Technologia wykonania miecza i czekana odnalezionych w reliktach mostu prowadzącego na wyspę Ledniczkę na jeziorze Lednica w świetle badań archeometalurgicznych

• Authors: Paweł Kucypera , Andrzej Pydyn , Mateusz Popek , Konrad Lewek

Title variants

EN

Manufacture technology of early medieval sword and hammer axe from the relics of the bridge leading to the Ledniczka island on Lake Lednica in the light of archaeometallurgical investigations

Abstracts

EN

Two early medieval weapons discovered within the relics of the Ledniczka bridge on Lake Lednica were subjected to non-invasive archaeometallurgical investigations. The conducted analyses allowed to determine the methods of their manufacture, as well as the characteristics of materials that were used in their making. Each specimen was a composite product forged from iron alloys of varying properties. Both the sword and the hammer axe were richly decorated with ferrous and non-ferrous metals. The research allowed in most parts to recreate the original appearance of these ornaments.

PL

Dwa egzemplarze wczesnośredniowiecznej broni odnalezione w reliktach mostu wiodącego na wyspę Ledniczkę na jeziorze Lednica zostały poddane nieinwazyjnym badaniom archeometalurgicznym. Przeprowadzone analizy pozwoliły na ustalenie metod fabrykacji oręża oraz określenie materiałów, które wykorzystano do jego wykonania. Oba przedmioty są wyrobami kompozytowymi odkutymi ze stopów żelaza o różnych właściwościach. Zarówno miecz, jak i czekan były bogato zdobione metalami żelaznymi i nieżelaznymi. Wykonane badania pozwoliły w większości na odtworzenie pierwotnego wyglądu tych ornamentów.

Keywords

PL

miecz; czekan; archeometalurgia; Ostrów Lednicki; wczesne średniowiecze

EN

sword; hammer axe; archaeometallurgy; Ostrów Lednicki; Early Middle Ages

• Publisher: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
• Journal: Studia Lednickie
• Year: 2021
• Volume: 20
• Pages: 99-123

Dates

published

2021

Contributors

author

Paweł Kucypera

• Uniwersytet Łódzki Instytut Archeologii

• https://orcid.org/0000000213110490

author

Andrzej Pydyn

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Centrum Archeologii Podwodnej

• https://orcid.org/0000000194789863

author

Mateusz Popek

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Centrum Archeologii Podwodnej

• https://orcid.org/0000000254903585

author

Konrad Lewek

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Centrum Archeologii Podwodnej

