Propaganda w polskich badaniach medioznawczych: aspekt wizualny

• Authors: Łukasz Szurmiński

Title variants

EN

Propaganda in Polish media studies: Visual aspect

Abstracts

EN

The purpose of this article is to characterize the evolution of research on the phenomenon of propaganda, with particular emphasis on the achievements of Polish science in the period from 1918 to the present. Research method: A review of selected literature on the subject. Results and conclusions: Referring to specific historical stages (the interwar period and World War II, the years 1945–1989 and the period after 1989) and the political conditions associated with them, the main themes and subject of research relevant to these periods were characterized. Research on: mechanisms of propaganda, use of visual tools and forms, specific institutions or projects (case studies) was identified. Cognitive value: Possible directions for further research in this area were indicated. It was also confirmed that the study of propaganda falls within the mainstream of social communication and media sciences, drawing also on the achievements of political science and history.

PL

Celem artykułu jest scharakteryzowanie ewolucji badań nad zjawiskiem propagandy, ze szczególnym uwzględnieniem dorobku nauki polskiej po 1918 r. Metoda badawcza: przegląd wybranej literatury przedmiotu. Wyniki i wnioski: odnosząc się do wyodrębnionych etapów historycznych (dwudziestolecie międzywojenne i II wojna światowa, lata 1945–1989 oraz okres po roku 1989) i związanych z nimi uwarunkowań politycznych, scharakteryzowano główne wątki i przedmiot badań, właściwe dla wskazanych okresów. Wyróżniono badania nad: mechanizmami propagandy, wykorzystaniem narzędzi i form wizualnych, konkretnymi instytucjami lub projektami (case studies). Wartość poznawcza: wskazano możliwe kierunki dalszych badań w tym obszarze. Potwierdzono, że badania nad propagandą mieszczą się w głównym nurcie nauk o komunikacji społecznej i mediach, czerpiąc także z dorobku politologii i historii.

Keywords

PL

biometria; medioznawstwo; perswazja; propaganda; propaganda wizualna

EN

biometrics; media studies; persuasion; propaganda; visual propaganda

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
• Journal: Studia Medioznawcze
• Year: 2023
• Issue: 3
• Pages: 258-275

