„Dojechałaś do końca, kochanie”. O dojrzewaniu i umieraniu teatru

• Authors: Mateusz Żurawski

Title variants

EN

‘You’ve reached the finish line, sweetheart.’ On the ageing and demise of theatre

Abstracts

EN

Duszyczka (A Little Soul) by Tadeusz Różewicz was the penultimate production staged by Jerzy Grzegorzewski and at the same time the director’s last production, included in the repertoire of the National Theatre for seventeen years after his death. The author, a theatre historian and archivist, researcher of Grzegorzewski’s work and a multiple viewer of Duszyczka, attempts to describe the life of the play, which despite being deprived of the director’s care, nevertheless retained the shape given to it by the author to the end. He draws attention to how the aging of the performance, both in the metaphorical and quite literal sense (the physical aging of actresses and actors, the wear and tear of the stage objects) may have affected its reception. To this end, he confronts the surviving archival documentation of the performance with the personal experience of a multiple viewer. Despite the author’s declared reluctance towards this methodology, the article can be categorised as part of the current of the so-called affective archive.

Keywords

EN

theatre; archive; memory; acting; ageing / passage of time; Grzegorzewski; Różewicz; Beckett

• Publisher: Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu
• Journal: Didaskalia. Gazeta Teatralna
• Year: 2023
• Issue: 174
• Pages: 186-202