• https://orcid.org/0000000172912744

References

• Biborski M., Stępiński J., Żabiński G. 2011. Badania metaloznawcze sześciu mieczy z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, [w:] Miecze średniowieczne z Ostrowa Lednickiego i Giecza, red. A.M. Wyrwa, P. Sankiewicz, P. Pudło, Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1, t. 3, Dziekanowice-Lednica, s. 81-120.
• Breiding D.H. 2003. Techniques of Decoration on Arms and Armor, [w:] Heilbrunn Timeline of Art History, New York, http://www.metmuseum.org/toah/hd/dect/hd_dect.htm [10.07.2021].
• Hensel Z. 2013. Analizy metaloznawcze monet i biżuterii z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, [w:] Monety i biżuteria z Ostrowa Lednickiego i okolicy, red. A. Tabaka, A.M. Wyrwa, Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1, t. 5, Lednica, s. 143-174.
• Hošek J., Košta J. 2014. Early Medieval Swords from Mikulčice, Spisy archeologického ústavu AV ČR Brno, t. 42, Studien zum Burgwall von Mikulčice, Bd. 10, Brno.
• Kola A., Radka K., Wilke G. 2016. Mosty traktu „poznańskiego” i „gnieźnieńskiego” w świetle badań podwodnych (1982-2015), [w:] Ostrów Lednicki. Rezydencjonalno-stołeczny ośrodek pierwszych Piastów, red. Z. Kurnatowska, A.M. Wyrwa, Origines Polonorum, t. 9, Warszawa, s. 107-130.
• Kola A., Wilke G. (red.) 2014. Wczesnośredniowieczne mosty przy Ostrowie Lednickim, t. 2: Mosty traktu poznańskiego (wyniki archeologicznych badań podwodnych prowadzonych w latach 1986-2003), Kraków.
• Kotowicz P.N. 2018. Early Medieval Axes from the Territory of Poland, Moravia Magna, Seria Polona, t. 5, Kraków.
• Kucypera P. 2019. Pattern-Welding Technique in Early Medieval Sword-Making, [w:] Bewaff nung und Reiterausrüstung des 8. bis 10. Jahrhunderts in Mitteleuropa. Waff enform und Waff enbeigaben bei den mährischen Slawen und in den Nachbarländern, red. L. Poláček, P. Kouřil, Spisy archeologického ústavu AV ČR Brno, t. 50, Internationale Tagungen in Mikulčice, Bd. 9, Brno, s. 421-430.
• Kucypera P. 2019. Żelazne elementy uzbrojenia i oporządzenia jeździeckiego w świetle badań metaloznawczych, [w:] Ciepłe. Elitarna nekropola wczesnośredniowieczna na Pomorzu Wschodnim, red. S. Wadyl, Gdańsk, s. 305-342.
• Kucypera P., Pudło P. 2011. Badania radiograficzne mieczy ze zbiorów Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, [w:] Miecze średniowieczne z Ostrowa Lednickiego i Giecza, red. A.M. Wyrwa, P. Sankiewicz, P. Pudło, Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1, t. 3, Dziekanowice-Lednica, s. 121-132.
• Kucypera P., Pudło P., Kurasiński T. 2011. Problem rozwoju jednolitych głowic mieczowych między połową IX a połową XIII w., [w:] Cum Arma per Aeva. Uzbrojenie indywidualne na przestrzeni dziejów, red. P. Kucypera, P. Pudło, Toruń, s. 74-90.
• Kucypera P., Rybka K. 2013. Badania materiałowe żeleziec toporów, [w:] Topory średniowieczne z Ostrowa Lednickiego i Giecza, red. P. Sankiewicz, A.M. Wyrwa, Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1, t. 2, Lednica, s. 303-350.
• Kucypera P., Rybka K. 2018. Badania archeometalurgiczne grotów broni drzewcowej i elementów uzbrojenia ochronnego, [w:] Broń drzewcowa i uzbrojenie ochronne z Ostrowa Lednickiego, Giecza i Grzybowa, red. P. Sankiewicz, A.M. Wyrwa, Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1, t. 1, Lednica, s. 269-330.
• Kurnatowska Z. (red.) 2000. Wczesnośredniowieczne mosty przy Ostrowie Lednickim, t. 1: Mosty traktu gnieźnieńskiego, Biblioteka Studiów Lednickich, t. 5, Lednica-Toruń.
• Levey M. 1967. Medieval Arabic Minting of Gold and Silver Coins, „Chymia”, vol. 12, s. 3-14.
• Michalak A., Kotowicz P.N. 2014. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko z okolic Bukowca w powiecie międzyrzeckim, czyli o pewnym odkryciu w archiwum w Wünsdorfie, „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne”, t. 15, s. 107-123.
• Moilanen M. 2015. Marks of Fire, Value and Faith. Swords with Ferrous Inlays in Finland during the Late Iron Age (ca. 700-1200 AD), „Archaeologia Medii Aevi Finlandiae”, vol. 21, Turku.
• Paulsen P. 1939. Axt und Kreuz bei den Nordgermanen, Deutsches Ahnenerbe, Reihe B: Fachwissenschaft liche Untersuchungen. Abt: Arbeiten zur Ur-, Vor- und Frühgeschichte, Bd 1, Berlin.
• Petersen J. 1919. De norske vikingesverd. En typologisk-kronologisk studie over vikingetidens vaaben, Skrifter utg. av Videnskapsselskapet i Kristiania. Hist.-fi l. Klasse, no. 1, Kristiania.
• Pydyn A., Popek M. 2020. A third medieval bridge on Lake Lednica, Greater Poland, „Archeologické rozhledy”, t. 72, nr 3, s. 450-469.
• Radek T. 2013. Analiza materiałowa skór z toporów średniowiecznych, [w:] Topory średniowieczne z Ostrowa Lednickiego i Giecza, red. P. Sankiewicz, A.M. Wyrwa, Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1, t. 2, Lednica, s. 297-302.
• Sankiewicz P., Wyrwa A.M. (red.) 2013. Topory średniowieczne z Ostrowa Lednickiego i Giecza, Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1, t. 2, Lednica.
• Sankiewicz P., Wyrwa A.M. (red.) 2018. Broń drzewcowa i uzbrojenie ochronne z Ostrowa Lednickiego, Giecza i Grzybowa, Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1, t. 1, Lednica.
• Stępnik T. 2011. Drewniane okładziny rękojeści mieczy, [w:] Miecze średniowieczne z Ostrowa Lednickiego i Giecza, red. A.M. Wyrwa, P. Sankiewicz, P. Pudło, Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1, t. 3, Dziekanowice-Lednica, s. 71-80.
• Stępnik T. 2013. Drewniane toporzyska w świetle analizy surowcowej, [w:] Topory średniowieczne z Ostrowa Lednickiego i Giecza, red. P. Sankiewicz, A.M. Wyrwa, Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1 2, Lednica, s. 253-268.
• Stępnik T. 2018. Drzewca włóczni w świetle analizy surowcowej, [w:] Broń drzewcowa i uzbrojenie ochronne z Ostrowa Lednickiego, Giecza i Grzybowa, red. P. Sankiewicz, A.M. Wyrwa, Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1, t. 1, Lednica, s. 269-330.
• Sudhakar I., Vishnu Vardhan Y., Sruthi P., Harshit P.V.S., Santosh Kumar S., Vijay Prakash V. 2018. Study on Corrosion Behavior of Heat Treated High Carbon Low Alloy Steel, “Materials Today: Proceedings”, vol. 5/2/1, s. 3919-3925, http://doi.org/10.1016/j. matpr.2017.11.648.
• Tylecote R., Gilmour B. 1986. The Metallography of Early Ferrous Edge Tools and Edged Weapons, BAR British Series, vol. 155, Oxford.
• Więcek B., Olbrycht R., Pudło P., Świątczak T. 2011. Badania termowizyjne mieczy lednickich, [w:] Miecze średniowieczne z Ostrowa Lednickiego i Giecza, red. A.M. Wyrwa, P. Sankiewicz, P. Pudło, Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1, t. 3, Dziekanowice-Lednica, s. 133-140.
• Wyrwa A.M., Sankiewicz P., Pudło P. (red.) 2011. Miecze średniowieczne z Ostrowa Lednickiego i Giecza, Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1, t. 3, Dziekanowice-Lednica.
• Żabiński G., Rzeszotarska-Nowakiewicz A., Nowakiewicz T., Kontny B., Kucypera P. 2016. A possible Roman Period sword from Grzybowo (Grzybowen), Masuria, NE Poland. The archaeological and technological context, “Gladius”, vol. 36, s. 97-140.
• Żabiński G., Stępiński J., Biborski M. 2014. Technology of Sword Blades from the La Tène Period to the Early Modern Age. The case of what is now Poland, Oxford.

Identifiers

DOI

10.34698/sl.20.2021.05

Biblioteka Nauki

2044587