„Kreszany”, czyli o testowaniu starych/nowych epistemologii napływających ze Wschodu

• Authors: Ewa Bal

Title variants

EN

‘Kreshany’, or on the testing of old/new epistemologies emerging from the East.

Abstracts

EN

The article deals with speculative creative practices aimed at restoring the importance of Slavic mythology with its strongly defined matriarchal tradition. As the author understands it, these practices undertaken by Ukrainian artists are interventionist and political in nature, aiming to create a feasible utopia in the region of Central and Eastern Europe thanks to which people would be able to better cope with the contemporary challenges. While analysing the play Kreshany directed by Olena Apchel from the Zagłębie Theatre in Sosnowiec, the author wonders what Central and Eastern Europe would have looked like if it had not adopted Christianity at the end of the 10th century AD, or if the tradition of Greco-Roman mythology, typical of the Western world, had been reinterpreted in the key of East Slavic beliefs. In the author’s understanding, the speculative visions of the past sketched in such a way serve the function of decolonial thinking aimed at counteracting the phenomenon of epistemicide (as understood by B. de Sousa Santos) while at the same time showing the benefits of relational cognition based on compassionate thinking.

Keywords

EN

epistemologies of the East; knowledge-creative practices; Olena Apchel; Ukrainian theatre; compassionate thinking

• Publisher: Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu
• Journal: Didaskalia. Gazeta Teatralna
• Year: 2022
• Issue: 168
• Pages: 34-56

Dates

published

2022

Contributors

author

Ewa Bal

• https://orcid.org/0000000224346108

References

• Apczel, Olena, Olga Maciupa, Wojciech Zrałek-Kossakowski, Kreszany* albo jak ptaki na drzewie awokado świat tworzyły, a mech i kopaliny tę wieść roznosiły Spotkanie z echem słowiańskiego liberalnego matriarchatu w postsłowiańskim świecie kryzysu Europy nie tylko środkowej, rękopis w pliku pdf, udostępniony za zgodą autorów oraz Teatru Zagłębia w Sosnowcu.
• Bal, Ewa, Od poddaństwa do poznawczej suwerenności. Perspektywy badań współczesnych praktyk wiedzo-twórczych kultur lokalnych, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” 2021 nr 166, DOI: 10.34762/v9fa-xn30, https://didaskalia.pl/artykul/od-poddanstwa-do-poznawczej-suwerennosci [dostęp: 24 III 2022].
• Barad, Karen, Meeting the Universe Halfway, Duke University Press, Durham 2007
• Bennett, Jane, Vibrant Matter. A Political Ecology of Things, Duke University Press, Durham 2010
• Butler, Judith, Żądanie Antygony, przeł. M. Borowski, M. Sugiera, Księgarnia Akademicka, Kraków 2010.
• „Człowiek równy był bóstwom”. Rozmowa z Oleną Apczel, reżyserką spektaklu Kreszany w Teatrze Zagłębia [rozmawiała Marta Odziomek], „Gazeta Wyborcza Katowice” 14 I 2022, https://katowice.wyborcza.pl/katowice/7,35018,28000834,czlowiek-rowny-b… [dostęp: 24 III 2022].
• Domańska, Ewa, O nowej humanistyce z Ewą Domańską rozmawia Katarzyna Więckowska, „Litteraria Copernicana” 2011 nr 2, s. 220-226.
• Domańska, Ewa, Epistemologie pograniczy, [w:] Na pograniczach literatury, red. J. Fazan, K. Zajas, Universitas, Kraków 2012, s. 85-101.
• Domańska, Ewa, Sprawiedliwość epistemiczna w humanistyce zaangażowanej. „Teksty Drugie” 2017 nr 1, s. 41-59.
• Gallagher, Catherine, Telling It like it Wasn’t: The Counterfactual Imagination in History and Fiction, The University of Chicago Press, Chicago 2018.
• Haraway, Donna, The Companion Species Manifesto. Dogs, People, and Significant Otherness, Prickly Paradigm Press, Chicago 2003
• Matusiak, Agnieszka, Wyjść z milczenia. Dekolonialne zmagania kultury i literatury ukraińskiej XXI wieku z traumą posttotalitarną, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka Jeziorańskiego, Wrocław2018.
• Mignolo, Walter D., Tlostanova, Madina, Learning to Unlearn: Decolonial Reflections from Eurasia and the Americas, Ohio State University Press, Columbus 2012
• Mignolo, Walter D., The Darker Side of Western Modernity, Duke University Press, Durham 2011.
• Mignolo, Walter D., On Pluriversality and Multipolar World Order: Decoloniality after Decolonization: Dewesternization after the Cold War, [w:] Constructing the Pluriverse. The Geopolitics of Knowledge, red. B. Reiter, Duke University Press, Durham 2018, s. 90-113.
• Norton, Clair, Kontr/aktualność. Sztuka i strategie antykolonialnego oporu, przeł. M. Borowski, M. Sugiera, [w:] Fikcje jako metoda, Księgarnia Akademicka, Kraków 2018.
• Santos, Boaventura de Sousa, The End of the Cognitive Empire. The Coming of Age of Epistemologies of The South, Duke University Press, Durham 2018.
• Schneider, Rebecca, Sloug media, [w:] Situated Knowing. Epistemic Perspectives on Performance, red. E. Bal, M. Chaberski, Routledge, Abingdon – New York 2021.
• Sugiera, Małgorzata, Fikcje jako metoda. Wprowadzenie, [w:] Fikcje jako metoda, red. M. Sugiera, Księgarnia Akademicka, Kraków 2018, s. 9-25.
• Wolf, Larry, Wynalezienie Europy Wschodniej. Mapa cywilizacji w dobie Oświecenia (1994), przeł. T. Bieroń, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2020.

Identifiers

DOI

10.34762/9626-4251

Biblioteka Nauki

2050027