O niereferencjalnych kontekstach użycia zaimka ten

• Authors: Mariola Wołk

Title variants

EN

On non-referential contexts of using the pronoun ten (this)

Abstracts

EN

This article analyses the Polish pronoun ten (‘this’) located next to proper names in contexts such as ten Martynowski, ten Marek, ten Gdańsk, ten Giewont. Due to its occurrence in immediately next to two expressions which primarily function as exponents of specific reference, one can put forward a hypothesis that the investigated pronoun is not applied in its referential function in this type of settings. Thus, it ceases to be a demonstrative pronoun, and assumes linguistic properties other than its basic ones. The aim of this study is to determine the linguistic nature of such occurrences of ten, also in reference to the thesis prevailing in the relevant literature, which, among other aspects, concerns the expressive value of such applications of the pronoun. The combinations of ten with proper names selected for analysis will be juxtaposed with nonobligatory occurrences of this pronoun next to nouns (as, for example, in the sentence: Na tym wczorajszym indyku można sobie było zęby połamać (You could break your teeth on that turkey yesterday).

PL

Przedmiotem analizy w niniejszym artykule jest polski zaimek ten występujący przy nazwach własnych w kontekstach w rodzaju ten Martynowski, ten Marek, ten Gdańsk, ten Giewont. Ze względu na współwystępowanie w bezpośrednim sąsiedztwie dwóch wyrażeń prymarnie pełniących funkcję wykładników referencji szczegółowej określonej można wysunąć hipotezę, że zaimek ten w tego typu układach nie jest użyty referencjalnie, przestaje tym samym być demonstrativum, w związku z czym ma inne niż podstawowe dla niego właściwości językowe. Celem badań podjętych w tym tekście jest określenie językowej specyfiki takich wystąpień operatora ten, w tym odniesienie się do tez dominujących w literaturze specjalistycznej, dotyczących m.in. ekspresywności takich użyć. Wybrane do zbadania połączenia słowa ten z nazwami własnymi zostaną zestawione z nieobligatoryjnymi wystąpieniami tego zaimka przy rzeczownikach (jak np. w zdaniu: Na tym wczorajszym indyku można sobie było zęby połamać).

Keywords

PL

referencja; pragmatyka; nazwy własne; zaimek ten

EN

reference; pragmatics; proper names; pronoun ten

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2023
• Volume: 807
• Issue: 8
• Pages: 33-47

Dates

published

2023

Contributors

author

Mariola Wołk

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn

• https://orcid.org/0000000245291644

References

• Bachtin, M. 1986. Estetyka twórczości słownej. Warszawa.
• Bednarek, A., Grochowski, M. 1997. Zadania z semantyki językoznawczej. Toruń.
• Bogusławski, A. 1976. O zasadach rejestracji jednostek języka. Poradnik Językowy 8, s. 356–364.
• Bogusławski, A. 1977. O interpretacji zdań z wyrażeniami okazjonalnymi. Przegląd Humanistyczny 2, s. 39–56.
• Bogusławski, A., 1991. This. W: Problemy opisu gramatycznego języków słowiańskich, red. M. Grochowski. Warszawa, s. 23–30.
• Chojak, J., Zaron, Z. 1991. Ten cały cały. Refleksje nad znaczeniem. Poradnik Językowy 5-6, s. 206–211.
• Danielewiczowa, M. 2008 Chmurka filozofii w kropli gramatyki. Wokół wyrażeń „ten cały ktośj” / „to całe cośk”, „całe to cośi”. W: Pojęcie – słowo – tekst. Z zagadnień semantyki leksykalnej, red. R. Grzegorczykowa, K. Waszakowa. Warszawa, s. 223–232.
• Grzegorczykowa, R., 2001. Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Warszawa.
• ISJP: Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. I-II, Warszawa 2000.
• NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego, (http://www.nkjp.pl).
• Topolińska, Z. 1984. Składnia grupy imiennej. W: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, red. Z. Topolińska. Warszawa, s. 301–389.
• Topolińska, Z. 2007. Ekspresywne wzmacniacze ekstensji grupy imiennej. Зборник Матице српске за славистику 71‒72, s. 19‒25.
• Topolińska, Z. 2011. W kręgu (para)zaimków. Linguistica Copernicana 1/5, s. 53–61.
• Topolińska, Z. 2016. Zaimki – uniwersalny system referencji. LingVaria 11/1, s. 35–41.
• SJPSz: Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. I-III. Warszawa1988-1989.
• SWJP: Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj. Warszawa 1996.
• Wawrzyńczyk, J. 2005. Słownik bibliograficzny językoznawstwa ogólnego i polonistycznego. Warszawa.
• Wierzbicka, A. 1972. Semantic Primitives. Frankfurt/M.
• Wierzbicka, A. 1996. Semantics. Primes and Universals. Oxford – New York.
• WSJP: Wielki słownik języka polskiego PAN, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007 (http://www.wsjp.pl).
• Zaron, Z. 2011. Uwag kilka o połączeniach ‘(ten)_który…’ z nazwami własnymi. Prace Filologiczne LX, s. 341–351.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2023.8.3

Biblioteka Nauki

28825305