Dates

published

2023

Contributors

author

Mateusz Żurawski

• Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie

References

• Afektywne archiwum, rozmowa Doroty Semenowicz z Giulią Palladini, „Dwutygodnik” 2013 nr 118, https://www.dwutygodnik.com/artykul/4809--afektywne-archiwum.html [dostęp: 3.04.2023].
• Benjamin, Walter, Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej, przeł. J. Sikorski, [w:] tegoż, Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty, red. H. Orłowski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1996.
• Cierniak, Natalia, Usta milczą, pieśń rozbrzmiewa, „Teatr” 2022 nr 7/8.
• Dotknięci: Magdalena Warzecha, opr. A. Rembowska, „Teatr” 2005 nr 7/8.
• Dziesięć fragmentów z operetką w tle, rozmowa Barbary Riss z Jerzym Grzegorzewskim, „Życie Warszawy” 1988 nr 222; cyt. za: Palę Paryż i wyjeżdżam. Wywiady z Jerzym Grzegorzewskim, red. E. Bułhak, Świat Literacki, Izabelin 2005.
• Gąsior, Aleksandra [Reda], Scenografia pod ochroną. Problematyka utrwalenia i zachowania scenografii Jerzego Grzegorzewskiego, „Aspiracje” 2016 nr 44.
• Gruszczyński, Piotr, Duszyczka wstydliwa, „Tygodnik Powszechny” 2004 nr 7.
• Grzegorzewska, Antonina, Martwe, [w:] tejże, Ifigenia i inne dramaty, Księgarnia Akademicka, Kraków 2021.
• Grzegorzewski, Jerzy, On. Drugi Powrót Odysa, [w:] tegoż, Improwizacje. Scenariusze autorskie z lat 1994–2005, red. E. Bułhak, M. Żurawski, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2013 [2014], t. 4.
• Grzegorzewski, Jerzy, Śmierć Iwana Iljicza, [w:] tegoż, Rekonstrukcje. Wybrane adaptacje prozy z lat 1963–2005, red. E. Bułhak, M. Żurawski, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Teatr Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza, Warszawa 2018, t. 3.
• Grzegorzewski, Jerzy, Że też musiała Pani zadać to pytanie!, red. J. Wojciechowski, Galeria aTAK, Warszawa 2015.
• Gwiazdy w lektykach, rozmowa Urszuli Biełous z Jerzym Grzegorzewskim, „Polityka” 1990 nr 33; cyt. za: Palę Paryż i wyjeżdżam. Wywiady z Jerzym Grzegorzewskim, red. E. Bułhak, Świat Literacki, Izabelin 2005.
• Jarecka, Dorota, Grzegorzewski i malarze, „Teatr” 2005 nr 7/8.
• Lont się tlił, rozmowa Maryli Zielińskiej z Jerzym Grzegorzewskim, „Didaskalia” 2000 nr 39; cyt. za: Palę Paryż i wyjeżdżam. Wywiady z Jerzym Grzegorzewskim, red. E. Bułhak, Świat Literacki, Izabelin 2005.
• Niziołek, Grzegorz, Ciemności – ciemności!, „Didaskalia” 2002 nr 49/50.
• Sajewska, Dorota, Nekroperformans. Kulturowa rekonstrukcja teatru Wielkiej Wojny, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2016.
• Sieroslawski Barbara, Inwentaryzacja. Przedmioty scenograficzne Jerzego Grzegorzewskiego zachowane w magazynach Teatru Narodowego w Warszawie. Stan na rok 2007, Teatr Narodowy, Warszawa 2008.
• Świdziński, Wojciech, Grzegorzewski aktorem, „Teatr” 2011 nr 4.
• Świdziński, Wojciech, Teatr w oku kamery. Przyczynek do teorii rejestracji przedstawienia teatralnego na przykładzie „Duszyczki”, „Didaskalia” 2022 nr 171, https://didaskalia.pl/pl/artykul/teatr-w-oku-kamery-przyczynek-do-teorii-rejestracji-przedstawienia-teatralnego-na [dostęp: 3.04.2023].
• Tak, żeby nie było nic widać, rozmowa Konrada Szczebiota z Jerzym Karpińskim, Wojciechem Plewińskim i Barbarą Sieroslawski, [w:] Kubły, kubły, miliony kubłów w zupie! Materiały ze studencko-doktoranckiej konferencji naukowej poświęconej teatrowi Jerzego Grzegorzewskiego, red. P. Płoski, M. Żurawski, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, Warszawa 2008.
• Urbaniak, Katarzyna, Muzeum i archiwum. O obiektach scenograficznych Jerzego Grzegorzewskiego, „Sztuka i Dokumentacja” 2016 nr 14.
• Wawrzyniak [Krawul], Monika, Łomnicki i jego aktorzy, „Pamiętnik Teatralny” 2002 nr 3/4.
• Wyżyńska, Dorota, Tunel inaczej, „Gazeta Wyborcza. Stołeczna” 2004 nr 12.
• Zdunik, Michał, Duszyczka po latach, „Teatr” 2014 nr 1.
• Żurawski, Mateusz, Anatomia pantografu, „Kultura Współczesna” 2012 nr 2.
• Żurawski, Mateusz, Archiwizowanie teatru, teatralizacja archiwum, „Teatr” 2016 nr 7/8.
• Żurawski, Mateusz, Maszyna piekielna, [w:] Jerzy Grzegorzewski, Powolne ciemnienie malowideł, [w:] tegoż, Warjacje. Scenariusze autorskie z lat 1978–1991, red. E. Bułhak, M. Żurawski, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2012 [2013], t. 2.
• Żurawski, Mateusz, Ostatnia taśma Jerzego Grzegorzewskiego, „Dwutygodnik” 2012 nr 79; https://www.dwutygodnik.com/artykul/3384-ostatnia-tasma-jerzego-grzegorzewskiego.html [dostęp: 3.04.2023].
• Żurawski, Mateusz, W sprawie partytury teatralnej, „Pamiętnik Teatralny” 2018 nr 1/2.
• Żygadło, Konrad, Pomiędzy biegłością warsztatową aktora a jego bezradnością na scenie. Próba opisu aktorstwa w teatrze Jerzego Grzegorzewskiego, praca magisterska pod kier. dr. Mateusza Żurawskiego, Wydział Aktorski, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, Warszawa 2021, niepubl.

Identifiers

DOI

10.34762/rr1w-re63

Biblioteka Nauki

3201184