Nogajskie przyśpiewki w krymskokaraimskiej medżumie Kyldżyego

• Authors: Gulayhan Aqtay

Title variants

EN

Nogay songs in Qılcı’s Crimean Karaim mejuma

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest prezentacja i analiza szesnastu dwuwierszy zwanych čyŋami w karaimskiej medżumie autorstwa Elijahu b. Josefa Kyldżyego z początku XX w. Żadna z tych piosenek nie jest znana ze zbiorów dotąd opublikowanych, choć piosenki te były bardzo popularne wśród wszystkich ludów Krymu posługujących się językami turkijskimi, szczególnie wśród krymskich Tatarów i Nogajów. Jeśli chodzi o Karaimów, 105 čyŋów opublikował Ananiasz Zajączkowski, a 11 Włodzimierz Zajączkowski. Jednak nikt dotąd nie opublikował čyŋów po nogajsku, choć twierdzi się, że to jest typowo krymskotatarski i nogajski gatunek literacki. Artykuł stara się odpowiedzieć na pytanie, czy Kyldży sam ułożył te piosenki, czy dokonał adaptacji językowej znanych mu krymskotatarskich čyŋów na nogajski. Próbuje też pokazać, w jakim stopniu próba przedstawienia čyŋów w języku nogajskim była udana. Piosenki z medżumy Kyldżyego zostały przetłumaczone na polski.

EN

The aim of this article is to present and discuss sixteen couplets called Nogay songs (so-called čyŋs) in a Crimean Karaim mejuma copied by Eliyahu b. Yosef Qılcı at the beginning of the 20th century. None of these songs are known from the collections edited so far, although songs of this genre were very popular amongall the peoples of the Crimea who spoke Turkic languages, especially the Crimean Tatars and Nogays. In the case of the Crimean Karaims, a total of hundred and five čyŋs were published by Ananiasz Zajączkowski and eleven by Włodzimierz Zajączkowski. However, despite the claim that čyŋs were a typical Crimean Tatar and Nogay genre, nobody provided any Nogay translations of these songs. The article endeavours to answer the question of whether Qılcı composed them himself or adapted Crimean Tatar songs he knew or copied from others into the Nogay language. The paper also investigates how successful Qılcı’s adaptation was. The couplets are provided with a translation into Polish.

Keywords

PL

nogajskie przyśpiewki; medżuma Kyldżyego; krymskokaraimski; nogajskie przyśpiewki; medżuma Kyldżyego; krymskokaraimski

EN

Nogay songs; Qılcı’s mejuma; Crimean Karaim

• Publisher: Bitik. Oficyna Wydawnicza Związku Karaimów Polskich
• Journal: Almanach Karaimski
• Year: 2018
• Volume: 7
• Pages: 7-24

Dates

published

2018-12-20

Contributors

author

Gulayhan Aqtay

References

• Aqtay, Gulayhan, Eliyahu Ben Yosef Qılcı’s Anthology of Crimean Karaim and Turkish Literature. Critical Edition with Introduction, Indexes and Facsimile. I, II Volume, İstanbul 2009.
• Atuvov Rašid Kurmangalievič, Nogajša-orysša sözlik (tematikalyk) / Nogajsko-russkij slovar’ (tematičeskij) 2005 [bez miejsca wydania i wydawnictwa].
• Baskakov, N.A. (red.), Nogajsko-russkij slovar’, Moskva 1963.
• Çulha, Tulay, Kırım Karaycasının Katık Mecuması.Metin Sözlük Dizin, Ankara 2015.
• Fazyl, Riza, Čyŋlar (na stepnom dialekte). Teksty pesen (na podstawie wydania: Fazıl, Riza. (red.) Maneler ve čyŋlar, Taškent 1975. http://medeniye.org/ru/node/567 dostęp: 10.12.2018).
• Jankowski, Henryk, Język krymskotatarski, Warszawa 2000.
• Jankowski, Henryk, A Historical-Etymological Dictionary of Pre-Russian Habitation Names of the Crimea, Leiden, Boston 2006.
• Januzaqov, Telǵoja (red.), Qazaq tiliniń sózdigi, Almaty 1999.
• Mahmut, Enver, Nedret Mahmut, Dobruca Halk Edebiyatı Metinleri, Ankara 1997.
• Prik, O. Ja., Očerk grammatiki karaimskogo âzyka (krymskij dialekt), Mahačkala 1976.
• Radloff, V. V., Proben der Volkslitteratur der Nördlichen Türkischen Stämme. Theil VII. Mundarten der Krym, St. Petersburg 1896.
• Smętek, Dorota, Analiza porównawcza krymskokaraimskich piosenek ludowych, „Almanach Karaimski” 2015, nr 4, s. 33–45.
• Sulimowicz, Anna, Motyw myszy w folklorze karaimskim z Krymu, „Almanach Karaimski” 2017, nr 5, s. 171–198.
• Syzdykova R., Husain K. (red.), Kazahsko-russkij slovar’, Almaty 2001.
• Tietze, Andreas, Tarihi Etimolojik Türkiye Türkcesi Lugatı. Sprachgeschichtliches und etymologisches Wörterbuch der Türkei-Türkischen. Band II F-J, İstanbul 2009.
• Useinov, S., Krymskotatarsko-russkij slovar’, Ternopol’ 1994.
• Zajączkowski, Ananiasz, Tatarsko-karaimskie piosenki ludowe z Krymu (t. zw. čïŋ), „Rocznik Orjentalistyczny” 1938, nr 14 (1939 [1938]), s. 38-65.
• Zajączkowski, Włodzimierz, Z poezji ludowej tatarsko-karaimskiej na Krymie. „Rocznik Orientalistyczny” 1961, nr 24, 2, s. 119–147.

Identifiers

DOI

10.33229/ak.2018.7.01