„Mężczyźni ułomki”. XIX-wieczne emploi jako przykład nieformalnej cenzury obyczajowej

• Authors: Agnieszka Wanicka

Title variants

EN

“Male Weaklings” A 19th Century Actor Specialisation as an Example of Moral Censorship?

Abstracts

EN

The article concerns the specificity of actor specialisation in Polish theatre of the 19th century. It is an attempt to look at the phenomenon through the prism of questions taken from research on moral censorship. It sheds some light on the principles of the so-called realistic idealism which was the basis of stage art and visual culture of the era shaped by academic art. The theme of the article is the actor specialisation of a romeo and the changes occurring in this specialisation in the late 19th and early 20th centuries.

Keywords

EN

actor specialisation; theatre; actor; late 19th and early 20th centuries; moral censorship; academic art; realistic idealism; Romeo; 19th century

• Publisher: Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu
• Journal: Didaskalia. Gazeta Teatralna
• Year: 2022
• Issue: 169-170
• Pages: 181-205

Dates

published

2022

Contributors

author

Agnieszka Wanicka

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000183591501

References

• Adwentowicz, Karol, Wspominki, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1960.
• Bogusławski, Władysław, Lena, „Kurier Codzienny” 1888 nr 247.
• Dawison, Bogumił, Dziennik 1837-1845, [w:] Wspomnienia aktorów 1800-1925, opr. S. Dąbrowski, R. Górski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1963.
• Dąbrowski Jakub, Demenko Anna, Cenzura w sztuce polskiej po 1989 roku. Aspekty prawne, Fundacja Kultura Miejska, Warszawa 2014.
• Dramat polski 1765-2005. Przedstawienia, druki, archiwalia, red. S. Hałabuda, J. Michalik, A. Stafiej, współpr. B. Maresz, A. Przybyszewska, t. 1-3, Księgarnia Akademicka, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Kraków – Warszawa 2014.
• Grzymała-Siedlecki, Adam, Świat aktorski moich czasów, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1957.
• Ihnatowicz, Ireneusz, Obyczaj wielkiej burżuazji warszawskiej w XIX wieku, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971.
• J.R. [?], Lena, „Kurier Warszawski” 1888 nr 247.
• Jasiński, Jan Tomasz Seweryn, Teoria sztuki dramatycznej, [w:] W stronę praktyki – podręczniki sztuki aktorskiej, Kraków 2007, wyb. i opr. D. Kosiński, A. Marszałek, A. Wanicka, współpr.. A. Narębska, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego „Societas Vistulana”, Kraków 2007.
• Kosiński, Dariusz, Dramaturgia praktyczna. Polska sztuka aktorska XIX wieku w piśmiennictwie teatralnym swej epoki, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego „Societas Vistulana”, Kraków 2005.
• Kosiński, Dariusz, Sztuka aktorska w polskim piśmiennictwie teatralnym do końca XIX wieku – główne problemy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2003.
• Ł. [?], „Kurier Warszawski” 1871 nr 127.
• M.G. [Marian Gawalewicz], Przegląd teatralny, „Tygodnik Ilustrowany” 1888 nr 298.
• Mehoffer, Józef, Uwagi o sztuce, nasuwające się z powodu komedii Brieux „Trzy córki p. Dupont” i gry w niej p. Kamińskiego, „Życie” 1899 nr 2.
• Mitzner, Piotr, Teatr światła i cienia. Oświetlenie teatrów warszawskich na tle historii oświetlenia od średniowiecza do czasów najnowszych, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987
• Modrzejewska, Helena, Wspomnienia i wrażenia, przeł. M. Promiński, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1957.
• Nowakowski, Zygmunt, Cygan-Jubilat, [w:] Karol Adwentowicz 1899-1934, Wydawnictwo Zbiorowe pod redakcją Eugeniusza Świerczewskiego, Warszawa 1934.
• Osterhammel, Jürgen, Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, przeł. A. Peszke i in., Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2013.
• P. [?] Teatr, „Gazeta Warszawska” 1888 nr 235.
• Partyga, Ewa, Wiek XIX. Przedstawienia, Instytut Teatralnych im. Zbigniewa Raszewskiego, Państwowy Instytut Wydawniczy, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2016.
• Pawlikowski, Tadeusz, Wywiad przed objęciem dyrekcji teatru lwowskiego, [w:] Polska myśl teatralna i filmowa, red. T. Sivert, R. Taborski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1971.
• Poprzęcka, Maria, Akademizm, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1989.
• SDL [A. Grzymała-Siedlecki], Tadeusz Pawlikowski, „Tygodnik Ilustrowany” 1915 nr 41.
• Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973.
• Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Wilga, Warszawa 1996.
• Szaniawski, Jerzy, W pobliżu teatru, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1956.
• Świstak, Mateusz, Niepolityczne tabu PRL, czyli o cenzurze obyczajowej lat 80., [w:] Przeskoczyć tę studnię strachu: autor i dzieło a cenzura PRL, red. E. Skorupa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010.
• Wanicka, Agnieszka, „Pożerali ją oczyma”. Kilka uwag o warszawskim doświadczeniu w życiu i twórczości Heleny Modrzejewskiej, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” 2021 nr 166.
• Wanicka, Agnieszka, Kazimierz Kamiński – aktor Pawlikowskiego, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” 2016 nr 136.
• Waszkiel, Halina, Trudne lata. Teatr warszawski 1815-1868, Teatr Narodowy, Warszawa 2015.
• Z teatru i muzyki, „Kurier Warszawski” 1880 nr 147.
• Z teatru i muzyki, „Kurier Warszawski” 1882 nr 79.

Identifiers

DOI

10.34762/scff-d462

Biblioteka Nauki

2079045