Dates

published

2023

Contributors

author

Łukasz Szurmiński

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000229186502

References

• Antczak, A., & Plashkina, I. (2017). Kultowa propaganda. Rosyjski dyskurs komunikowania politycznego w przekazie telewizyjnym stacji Pierwyj Kanał. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Arbatow, G. (1972). Propaganda na Zachodzie. Doktryny, metody, organizacja. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Bartoszewicz, M. (2019). Teorie propagandy w obliczu algorytmizacji internetowego komunikowania społecznego. Kultura Współczesna, 1(104), 84–98. https://doi.org/10.26112/kw.2019.104.07
• Bernays, E. L. (1928). Propaganda. Brooklyn–New York: Ig Publishing.
• Biddle, W. W. (1931). A psychological definition of propaganda. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 26(3), 283–295. https://doi.org/10.1037/h0074944 DOI: https://doi.org/10.1037/h0074944
• Biessonow, B. N. (1976). Burżuazyjna propaganda manipulacyjna. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Biskupski, M. B. B. (2011). Nieznana wojna Hollywood. Przeciwko Polsce 1939-1945. Warszawa: Fijorr Publishing.
• Bolsover, G., & Howard, P. (2017). Computational propaganda and political big data: Moving toward a more critical research agenda. Big Data, 5(4), 273–276. http://doi.org/10.1089/big.2017.29024.cpr DOI: https://doi.org/10.1089/big.2017.29024.cpr
• Borecki, R. (1987). Propaganda a polityka (zarys problematyki funkcjonowania środków masowego przekazu w systemach społeczno-politycznych). Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych.
• Borkowski, I. (2003). Świt wolnego słowa. Język propagandy politycznej 1981–1995. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Bralczyk, J. (2001). O języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
• Bralczyk, J. (2007). O języku propagandy i polityki. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
• Briggs, A., & Burke, P. (2010). Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• British Museum. (n.d.). Erhard Schön, „The Devil with Bagpipes”, 1535. Retrieved May 4, 2023, from https://www.britishmuseum.org/collection/object/P_E-8-157
• Brzechczyn, K. (Red.). (2008). Obrazy PRL. O konceptualizacji realnego socjalizmu w Polsce. Poznań: Instytut Pamięci Narodowej.
• Buczkowska, D. (Red.). (1974). Informacja – propaganda – opinia publiczna. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Buczkowska, D. (Red.). (1974). Problemy efektywności propagandy partyjnej. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Buczkowska, D. (Red.). (1975). Problemy psychologii społecznej a propaganda. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Cavna, M. (2015, July 1). Ben Franklin, America’s first genius of the viral political image. Washington Post. Retrieved December 13, 2022, from https://www.washingtonpost.com/news/comic-riffs/wp/2015/07/01/ben-franklin-americas-first-genius-of-the-viral-political-image
• Chapman, J. (2005). Comparative media history. An Introduction: 1789 to the Present. Cambridge: Polity Press.
• Cieślinski, M. (2006). Piękniej niż w życiu. Polska Kronika Filmowa 1944–1994. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
• Clark, A. M., & Christie, T. B. (2005). Ready… Ready… Drop! A Content Analysis of Coalition Leaflets Used in the Iraq War. International Journal for Communication Studies, 67(2), 141–154. http://dx.doi.org/10.1177/0016549205050128 DOI: https://doi.org/10.1177/0016549205050128
• Czyżniewski, M. (2005). Propaganda polityczna władzy ludowej w Polsce 1944–1956. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Grado.
• Demczuk, A. (2022). Plotki, dezinformacje i złośliwe informacje we współczesnym dyskursie o prawach człowieka. Polityka i Społeczeństwo, 3(20), 18–35. http://dx.doi.org/10.15584/polispol.2022.3.2 DOI: https://doi.org/10.15584/polispol.2022.3.2
• Dobek-Ostrowska, B., Fras, J., & Ociepka, B. (1999). Teoria i praktyka propagandy. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Dobesz, J. L. (2005). Wrocławska architektura pod znaku swastyki na tle budownictwa III Rzeszy. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
• Drewniak, B. (2011). Teatr i film Trzeciej Rzeszy. W systemie hitlerowskiej propagandy. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Dudek, A. (2002). Mechanizmy i instrumenty propagandy zagranicznej Polski w latach 1946-1950. Wrocław: Atla 2.
• Ferenc, T., Dymarski, W., & Chomczyński, P. (Red.). (2011). Socjologia wizualna w praktyce. Plakat jako narzędzie propagandy wojennej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-616-1.02
