia ogólne i teoretyczne, s. 11–19). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Skowronek, B. (2018b). Сковронек, Б. (2018b). Медиалингвистика в Польше. Л.Дускаева (Ред.), Медиалингвистика в терминах и понятиях. Словарь-справочник (с. 68–70). Москва: Флинта.
• Skowronek, B. (2019). Mediolingwistyka w Polsce. Próba podsumowania. W I. Hofman & D. Kępa-Figura (Red.), Współczesne media. Problemy i metody badań nad mediami (T. 2, s. 21–33). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Skowronek, B. (2021). Schlüsselfragen der Medienlinguistik (aus der gegenwärtigen Perspektive). tekst i dyskurs – text und diskurs, 15, 157–170. DOI: https://doi.org/10.7311/tid.15.2021.06
• Stöckl, H. (2015). Lingwistyka mediów. O statusie i metodach (wciąż) konstytuującej się dyscypliny badawczej. W J. Jarosz, R. Opiłowski, & P. Staniewski (Red.), Lingwistka mediów. Antologia tłumaczeń (s. 23–44). Wrocław–Dresden: ATUT/Neisse Verlag.
• Ślawska, M. (2017). Typologie gatunków medialnych – przegląd stanowisk. Forum Lingwistyczne, 4, 15–29.
• Ślawska, M. (2019). Perspektywa genologiczna w badaniu tekstów prasowych/medialnych. W I. Hofman & D. Kępa-Figura (Red.), Współczesne media. Problemy i metody badań nad mediami (T. 2, s. 221–234). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Wojtak, M. (2004a). Gatunki prasowe. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Wojtak, M. (2004b). Wzorce gatunkowe wypowiedzi a realizacje tekstowe. W D. Ostaszewska (Red.), Gatunki mowy i ich ewolucja (T. 2 Tekst a gatunek, s. 29–39). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wojtak, M. (2004c). W kręgu paradoksów gatunku, czyli o konwencji i kreatywności w felietonie. W K. Maćkowiak & C. Piątkowski (Red.), Język polski w perspektywie diachronicznej i synchronicznej (s. 273–294). Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
• Wojtak, M. (2005). Adaptacje gatunkowe i ich rola w modyfikowaniu wyznaczników gatunku (na przykładzie wypowiedzi prasowych). W M. Kita & B. Witosz (Red.), Spotkanie. Księga jubileuszowa dla Profesora Aleksandra Wilkonia (s. 440–448). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wojtak, M. (2006a). Gatunek w formie kolekcji a kolekcja gatunków. Poznańskie Spotkania Językoznawcze, 15, 143–152.
• Wojtak, M. (2008). Analiza gatunków prasowych. Podręcznik dla studentów dziennikarstwa i kierunków pokrewnych. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Wojtak, M. (2011a). O relacjach dyskursu, stylu, gatunku i tekstu. tekst i dyskurs – text und diskurs, 4, 69–78.
• Wojtak, M. (2011b). Osobliwe byty gatunkowe i tekstowe w ich uwikłaniach komunikacyjnych. W D. Ostaszewska & J. Przyklenk (Red.), Gatunki mowy i ich ewolucja (T. 4 Gatunek a komunikacja społeczna, s. 44–56). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wojtak, M. (2014a). Genologiczna analiza tekstu. Prace Językoznawcze, 3, 63–71. DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2015.63.6-13
• Wojtak, M. (2014b). Sporne i bezsporne problemy współczesnej genologii. Poradnik Językowy, 8, 7–22.
