Rozwój świadomości językowej obywateli II Rzeczypospolitej na tle procesów integracyjnych

• Authors: Mirosława Sagan-Bielawa

Title variants

EN

Development of the language awareness of the citizens of the Second Polish Republic in the context of integration processes

Abstracts

EN

The subject matter of this paper is the development of language awareness in the society in the context of the integration of diverse social classes in Poland in the period 1918–1939. This study covers several specifi c aspects: 1) language awareness of the Polish intelligentsia, 2) language integration of the Polish dialectal environments, 3) language integration of other nationalities, 4) role of the regionalistic movement and the Polish school in integrating the state. In the linguistic studies on the interwar period, the researchers have concentrated on the language used by the educated class and the Polish national identity, and – as emphasised by the author – not enough attention has been given to the evolution of the language awareness of the lower social class and the complicated language and national awareness in the borderline between ethnical groups. This paper briefl y discusses the source material, which could be used in further research: peasants’ diaries, Sejm records, linguistic and sociological studies from the interwar period.

Keywords

EN

language awareness in the society; social integration; language integration; regionalism; school

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2020
• Volume: 775
• Issue: 6
• Pages: 22-33

Dates

published

2020

Contributors

author

Mirosława Sagan-Bielawa

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

• https://orcid.org/0000000329409259

References

• M. Altbauer, 2002, Wzajemne wpływy polsko-żydowskie w dziedzinie językowej, oprac. M. Brzezina, Kraków.
• D. Bartol-Jarosińska, 1986, Świadomość językowa robotników warszawskich. Studium leksykalno-semantyczne, Warszawa.
• S. Dubisz, 2011, Uwarunkowania ewolucji odmian komunikacyjno-stylowych w dziejach polszczyzny, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” LVII, s. 19–32.
• S. Dubisz, 2013, Integracja językowa w dziejach polszczyzny, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” t. 20, z. 2, s. 85–97.
• S. Dubisz, 2018, Sytuacja języka polskiego w minionym stuleciu (1918–2018), „Poradnik Językowy” z. 8, s. 7–25.
• Z. Gołąb, 1954, O zróżnicowaniu wewnętrznym gwary podhalańskiej, „Język Polski” XXXIV, z. 2, s. 85–111.
• M. Huber, 1936/1937, List do redakcji, „Poradnik Językowy” z. 1, s. 30–32.
• M. Hübner, 2019, „Polskie dziecko w polskiej szkole”. Polityka wojewody Michała Grażyńskiego wobec niemieckich szkół mniejszościowych na polskim Górnym Śląsku w latach 1926–1939, „Dzieje Najnowsze” LI, z. 1, s. 77–98.
• J.Z. Jakubowski, 1937, Regionalizm w nauczaniu języka ojczystego, „Przegląd Polonistyczny” I, s. 279–302.
• J. Janów, 1924, Błędy ortografi czne i gramatyczne w zadaniach polskich Rusinów lwowskich, „Język Polski” IX, z. 1, s. 12–16.
• J. Kolbuszewski, 1993, Literackie oblicza regionalizmu [w:] K. Handke (red.), Region, regionalizm – pojęcia i rzeczywistość. Zbiór studiów, Warszawa, s. 181– 194.
• E. Kopeć, 1986, „My i oni” na polskim Śląsku (1918–1939), wyd. 2 popr. i uzup., Katowice.
• R. Kubiński, 1923, Błędy ortografi czne i gramatyczne w zadaniach uczniów lwowskich, „Język Polski” VIII, z. 5, s. 145–148.