• Ferenc, T., Dymarczyk, W., & Chomczyński, P. (Red.). (2014). Wojna, obraz, propaganda. Socjologiczna analiza plakatów wojennych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/7969-067-1.01
• Francuz, P. (Red.). (2012). Komunikacja wizualna. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Friedman, H. A. (n.d.). Falling Leaves. PsyWar.org. Retrieved on June 29, 2020, from https://www.psywar.org/fallingleaves.php. Materiał w archiwum autora – strona już nie istnieje.
• Gajlewicz, M. (2009). Techniki perswazyjne. Podstawy. Warszawa: Difin.
• Gliniarz, J. (1956). Agitacja poglądowa w zakładzie pracy. Warszawa: Wydawnictwo Związkowe.
• Głowiński, M. (1990). Nowomowa po polsku. Warszawa: Wydawnictwo PEN.
• Głowiński, M. (1999). Końcówka (czerwiec 1985 – styczeń 1989). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Głowiński, M. (2016). Zła mowa. Jak nie dać się propagandzie. Warszawa: Wydawnictwo Wielka Litera.
• Goliszewski, C. (1979). Wojna w wojnie. Warszawa: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa–Książka–Ruch”.
• Gondek, M. J. (Red.). (2002). Oblicza propagandy. Materiały z sympozjum. Toruń: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Kultury Medialnej.
• Jabłonowski, M., Janowski, W., & Koseski, A. (Red.). (2002). O niepodległą i jej granice. Raporty Biura Propagandy Zagranicznej Prezydium Rady Ministrów. (2002). Warszawa–Pułtusk: WDiNP UW, WSH im. A. Gieysztora w Pułtusku.
• Jarecka, U. (2008). Nikczemny wojownik w słusznej sprawie. Wybrane aspekty obrazu wojny w mediach wizualnych. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
• Jarecka, U. (2008). Propaganda wizualna słusznej wojny. Media wizualne wobec konfliktów zbrojnych. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Jastrzębski, J. (2020). Propaganda komputacyjna. W M. Sokołowski (Red.), Przekonać, pozyskać, skłonić. Re-wizje. Teoretyczne i praktyczne aspekty propagandy (s. 325–335). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Jowett, G. S., & O’Donnell, V. (2006). Propaganda & Persuasion. Sage Publications.
• Kamińska-Szmaj, I. (1994). Judzi, zohydza, ze czci odziera. Język propagandy politycznej w prasie 1919–1923. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej.
• Kamińska-Szmaj, I. (2001). Słowa na wolności. Język polityki po 1989 roku. Wypowiedzi, dowcip polityczny, słownik inwektyw. Wrocław: Wydawnictwo Europa.
• Katalog zbiorów sztuki współczesnej Muzeum Zamoyskich w Kozłówce. T. 1. Malarstwo, Rysunek, Grafika. (2016). Kozłówka: Muzeum Zamoyskich.
• Kłosińska, K., & Rusinek, M. (2019). Dobra zmiana, czyli jak się rządzi światem za pomocą słów. Kraków: Znak.
• Kolczyński, J. (1967). Dywersja ideologiczno-polityczna imperializmu. Biblioteka wybranych zagadnień wiedzy współczesnej. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Departament Szkolenia i Wydawnictw.
• Konecki, K. T. (2005). Wizualne wyobrażenia. Główne strategie badawcze w socjologii wizualnej a metodologia teorii ugruntowanej. Przegląd Socjologii Jakościowej, 1(1), 42–63. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.1.1.04
• Konecki, K. T. (2008). Wizualna teoria ugruntowana. Rodziny kodowania wykorzystywane w analizie wizualnej. Przegląd Socjologii Jakościowej, 4(3), 89–115. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.4.3.05
• Konecki, K. T. (2010). Wizualna Teoria Ugruntowana. Nauczanie teorii ugruntowanej przy pomocy obrazów i analizy wizualnej. Przegląd Socjologii Jakościowej, 4(2), 1–35. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.6.2.01
• Konecki, K. T. (2012). Wizualna teoria ugruntowana. Podstawowe zasady i procedury. Przegląd Socjologii Jakościowej, 8(1), 12–45. https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.1.02 DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.1.02
• Kosseski, A., & Kuśmierski, S. (Red.). (1985). Teoria i praktyka propagandy. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Kowalewski, M. (2019). TVPropaganda. Za kulisami TVP. Warszawa: Wydawnictwo Arbitror.
• Krakowski, P. (1992). Sztuka Trzeciej Rzeszy. Vienna–Kraków: IRSA, Międzynarodowe Centrum Kultury.
• Król, E. C. (1999). Propaganda i indoktrynacja narodowego socjalizmu w Niemczech 1919–1945. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, Oficyna Wydawnicza Rytm.
• Król, E. C. (2006). Polska i Polacy w propagandzie narodowego socjalizmu w Niemczech 1919–1945. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, Collegium Civitas Press, Oficyna Wydawnicza Rytm.
• Krzanicki, M. (2013). Fotografia i propaganda. Polski fotoreportaż prasowy w dwudziestoleciu międzywojennym. Kraków: Universitas.