• Wojtak, M. (2015a). Rozłożone gazety. Studia z zakresu prasowego dyskursu, języka i stylu. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Wojtak, M. (2015b). Dylematy genologa. W E. Bulisz & M. Wojtak (Red.), Porozmawiajmy o gatunkach. Artystycznych i użytkowych (s. 11–29). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Wojtak, M. (2019a). Wprowadzenie do genologii. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Wojtak, M. (2019b). Genologia medialna czy po prostu genologia. W I. Hofman & D. Kępa-Figura (Red.), Współczesne media. Problemy i metody badań nad mediami (T. 2, s. 189–204). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Wojtak, M. (2019c). Teoretyczne obramowanie analiz gatunków prasowych (medialnych) – propozycja autorska. Rocznik Medioznawczy PAU, 1, 37–53.
• Wojtak, M. (2019d). Autorskie i gatunkowe odzwierciedlanie świata dyskursu (studium przypadku). W B. Ciesek-Ślizowska, B. Duda, E. Ficek, & K. Sujkowska-Sobisz (Red.), Reprezentacje świata w dyskursach (modele, obrazy, wizje) (s. 85–96). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wojtak, M. (2020a). Tekst wobec reguł gatunku – studium przypadku. W K. Choińska & M. Pachowicz (Red.), Językoznawstwo. Stylistyka. Kultura (s. 99–108). Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej BIBLOS.
• Wojtak, M. (2020b). Od tekstu do gatunku. Genologiczna analiza konkretnej wypowiedzi prasowej. W A. Buk, A. Hanus, A. Mac, D. Miller, M. Smykała, & I. Szwed (Red.), Tekst. Dyskurs. Komunikacja. Podejścia teoretyczne, analityczne i kontrastywne. Text. Diskurs. Komunikation. Theoretische, analytische und kontrastive Ansätze (s. 95–108). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Wojtak, M. (2020c). Konkretna wypowiedź jako realizacja reguł gatunku (na przykładzie wywiadu prasowego). W A. B. Strawińska (Red.), Ojczysta święta mowo!… Wiąże nas twoje słowo. Polszczyzna w perspektywie diachronicznej. Studia i szkice (s. 595–604). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Wojtak, M. (2021a). Komunikacyjne ukształtowanie wywiadu o tematyce politycznej (studium przypadku). W M. Pataj & E. Pawlak-Hejno (Red.), Komunikowanie polityk(i) w literaturze i mediach (s. 319–328). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Wojtak, M. (2021b). Publicystyczna innowacyjność – studium przypadku. W E. Żyrek-Horodyska (Red.), Zapisując świat. W dziennikarsko-literackim pejzażu form, tematów, gatunków. Prace ofiarowane Dr. hab. Andrzejowi Kaliszewskiemu Profesorowi UJ (s. 63–78). Kraków: Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Źródła internetowe
• Cirocka, A. Gwiaździsta noc. (b.d.) Pobrane 12 stycznia 2023 z http://www.isztuka.edu.pl/i-sztuka/node/529
• Kamińska, P. (2019). Vincent van Gogh „Gwiaździsta noc”. Pobrane 1 grudnia 2022 z https://niezlasztuka.net/o-sztuce/vincent-van-gogh-gwiazdzista-noc
• Multisensoryczna wystawa VAN GOGHA w Katowicach dobiega końca. (25 listopada 2022). Pobrane 28 listopada 2022 z https://katowice.naszemiasto.pl/multisensoryczna-wystawa-van-gogha-w-katowicach-dobiega/ar/c13-9104795
• Starry Night is held by Russian government. (27 August 2018). Retrieved from https://www.lootedart.com/news.php?r=T852GG918771
• The Starry Night, Vincent van Gogh (1889), MoMA The Museum of Modern Art, New York, Stany Zjednoczone. (n.d.). Retrieved from https://artsandculture.google.com/asset/the-starry-night/bgEuwDxel93-Pg?hl=pl
• Twój Vincent – making of: ożywianie malarstwa Vincenta van Gogha. (24 października 2017). Pobrane 2 grudnia 2022 z https://www.youtube.com/watch?v=eEl-jwIcR9s&ab_channel=NEXTFILMPL
• Twój Vincent van Gogh. Obrazy z filmu. (2018, maj). Pobrane 2 grudnia 2022 z https://muzeum.bytom.pl/?exhibition=obrazy-z-filmu-twoj-vincent

Identifiers

DOI

10.33077/uw.24511617.sm.2023.1.740

Biblioteka Nauki

2207097