• H. Kurkowska, 1981, Próba charakterystyki socjolingwistycznej współczesnego języka polskiego [w:] H. Kurkowska (red.), Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień, Warszawa, s. 7–46.
• A. Landau-Czajka, 2006, Syn będzie Lech… Asymilacja Żydów w Polsce międzywojennej, Warszawa.
• M. Łuczewski, 2012, Odwieczny naród. Polak i katolik w Żmiącej, Toruń.
• K. Maćkowiak, 2011, U źródeł polskiej świadomości językowej (X–XV wiek), Poznań. A. Markowski, 2001, Ewolucja normy w polszczyźnie XX wieku [w:] S. Dubisz,
• S. Gajda (red.), Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, Warszawa, s. 65–71.
• A. Markowski, 2018, Norma językowa w polskich pracach normatywnych w pierwszej połowie XX wieku, „Poradnik Językowy” z. 8, s. 93–104.
• W. Mędrzecki, 2015, Narodowości [w:] W. Mędrzecki, J. Żarnowski (red.), Społeczeństwo międzywojenne: nowe spojrzenie, seria „Metamorfozy społeczne”, t. 10, Warszawa, s. 225–250.
• W. Mędrzecki, S. Rudnicki, J. Żarnowski, 2003, Społeczeństwo polskie w XX wieku, Warszawa.
• K. Nitsch, 1913, O wzajemnym stosunku gwar ludowych i języka literackiego, „Język Polski” I, s. 33–38, 79–83, 172–179, 193–199, 281–287. Pamiętniki chłopów, 1935, oprac. L. Krzywicki, Warszawa, [on-line] http:// www.bibliotekacyfrowa.pl/Content/78719/III_POL_289_27217.pdf [dostęp: 5.11.2019].
• A. Patkowski, 1928, Regionalizm [w:] M. Dąbrowski (red.), Dziesięciolecie Polski Odrodzonej. Księga pamiątkowa 1918–1928, Kraków–Warszawa, s. 781–788.
• A. Patkowski, 1930, Poznanie własnej ziemi jako podstawa wychowania obywatelskiego, „Zrąb” I, t. 3, s. 370–377.
• T. Pizło, 1936/1937, Błędy językowe polskiej młodzieży litewskiej (referat wygłoszony w Ognisku Metodycznym jęz. polskiego w Wilnie), „Poradnik Językowy” z. 1, s. 12–18.
• W. Pniewski, 1927, Błędy i właściwości językowe w zadaniach młodzieży polskiej w Gdańsku (w świetle dialektów pomorskich i języka niemieckiego), „Rocznik Gdański” t. I, s. 19–57.
• M. Sagan-Bielawa, 2012, Status prawny polszczyzny w odbudowywanym państwie polskim (lata 1916-1924), „Socjolingwistyka” XXVI, s. 107–121.
• M. Sagan-Bielawa, 2014, Dziedzictwo pozaborowe. Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej, Kraków.
• M. Sagan-Bielawa, 2017, Język jako element świadomości społecznej (na przykładzie Polski po 1918 roku), „LingVaria” XII, z. 2, s. 211–224.
• K. Sanojca, 2013, Relacje polsko-ukraińskie w szkolnictwie państwowym południowowschodnich województw Drugiej Rzeczypospolitej, Kraków.
• A. Sieczkowski [A.S.], 1935, Co piszą o języku?, „Poradnik Językowy” z. 1, s. 16– 18.
• J. Sykulski, 1935/1936, Spostrzeżenia nad błędami językowymi młodzieży szkolnej w Słonimie, „Poradnik Językowy” z. 1, s. 9–11.
• A. Tomaszewski, 1927, Błędy językowe uczniów szkół poznańskich, „Język Polski” XII, z. 2, s. 45–52; z. 3, s. 81–85.
• J. Tomaszewski, 1985, Rzeczpospolita wielu narodów, Warszawa.
• E. Trzaska, 1935, Gwara i wpływy obce w języku uczniów szkół śląskich, Katowice.
• R. Wapiński, 1994, Polska i małe ojczyzny Polaków. Z dziejów kształtowania się świadomości narodowej w XIX i XX w. po wybuch II wojny światowej, Wrocław.
• J. Warchala, 2018, Rozwój i ekspansja potocznej odmiany polszczyzny w XX i XXI wieku, „Poradnik Językowy” z. 8, s. 52–65.
• E. Woźniak, 2015, Polityka językowa państwa polskiego w okresie międzywojennym, „Socjolingwistyka” XXIX, s. 7–20.
• J. Zeligman, 1932, Wychowanie obywatelskie mniejszości narodowych na kresach północno-wschodnich, „Zrąb” III, t. 10, s. 55–75.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2020.6.2

Biblioteka Nauki

1680007