Ikoniczność, metonimia i metafora w znakach polskiego języka migowego oznaczających mówienie

• Authors: Jadwiga Linde-Usiekniewicz , Piotr Mostowski

Title variants

EN

Iconicity, metonymy, and metaphor in Polish Sign Language signs denoting speech

Abstracts

EN

This is the fi rst in a planned series of papers dedicated to Polish Sign Language (PJM) signs denoting speech. It presents an analysis of twenty different signs attested in the Polish Sign Language Corpus (KPJM) in terms of iconicity as well as metonymies and metaphors used in their formation. The conducted analysis showed that two classes of signs can be distinguished in the examined material: iconic signs making use of metonymy and signs motivated by a conceptual metaphor. The former refer exclusively to the production of speech as opposed to signing: the vehicle is the phonetic act (mouth movement or air movement). Metaphoric signs, in turn, consistently rely on the conduit metaphor, refer to both spoken and signed utterances, and focus on transmission of a semantic content.

Keywords

EN

PJM (Polish Sign Language); Polish Sign Language Corpus; iconicity; metonymy; metaphor; speaking

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2022
• Volume: 792
• Issue: 3
• Pages: 23-41

Dates

published

2022

Contributors

author

Jadwiga Linde-Usiekniewicz

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000270830486

author

Piotr Mostowski

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000339897874

References

• J. Austin, 1993, Mówienie i poznawanie, Warszawa.
• A. Barcelona, 2005, The multilevel operation of metonymy in grammar and discourse, with particular attention to metonymic chains [w:] F.J. Ruiz de Menoza Ibáñez i M.S. Peña Cervel (red.), Cognitive Linguistics. Internal Dynamics and Interdisciplinary Interaction, Berlin, s. 312–352.
• J. Bartmiński, 1996, O „Słowniku stereotypów i symboli ludowych” [w:] J. Bartmiński (red.) Słownik stereotypów i symboli ludowych, Lublin, s. 9–34.
• D.A. Cruse, 2000, Lexical ‘facets’: between monosemy and polysemy [w:] S. Beckmann, P.-P. König, G. Wolf (red.), Festschrift für Franz Hundsnurscher zum 65. Geburtstag, Tybinga, s. 25–36.
• M. Czajkowska-Kisil, J. Linde-Usiekniewicz, 2017, Ikoniczność i metaforyczność tzw. znaków kulturowych PJM [w:] P. Rutkowski (red.), Ikoniczność w gramatyce i leksyce polskiego języka migowego (PJM), Warszawa, s. 127–146.
• W. Dziewanowska, 2022, Wariantywność predykacji klasyfi katorowych w polskim języku migowym – badanie pilotażowe, „Poradnik Językowy” z. 3, s. 42.
• K. Emmorey, 2014, Iconicity as structure mapping, „Philosophical transactions of the Royal Society of London. Series B”, 369, 20130301; http://dx.doi.org/10.1098/rstb.2013.0301.
• J. Filipczak, A. Kuder, P. Mostowski, P. Rutkowski, 2017, Ikoniczność leksykalna w PJM: badanie eksperymentalne [w:] P. Rutkowski (red.), Ikoniczność w leksyce i gramatyce polskiego języka migowego (PJM), Warszawa, s. 147–171.
• L. Goossens, 1990, Metaphtonymy: the interaction of metaphor and metonymy in expressions for linguistic action, „Cognitive Linguistics” t. 1, z. 3, s. 323–340.
• L. Hjelmslev, 1979, Prolegomena do teorii języka [w:] H. Kurkowska, A. Weinsberg (red.), Językoznawstwo strukturalne, Warszawa, s. 44–137.
• R. Jakobson, 1989, Poetyka w świetle językoznawstwa [w:] R. Jakobson, W poszukiwaniu istoty języka, t. 2, Warszawa, s. 77–126.
• V. Kimmelman, M. Kyuseva, Y. Lomakina, D. Perova, 2017, On the notion of metaphor in sign languages. Some observations based on Russian Sign Language, „Sign Language & Linguistics” t. 20, z. 2, s. 157–182.
• K. Kosecki, 2014, Metaphors and metonymies in American and British sign languages: a contrastive-cognitive perspective, „Linguistica Silesiana”, s. 152– 172.
• H. Kowalewski, 2019, Metonymic Construal and Vehicle Selection: The Case Study of Polish Sign Language (PJM), „Pragmatics & Cognition” 26 (2/3), s. 267–295; https://doi.org/10.1075/pc.19031.kow
• G. Lakoff, 1987, Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind, Chicago.
• G. Lakoff, 1990, The Invariance Hypothesis: is abstract reason based on imageschemas?, „Cognitive Linguistics” t. 1, z. 1, s. 39–74.
• G. Lakoff, M. Johnson, 1988, Metafory w naszym życiu, Warszawa.
