Gramatyczna kategoria czasu w języku polskim i ukraińskim w ujęciu diachronicznym

• Authors: Mykoła Łesiuk

Title variants

EN

Grammatical category of time in Polish and Ukrainian from a diachronic perspective

Abstracts

EN

The paper presents the history of shaping the category of time in Polish and Ukrainian, that is forms of the present, future and past tenses, based on a reconstruction of appropriate, analogous forms of the Proto-Slavic language. The author analyses the process of shaping tense forms in both languages in detail, revealing their common and specific features. The material is based on works by renowned European linguists (A. Meillet, N. van Wijk, Z. Klemensiewicz, T. Lehr-Spławiński, S. Urbańczyk, S. Dubisz, P. Zhyteckyi, W. Rusanivskyi, P. Kuzniecow, and others), a complete picture of the system of tense forms and the grammatical category of time in a complementary manner in two related languages.

PL

Artykuł przedstawia historię kształtowania się kategorii czasu w języku polskim i ukraińskim, to jest form czasu teraźniejszego, przyszłego i przeszłego na podstawie rekonstrukcji odpowiednich, analogicznych form języka prasłowiańskiego. Autor szczegółowo analizuje proces kształtowania się form czasowych w obu językach, ujawniając ich cechy wspólne i specyficzne. Materiał oparty jest na pracach wybitnych językoznawców europejskich (A. Meillet, N. van Wijk, Z. Klemensiewicz, T. Lehr-Spławiński, S. Urbańczyk, S. Dubisz, P. Żytec’kyj, W. Rusaniws’kyj, P. Kuzniecow i in.). Autor podaje pełny obraz systemu form czasowych i gramatycznej kategorii czasu w sposób komplementarny w dwóch pokrewnych językach.

Keywords

PL

kategoria czasu; formy czasowe; podstawa czasownika; końcówki osobowe; liczba pojedyncza; liczba mnoga; czas teraźniejszy; czas przeszły; czas przyszły; język prasłowiański

EN

category of time; tense forms; verb root; personal endings; singular; plural; Proto-Slavic language

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2022
• Volume: 790
• Issue: 1
• Pages: 50-70

Dates

published

2022

Contributors

author

Mykoła Łesiuk

• Przykarpacki Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Stefanyka, Iwano-Frankiwsk (Ukraina)

• https://orcid.org/0000000154886626

References

• P. Bąk, 1978, Gramatyka języka polskiego, Warszawa.
• K. Długosz-Kurczabowa, S. Dubisz, 2006, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.
• B. Havranek, A. Jedlička, 1960, Česká mluvnice, Praha.
• Z. Klemensiewicz, 1961, Historia języka polskiego, cz. I: Doba staropolska (od czasów najdawniejszych do początku XVI w.), Warszawa.
• Z. Klemensiewicz, T. Lehr -Spławiński, S. Urbańczyk, 1981, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.
• T. Lehr-Spławiński, 1978, Język polski: pochodzenie, powstanie, rozwój, Warszawa.
• S. Rospond, 1971, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.
• S. Urbańczyk (red.), 1978, Encyklopedia wiedzy o języku polskim, Wrocław.
• C. Бевзенко, A. Грищенко i in., 1978, Історія української мови. Морфологія, Київ.
• O. Безпалько, M. Бойчук i in., 1962, Історична граматика української мови, Київ.
• X. Бирнбаум, 1987, Праславянский язык: Достижения и проблемы в его реконструкции, Москва.
• H. Ван-Вейк, 1957, История древнецерковнославянского языка, Москва.
• Волынско-Галицкая лѣтопись, составленная съ концемъ ХІІІ в. (1205–1292), 1871, Львовъ.
• A. Генсьорський, 1957, Значення форм минулого часу в Галицько-Волинському літопису, Київ.
• П. Житецкий, 1889, Очеркъ литературной истории малорусского нарѣчiя въ ХVІІ вѣкѣ, Киевъ.
• П. Кузнецов, 1953, Историческая грамматика русского языка. Морфология, Москва.
• A. Мазон, 1958, Вид в славянских языках (принципы и проблемы), Москва.
• Ю. Маслов, 1984, Очерки по аспектологии, Ленинград.
• A. Мейе, 1951, Общеславянский язык, Москва.
• O. Мельничук (red.), 1966, Вступ до порівняльно-історичного вивчення слов’янських мов, Київ.
• C. Обнорский, 1960, Избранные работы по русскому языку, Москва.
• B. Pусанівський, 1959, Значення і взаємозв’язок граматичних категорій виду і часу в українській мові XVI–XVII ст., Київ.
• B. Pусанівський, 1970, Структура українського дієслова, Київ.
• Хрестоматія давньої української літератури (до кінця ХVІІІ ст.), 1967, Київ.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2022.1.3

Biblioteka Nauki

2147590