• Kuisz, J. (2020). Propaganda bezprawia. O „popularyzowaniu prawa” w pierwszych latach Polski Ludowej. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Kula, H. M. (2005). Propaganda współczesna. Istota – właściwości. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Kulisy czarnej propagandy. Fragment książki D.S. Delmera pt. „Niemcy i ja”. (1966). Biuletyn Informacyjny, 15(311). Warszawa: Zarząd Propagandy Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego.
• Kuszko, E. (1959). Sztuka i polityka. Warszawa: Zarząd Propagandy i Agitacji Głównego Zarządu Politycznego.
• Kuśmierski, S. (1980). Teoretyczne problemy propagandy i opinii publicznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kuśmierski, S. (1987). Świadomość społeczna, opinia publiczna, propaganda. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kuśmierski, S., & Frydrychowicz, A. (1980). Podstawy wiedzy o propagandzie. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Kwiatkowski, S. (1974). Słowa i emocje w propagandzie. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Lasswell, H. D. (1927). The theory of political propaganda. The American Political Science Review, 3, 627–631. DOI: https://doi.org/10.2307/1945515
• Latoś, H. (1985). Z historii fotografii wojennej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
• de Lazari, A., & Riabow, O. (2008). Polacy i Rosjanie we wzajemnej karykaturze. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
• Lee, A. M., & Lee, E. B. (1938). Propaganda: How to Recognize and Deal with It. New York: Institute of Propaganda Analysis.
• Lee, A. M., & Lee, E. B. (1939). The Fine Art of Propaganda. A Study of Father Coughlin’s Speech. New York: Institute of Propaganda Analysis.
• Leinwand, A. J. (1998). Sztuka w służbie utopii. O funkcjach politycznych i propagandowych sztuk plastycznych w Rosji Radzieckiej lat 1917–1922. Warszawa: Instytut Historii PAN, Mazowiecka Wyższa Szkoła Humanistyczno-Pedagogiczna w Łowiczu.
• Leinwand, A. J. (2008) Czerwonym młotem w orła białego. Propaganda sowiecka w wojnie z Polską 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Lepa, A. (2006). Świat propagandy. Częstochowa: Tygodnik Katolicki „Niedziela”.
• Lewandowski, B. (1981). Propaganda radiowa USA. Zastosowanie radia w propagandzie socjalistycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Ligarski, S. (Red.). (2012). Środki masowego zakłamania. Gadzinówki w czasie stanu wojennego. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej.
• Lutosławski, A. T. (1942). O propagandzie. Londyn: A. R. Foster.
• Łarski, A. (1969). Amerykańska propaganda socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
• Ławrowski, A. (1975). Amerykańska propaganda socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
• Malczewski, F. (1967). Z teorii i praktyki propagandy (wybrane zagadnienia). Warszawa: Książka i Wiedza.
• Manning, M. (2004). Historical Dictionary of American Propaganda. Wesport–London: Greenwood Press.
• Matkowska, E., Klementowski, R., & Syrnyk, J. (Red.). (2019). Propaganda w PRL i NRD. Tematy – instytucje – kampanie. Wrocław–Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
• Mazur, M. (2003). Propagandowy obraz świata. Polityczne kampanie prasowe w PRL 1956–1980. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
• Mazur, M. (2020). Operacja Ukraina. Kampanie dezinformacyjne, narracje, sposoby działania rosyjskich ośrodków propagandowych przeciwko państwu ukraińskiemu w okresie 2013–2019. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Mazurek, J. (1974). Z teorii propagandy socjalistycznej. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Mazurek, J. (1979). Informacja społeczna i propaganda. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Meerloo, J. A. M. (2015). The Rape of the Mind: The Psychology of Thought Control, Menticide, and Brainwashing. Mansfield Centre: Martino Fine Books.
• Misiak, A. (2006). Kinematograf kontrolowany. Cenzura filmowa w kraju socjalistycznym i demokratycznym (PRL i USA). Analiza socjologiczna. Kraków: Universitas.
• Możejko, E. (2001). Realizm socjalistyczny. Teoria, rozwój, upadek. Kraków: Universitas.
• Newcourt-Nowodworski, S. (2008). Czarna propaganda. Polska, Niemcy i Wielka Brytania. Tajemnice największych oszustw II wojny światowej. Kraków: Znak.
• Niewalda, M. (2013). Metody manipulacji XXI wieku. Warszawa: Fronda.
• O agitacji: (uchwały, instrukcje, materiały). (1953). Warszawa: Wydział Propagandy i Agitacji KC PZPR.
• O ideologii wojennej imperializmu amerykańskiego. (1952). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
