Legal regulations concerning the preservation and protection of library collections in Poland after World War II

• Authors: Ryszard Nowicki

Abstracts

EN

The article presents the problem of the practical application of legal regulations related to the preservation and protection of written cultural heritage in Poland after World War II, within the borders of 1945. The first legislative initiatives were undertaken in 1944. The introduction of normative provisions was initiated on a patch of Polish territory free from the German occupant. The war events, changes in the shape of the country's borders and the political system made it necessary to develop national documents in order to protect library collections, regardless of their origin. It was not an easy task to implement due to numerous difficulties and a complicated post-war reality. Based on few legislative provisions, over ten million volumes, mostly of post-German provenance, were saved until 1949. Valuable written materials were used to partially compensate for the World War II losses, rebuild libraries and Polish librarianship.

Keywords

EN

protection - library collections - law - Poland - 20th century

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
• Journal: Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
• Year: 2021
• Volume: 15
• Issue: 4
• Pages: 487-498

Dates

published

2021

Contributors

author

Ryszard Nowicki

• Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Bydgoszcz, Poland

• https://orcid.org/0000000185072086

References

• Ustawa z dnia 6 V 1945 r. o majątkach opuszczonych i porzuconych, “Dziennik Ustaw” 1945, no 17, pos. 97.
• Dekret z dnia 8 III 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich, “Dziennik Ustaw” 1946, no 13, pos. 87.
• Dekret z dnia 17 IV1946 r. o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi, “Dziennik Ustaw” 1946, no 26, pos. 163.
• Zarządzenie Ministra Oświaty z dnia 9 lipca 1945 r. w sprawie przejęcia księgozbiorów podworskich od pełnomocników do spraw reformy rolnej, “Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty” 1945, no 4, pos. 110.
• Zarządzenie Ministra Oświaty z dnia 4 sierpnia 1945 r. w sprawie zabezpieczenia i zużytkowania księgozbiorów opuszczonych lub porzuconych, “Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty” 1945, no 4, pos. 115.
• Okólnik Resortu Oświaty w sprawie zabezpieczenia bibliotek i zbiorów bibliotecznych, Nr Bibl. IV-W-2195/44, “Dziennik Urzędowy Resortu Oświaty” 1944, no 1-4, pos. 32.
• Instrukcja z dnia 25 stycznia 1946 r. w sprawie postępowania z księgozbiorami zabezpieczonymi, “Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty” 1946, no 1, pos. 13.
• Wezwanie do nauczycielstwa polskiego, “Dziennik Urzędowy Resortu Oświaty” 1944, no 1-4.
• Knot A., Polskie prawo biblioteczne, Wrocław-Warszawa 1947.
• Kowalski W., Sytuacja  prawna  poniemieckich  zbiorów  bibliotecznych  w  Polsce, “Przegląd Biblioteczny” 1997, no 1, pp. 17-23.
• Mężyński A., Józef Grycz (1890-1954) organizator polskiego bibliotekarstwa, Warszawa 2020.
• Mężyński A., Z dziejów bibliotek w Polsce. Od średniowiecza do 1989 roku, Warszawa 2017.
• Nowicki R., Działalność Aleksandra Birkenmajera na rzecz powojennej ochrony zbiorów  bibliotecznych.  Ziemie  zachodniej  i  północnej  Polski  w  latach  1945-1947, Poznań 2006.
• Nowicki R., Działalność  krakowskiej  Delegatury  Ministerstwa  Oświaty  do  zabezpieczenia księgozbiorów opuszczonych i porzuconych na Pomorzu Zachodnim, [in:] Ochrona zbiorów bibliotecznych, ed. by R. Nowicki, J. Gomoliszek, K. Wodniak, Bydgoszcz 2016, pp. 85-96.
• Nowicki R., Nieznany  projekt  rozporządzenia  o  zabezpieczeniu  zbiorów  bibliotecznych  i odbudowie bibliotek w powojennej Polsce, “Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2012, vol. 6, pp. 113-126.
• Nowicki R., Powojenna  ochrona  zbiorów  bibliotecznych  w  Polsce  w  latach  1944-1955.  Wybór źródeł, Bydgoszcz 2013.
• Nowicki R., Protection of written heritage after World War II. Józef Grycz's contribution  to saving library collections, “Studies into the History of the Book and Book Collections” 2019, special issue: For an Independent Poland, pp. 191-206.
• Nowicki R., Rola Józefa Grycza w powojennej ochronie zbiorów bibliotecznych, “Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2011, vol. 5, pp. 89-108.
• Nowicki R., Rola Katowickiej Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w powojennej  ochronie zbiorów bibliotecznych w Polsce, Bydgoszcz 2015.
• Pietrzkiewicz D., Spory o zbiory. Piotr Bańkowski - rewindykacja i ochrona dziedzictwa  piśmienniczego, Pułtusk-Warszawa 2019.
• Puchalski J., Źródła do historii bibliotek w Polsce w latach 1918-1947. Studium bibliologiczne, Warszawa 2007.
• Zarzębski T., Polskie prawo biblioteczne 1773-1990, Warszawa 1991.

Identifiers

DOI

10.33077/uw.25448730.zbkh.2021.687

Biblioteka Nauki

1927669