Z radzieckiej kuchni północnokresowej. Unifikujące oddziaływanie języka rosyjskiego na polską, litewską i białoruską frazematykę kulinarną

• Authors: Marek Marszałek

Title variants

EN

From the Soviet cuisine of the Northern Borderlands. The unification influence of Russian on the Polish, Lithuanian, and Belarusian culinary phrasematics

Abstracts

EN

This article concerns the culinary vocabulary of the Northern Borderlands. The subject matter of the discussions is phrasemes limited to the ones that are common to the language communities mixing in the territory of Lithuania for a long time: Lithuanians, Belarusians, Poles, and Russians. The language material comes from the Vilnius press of the period 1960–1979 and book publications printed in Soviet Lithuania in 1949–1985. It was selected from among around 120 multi-word culinary units of the Northern Borderlands according to one formula: namely, a phraseme used in the same meaning and form in Lithuanian Polish, in Russian, Belarusian, and Lithuanian.

Keywords

EN

Polish language of the Northern Borderlands; phrasematics; culinary phrasemes; borrowings

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2022
• Volume: 798
• Issue: 9
• Pages: 48-61

Dates

published

2022

Contributors

author

Marek Marszałek

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

• https://orcid.org/0000000252652583

References

• Bartnicka, B. 1993. Regionalizmy w mowie młodzieży z Wileńszczyzny. W: Polszczyzna Mazowsza i Podlasia. Różnice w mowie pokoleń, red. B. Bartnicka, s. 105–113. Łomża–Warszawa: Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów.
• Bartwicka, H., Mędelska, J. 1995. Może się pan na mnie położyć… Słowniczek dyferencjalny współczesnego północnokresowego dialektu kulturalnego i języka ogólnopolskiego. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• Bogusławski, A., Danielewiczowa, M. 2005. Verba polona abscondita. Sonda słownikowa III. Warszawa: Elma Books.
• Bronicka, T., Kozak, B., Mędelska, J. 1997. O wileńskim słownictwie kulinarnym (na materiale miesięcznika „Kobieta Radziecka” z lat 1968–1978). Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Filologiczne. Zeszyt 43. Filologia Rosyjska 18, s. 17–40.
• Domitrak, J. 2020. Co jedzą i jak gotują Polacy na Brasławszczyźnie? Słownictwo i słowotwórstwo gwarowe. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN LXVIII, s. 31–54.
• Geben, K. 2003. Świadomość i kompetencja językowa a warstwy leksykalne w idiolektach młodzieży polskiego pochodzenia na Wileńszczyźnie. Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”.
• Geben, K. 2013. Kultura języka polskiego. Zmiany słownikowe w polszczyźnie mówionej na Litwie. Wilno: Vilniaus universiteto leidykla.
• Gołąbek, A. 1999. Wpływy litewskie na polszczyznę okolic Puńska w zakresie nazw żywności. W: Bałto-słowiańskie związki językowe, red. M. Kondratiuk, s. 129–140. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Graczykowska, T. 2005. Słownictwo kowieńskie dotyczące przygotowywania pokarmów (na materiale tygodnika „Chata Rodzinna” z lat 1922–1940). Acta Baltico-Slavica 29, s. 125–137.
• Grek-Pabisowa, I., Ostrówka, M., Jankowiak, M. 2017. Słownik mówionej polszczyzny północnokresowej. Warszawa. Online: https://ispan.waw.pl/ireteslaw/handle/20.500.12528/128 [dostęp: 10.02.2021].
• Karaś, H. 2002. Gwary polskie na Kowieńszczyźnie. Warszawa–Puńsk: Wydawnictwo „Ausra”.
• Koniusz, E. 2001. Polszczyzna historyczna z Litwy w Słowniku gwar polskich Jana Karłowicza. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
• Koniusz, E. 2005. O zwyczajach kulinarnych na Litwie w XIX wieku i północnokresowych nazwach potraw na podstawie Kucharki litewskiej. Acta Baltico-Slavica 29, s. 105–123.
• Kurzowa, Z. 1993. Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI–XX w. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Lewaszkiewicz, T. 2017. Język powojennych przesiedleńców z Nowogródka i okolicy. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Marszałek, M. 2006. Słownictwo wydawnictw książkowych drukowanych na radzieckiej Litwie. Opis dyferencjalny. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
• Mędelska, J. 1993. Język polski na Litwie w dziewiątym dziesięcioleciu XX wieku. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• Mędelska, J. 1995. O wileńskim słownictwie kulinarnym (na materiale miesięcznika Kobieta Radziecka z lat 1956–1957). Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Filologiczne. Zeszyt 41. Filologia Rosyjska 17, s. 33–46.
• Mędelska, J. 2000. Język polskiej prasy wileńskiej (1945–1979), t. 2: Lata 1945–1959. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• Mędelska, J., Marszałek, M. 2019. Frazematyka północnokresowa. Problemy opisu tradycyjnego i zarys projektu jego sformalizowania. Język Polski 2, s. 91–102.
• Mędelska, J., Marszałek, M. 2020. Łbem muru nie przebijesz. Na tropach frazematyki północnokresowej końca XX wieku. Acta Baltico-Slavica 44, s. 1–23.
• Mędelska, J., Marszałek, M. 2020a. Jak z gęsia woda. Północnokresowe porównania frazematyczne w opisie sformalizowanym. Slavia Orientalis 4, s. 913–930.
• Nagórko, A. 1992. Wpływy rosyjskie na język polskiej inteligencji wileńskiej. W: Mniejszości polskie i Polonia w ZSRR, red. H. Kubiak, T. Paleczny, J. Rokicki, M. Wawrykiewicz, s. 139–147. Warszawa–Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Rieger, J., Masojć, I., Rutkowska, K. 2006. Słownictwo polszczyzny gwarowej na Litwie. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Rieger, J. 2014. Słownictwo polszczyzny gwarowej na Brasławszczyźnie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Sub Lupa”, Wydział „Artes Liberales” UW.
• Sawaniewska-Mochowa, Z. 2002. Ze studiów nad socjolektem drobnej szlachty kowieńskiej XIX wieku (na podstawie słowników przekładowych Antoniego Juszkiewicza). Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
• Smułkowa, E. red. nauk. 2009. Brasławszczyzna. Pamięć i współczesność, t. 2: Słownictwo dwujęzycznych mieszkańców rejonu (Słownik brasławski). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Straczuk, J. 2006. Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i na Białorusi. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Węgorowska, K. 1997. Gwarowe słownictwo wileńskie na Pomorzu Zachodnim (na materiale języka mieszkańców Choszczna). Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace Językoznawcze. IX 129, s. 265–274.
• Węgorowska, K. 2004. Językowe świadectwa kultury i obyczajowości Kresów Północno-Wschodnich utrwalone we wspomnieniach ich mieszkańców. Zielona Góra: Ofi cyna Wydawnicza UZ.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2022.9.3

Biblioteka Nauki

3200698