• Osęka, P. (2010). Mydlenie oczu. Przypadki propagandy w Polsce. Kraków: Znak.
• Panorama dywersji, czyli obraz Polski w propagandzie „Głosu Ameryki w latach 1982–1984. (1985). Warszawa: Interpress.
• Piasecka-Strzelec, R. (Red.). (2007). W służbie propagandy. Polska Agencja Prasowa w latach 1944–1972. Wybór dokumentów i biuletynów. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
• Pieczyński, M. (2022). Granica propagandy. Łukaszenka i Putin na wojnie hybrydowej z Polską. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Pisarek, W. (1976). Język służy propagandzie. Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych RSW „Prasa–Książka–Ruch”.
• Pleskot, P. (2016). Ślepa (czerwona) uliczka. Stołeczne struktury Ministerstwa Informacji i Propagandy (1944–1947). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
• Pol, K. (1980). Pracownia plakatu frontowego. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza.
• Polityka ekspansji i neohitleryzmu w Niemczech Zachodnich. Kulisy, cele, metody. Dokumentacja sporządzona przez Naczelną Radę Frontu Jedności Narodu Niemieckiej Republiki Demokratycznej. (1968). Warszawa: Polska Agencja Interpress.
• Polska i sowiecka propaganda w wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1921. (2010). Łódź: Muzeum Tradycji Niepodległościowej.
• Propaganda w PRL. (2004). W Konferencje IPN (t. 18). Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej.
• Psychologiczno-społeczne podstawy propagandy. Problemy teorii, metod i praktyki propagandy. (1979). Warszawa: Wyższa Szkoła Nauk Społecznych przy KC PZPR. Instytut Nauki o Partii.
• Ptaszek, G. (2019). Edukacja medialna 3.0. Krytyczne rozumienie mediów cyfrowych w dobie Big Data i algorytmizacji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Purchla, J., & Komar, Ż. (Red.). (2020). Kłopotliwe dziedzictwo? Architektura Trzeciej Rzeszy w Polsce. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
• Rickards, M. (1919). The Encyclopedia of Ephemera. A Guide to the Fragmentary Documents of Everyday Life for the Collector, Curator, and Historian. New York: Routledge, Taylor and Francis.
• Rok 1920. Plakaty ze zbiorów Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. (2011). Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej.
• Rutkowski, T. P. (2020). Pańska, szlachecka, faszystowska. Polska w sowieckiej propagandzie, kulturze i historiografii 1917–1945. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Rypson, P. (2017). Czerwony monter. Mieczysław Berman: grafik, który zaprojektował polski komunizm. Kraków: Wydawnictwo Karakter.
• Schiller, H. I. (1976). Sternicy świadomości. Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych.
• Sęczyk, W. (2019). Struktura i zadania propagandy komunistycznej w Polsce w latach 80. XX w. Wstęp do zagadnienia. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Smełka-Leszczyńska, Z. (2020). Usunąć do 30 dni. Semiotyka polskich plakatów wyborczych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Smirnov, I. A. (1950). Komsomolski zespół szkolenia politycznego: z doświadczeń propagandzistów Moskwy i okręgu moskiewskiego. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Smirnov, I. A. (1951). O wychowaniu młodych robotników. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Sosnowski, J. (1948). Teoria propagandy w zarysie. Warszawa: Książnica Polska.
• Starewicz, A. (1950). Zadania Komitetu Powiatowego w dziedzinie propagandy i agitacji: stenogram wykładu wygłoszonego na kursie w lipcu 1950 roku. Warszawa: Kurs Sekretarzy Komitetów Powiatowych i Instruktorów Komitetów Wojewódzkich przy KC PZPR.
• Studzińska, J. (2014). Socrealizm w polskim malarstwie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sztumski, J. (1990) Propaganda – jej problemy i metody. Skrypt przeznaczony dla studentów nauk politycznych i dziennikarstwa. Katowice: Uniwersytet Śląski.
• Szulczewski, M. (1971). Propaganda polityczna. Pojęcie, funkcje, problem. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Szulczewski, M. (1972). Propaganda polityczna. Zarys problematyki teoretycznej. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Szulczewski, M. (1975). Propaganda polityczna. Zarys problematyki teoretycznej. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Szurmiński, Ł., & Kisilowska, M. (2019). Analiza danych biometrycznych reakcji okoruchowych i mimicznych na archiwalny plakat propagandowy. Studia Medioznawcze, 20(2), 130–146. https://doi.org/10.33077/uw.24511617.ms.2019.2.81 DOI: https://doi.org/10.33077/uw.24511617.ms.2019.2.81