• R. Langacker, 1995, Wykłady z gramatyki kognitywnej: Kazimierz nad Wisłą, grudzień 1993, Lublin.
• S. Liddell, 2003, Grammar, Gesture and Meaning in American Sign Language, Cambridge.
• J. Linde-Usiekniewicz, 2010, Extrêmement fortes et incroyablement proches:les idées de Saussure, de Chomsky, de Hjelmslev et de Langacker [w:] A. Dutka-Mańkowska, T. Giermak-Zielińska (red.), Des mots et du texte aux conceptions de la description linguistique, Warszawa, s. 333–341.
• J. Linde-Usiekniewicz, S. Łozińska, 2017, Predykacje klasyfikatorowe jako problem lingwistyczny i leksykograficzny [w:] P. Rutkowski (red.), Ikonicznośćw gramatyce i leksyce polskiego języka migowego (PJM), Warszawa,s. 171– 204.
• J. Linde-Usiekniewicz, P. Mostowski, Zróżnicowanie socjolingwistyczne znaków polskiego języka migowego o znaczeniu ‘mówić’ i ‘rozmawiać’ [w przygotowaniu 1].
• J. Linde-Usiekniewicz, P. Mostowski, Zróżnicowanie funkcjonalne znaków polskiego języka migowego o znaczeniu ogólnym ‘mówić’ [w przygotowaniu 2].
• J. Littlemore, 2015, Metonymy: Hidden Shortcuts in Language, Thought and Communication, Cambridge.
• J. Łacheta, M. Czajkowska-Kisil, J. Linde-Usiekniewicz, P. Rutkowski (red.), 2016, Korpusowy słownik polskiego języka migowego, Warszawa; https://www.slownikpjm.uw.edu.pl/.
• S. Łozińska, 2014, Języki migowe jako przedmiot badań [w:] P. Rutkowski i S. Łozińska (red.), Lingwistyka przestrzeni i ruchu. Komunikacja migowa a metody korpusowe, Warszawa, s. 37–46.
• S. Łozińska, 2017, Ikoniczny wymiar etymologii XIX-wiecznego PJM na przykładzie znaków odnoszących się do zwierząt [w:] P. Rutkowski (red.), Ikoniczność w gramatyce i leksyce polskiego języka migowego (PJM), Warszawa, s. 97–126.
• S. Łozińska, P. Rutkowski, 2014, Ikoniczność w polskim języku migowym [w:] P. Rutkowski, S. Łozińska (red.), Lingwistyka przestrzeni i ruchu. Komunikacja migowa a metody korpusowe, Warszawa, s. 131–144.
• I. Meir, 2010, Iconicity and metaphor: Constraints on metaphorical extension of iconic forms, „Language” t. 86, z. 4, s. 865–869.
• I. Meir, A. Cohen, 2018, Metaphor in Sign Languages, „Frontiers of Psychology” t. 9, s. 10–25; DOI=10.3389/fpsyg.2018.01025.
• M. Mrozik, 2006, Seeing the heart of language, „Academia: The magazine of the Polish Academy of Sciences” t. 2(10), s. 33–35.
• C.K. Ogden, I.A. Richards, 1989 [1923], The Meaning of Meaning, San Diego [Londyn].
• C. Padden, I. Meir, S. Hwang, R. Lepic, S. Seegers, T. Sampson, 2013, Patterned iconicity in sign language lexicons, „Gesture” t. 13, z. 3, s. 287–308.
• G. Radden, Z. Kövecses, 1999, Towards a Theory of Metonymy [w:] K.-U. Panther, G. Radden (red.), Metonymy in Language and Thought, Amsterdam, s. 17–59.
• M. Reddy, 1979, The conduit metaphor [w:] A. Ortony (red.), Metaphor and thought, Cambridge, s. 284–324.
• A.L. Rodríguez-Redondo, 2018, Metonymy and the dynamics of conceptual operations in Spanish Sign Language [w:] O. Blanco-Carrión, A. Barcelona, R. Pannain (red.), Conceptual Metonymy: Methodological, theoretical, and descriptive issues, Amsterdam, s. 287–310.
• W. Szymańska-Gątarek, P. Rutkowski, 2022, Boja jako element gramatyki polskiego języka migowego: wstępny przegląd danych korpusowych, „Poradnik Językowy” z. 3, s. 59.
• S.F. Taub, 2004, Language in the Body: Iconicity and Metaphor in American Sign Language, Cambridge.
• A. Wierzbicka, 1993, Nazwy zwierząt [w:] J. Bartmiński, R. Tokarski (red.), O definicjach i definiowaniu, Lublin, s. 251–267.
• R.B. Wilbur, 1987, American Sign Language: Linguistic and Applied Dimensions, Boston.
• P.P. Wilcox, 2000, Metaphor in American Sign Language, Washington.
• P.P. Wilcox, 2004, A cognitive key: Metonymic and metaphorical mappings in ASL, „Cognitive Linguistics” 15(2), s. 197–222.
• S. Wilcox, 2002, The Iconic Mapping of Space and Time in Signed Languages [w:] L. Albertazzi (red.), Unfolding Perceptual Continua, Amsterdam, s. 255–281.
• S. Wilcox, 2008, Signed Languages [w:] H. Cuyckens, D. Geeraerts (red.), The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics, Oxford, s. 1113–1136.
• S. Wilcox, P.P. Wilcox, 2009, The Analysis of Signed Languages [w:] B. Heine, H. Narrog (red.), The Oxford Handbook of Linguistic Analysis, Oxford, s. 739– 760.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2022.3.2

Biblioteka Nauki

2147055