• Taylor, P. M. (2003). Munitions of the Mind. A History of Propaganda from the Ancient World to the Present Day. Manchester–New York: Manchester Press.
• Teslar, T. (1938). Propaganda bolszewicka podczas wojny polsko-rosyjskiej 1920 roku. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy.
• Thomson, O. (2001). Historia propagandy. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Tomasik, W. (1999). Inżynieria dusz. Literatura realizmu socjalistycznego w planie „propagandy monumentalnej”. Wrocław: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej.
• Tracy, J. (n.d.). Leafl et Drops in America’s Conflicts, 1917-2007. PsyWar.org. Retrieved on June 29, 2020, from https://www.psywar.org/content/tracy. Materiał w archiwum autora – strona już nie istnieje.
• Walichowski, T. (1968). Mechanizmy propagandy syjonistycznej. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
• Wałaszewski, K. (2018). Tysiąc szkół na Tysiąclecie. Szkoły Tysiąclecia – architektura, propaganda, polityka. Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn.
• Wanless, A., & Berk, M. (2021). Participatory propaganda: The Engagement of Audiences in the Spread of Persuasive Communications. In T. Clack & R. Johnson (Eds.), The World Information War. Western Resilience, Campaigning, and Cognitive Effects (pp. 111–137). New York: Routledge. DOI: https://doi.org/10.2478/9788366675612-009
• Waszkiewicz-Raviv, A. (2019). Okiem odbiorcy. Perspektywa medioznawstwa w świetle metodologii biometrycznych. W K. Wolny-Zmorzyński & A. Lewicki (Red.), W poszukiwaniu fundamentów nauk o mediach (s. 145–157). Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
• Wędrowska, D. J. (2016). The political propaganda in the American and Soviet film 1939–1970. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
• Witkowski, I. (2001). Hitler – Stalin. Oblicza propagandy. Warszawa: WIS-2.
• Witkowski, I. (2008). Propaganda Trzeciej Rzeszy. Warszawa: WIS-2.
• Witkowski, I. (2010). Germania. Plany Trzeciej Rzeszy na okres powojenny. Warszawa: WIS-2.
• Wojsław, J. (2009). Obraz teraźniejszości w propagandzie komunistycznej Polski lat 1949–1954. Zarys problematyki. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Wojtasik, L. (1973). Zarys psychologii propagandy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Wojtasik, L. (1975a). Psychologia propagandy politycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Wojtasik, L. (1975b). Teoria i praktyka politycznej propagandy wizualnej. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Wojtasik, L. (1977). Teoria i praktyka politycznej propagandy wizualnej. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Wojtasik, L. (1986). Psychologia propagandy politycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Wojtasik, L. (1987). Propaganda wizualna. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Wołoszyn, J. W. (Red.). (2015). Propaganda w systemach demokratycznych i niedemokratycznych. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Wooley, S. C., & Howard, P. N. (2016). Political Communication, Computational Propaganda and Anonymous Agents. International Journal of Communication, 10, 4882–4890.
• Wtorkiewicz, J. (2002). Wojsko Polskie w akcji propagandowej i wyborach do Sejmu Ustawodawczego w 1947 roku. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
• Z teorii i praktyki propagandy. Studia i materiały. (1976). Warszawa: Instytut Badania Współczesnych Problemów Kapitalizmu.
• Zabierowski, S., & Krakowiak, M. (Red.). (2001). Realizm socjalistyczny w Polsce z perspektywy 50 lat. Materiały z konferencji naukowej organizowanej przez Instytut Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego w dniach 19-20 października 1999 roku w Katowicach. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Zalewska, A. (2018). Jaką płeć ma robotnica? Analiza symboli realizmu socjalistycznego. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323533948
• Załęski, G. (Red.). (1958). Satyra w Konspiracji 1939-1944. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
• Znyk, P. (2011). Propaganda. Współczesne oblicza. Technologia zabójstwa medialnego. Łódź: Bracia Zybert APR Gryf.
• Zwycięstwo pod Warszawą. (2005). Warszawa: Fundacja Ośrodka Karta.
• Życki, J. (1936). Propaganda a polska racja stanu. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka.
• Życki, J. (1937). Propaganda polityczna w Polsce w świetle postulatów chwili. Warszawa: Biblioteka Polska.
• Żyromski, M. (2015). Propaganda w systemach totalitarnych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM.

Identifiers

DOI

10.33077/uw.24511617.sm.2023.3.755

Biblioteka Nauki

19233636