Ocalenie nie musi być śmiercią

• Authors: Monika Kwaśniewska

Title variants

EN

Rescue does not have to be death

Abstracts

EN

In the first part of the article, the author critically refers to her book Pytanie o wspólnotę. Jerzy Grzegorzewski i Jan Klata (The question of community. Jerzy Grzegorzewski and Jan Klata). She looks at her own feminist reading of Grzegorzewski’s performances through the prism of Audre Lorde’s essay The Master’s Tools Will Never Dismantle the Master's House and looks at the number and function of women in the institutions he managed. She also notes that the last performance, On. Drugi powrót Odysa (He. The Second Return of Odysseus), was Grzegorzewski’s only production based on a script written by a woman. At the same time, she sees in it yet another emancipatory potential. The subject of her father’s alcohol addiction, raised by Antonina Grzegorzewska and staged on the national stage by him, can be understood as a stage coming-out of an alcoholic and his daughter as a co-addict. Putting forward the thesis that the play operated on the poetics of ugly feelings described by Sianne Ngai, Kwaśniewska analyses its reception, wondering why it failed to cause a debate about the normalisation of drinking in Polish theatre and urges us to start such a discussion now.

Keywords

EN

theatre history; feminism; Antonina Grzegorzewska; Jerzy Grzegorzewski; alcoholism; disability

• Publisher: Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu
• Journal: Didaskalia. Gazeta Teatralna
• Year: 2023
• Issue: 174
• Pages: 157-185

Dates

published

2023

Contributors

author

Monika Kwaśniewska

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

References

• Aktor Paweł Tomaszewski: Komu mieliśmy powiedzieć? Opiekunowi, którego nie było, bo pił i cierpiał?, „Onet.pl”, 27.03.2021, https://kultura.onet.pl/film/wiadomosci/aktor-pawel-tomaszewski-komu-mielismy-powiedziec-opiekunowi-ktorego-nie-bylo-bo-pil-i/dmbr9yj [dostęp: 29.06.2022].
• Bończa-Szabłowski, Jan, Trzeci bohater spotkania, „Rzeczpospolita”, 26.01.2005, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/8175/trzeci-bohater-spotkania [dostęp: 29.06.2022].
• Bukłaha, Zuzanna, Ewa Skibińska: Picie było od zawsze. Nawet o poranku miałam małpkę w torebce, „Wysokieobcasy.pl”, 5.04.2023, https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,53662,29627760,ewa-skibinska-picie-bylo-od-zawsze-nawet-o-poranku-mialam.html?disableRedirects=true [dostęp: 14.04.2023].
• Bułhak, Ewa, Męskie/żeńskie, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” 2005 nr 65/66, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/145418/meskiezenskie [dostęp: 29.06.2022].
• Czapska, Iza Natasza, Krzyk córki w ustach ojca, „Życie Warszawy”, 31.01.2005, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/8352/krzyk-corki-w-ustach-ojca [dostęp: 29.06.2022].
• Czapska, Iza Natasza, Z powieści nigdy nie napisanej, „Życie Warszawy”, 26.01.2005a, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/8181/z-powiesci-nigdy-nie-napisanej [dostęp: 29.06.2022].
• Dworakowska, Zofia, Kwestia autorytetu, czyli wspólne problemy sztuki partycypacyjnej i badań jakościowych, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” 2022 nr 169-170, DOI: 10.34762/kv59-m013.
• Grzegorzewska, Antonina, On, program do spektaklu On. Drugi powrót Odysa, red. Paweł Płoski, Teatr Narodowy, Warszawa 2005, s. 12, https://encyklopediateatru.pl/repository/performancefile/201312/60060ondrugipowrotodysateatrnarodowywarszawa2005.pdf [dostęp: 29.06.2022].
• Grzegorzewski, Jerzy, On. Drugi powrót Odysa, [w:] tenże, Improwizacje. Scenariusze autorskie z lat 1994-2005, red. E. Bułhak, M. Żurawski, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2014.
• Korwin-Piotrowska, Karolina, Wszyscy wiedzieli, Mando, Kraków 2021.
• Kowalczyk, Janusz R., Bokiem w twarz, „Rzeczpospolita”, 31.01.2005, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/8348/bokiem-na-twarz [dostęp: 29.06.2022].
• Krakowska, Joanna, Auto-teatr w czasach post-prawdy, „Dwutygodnik” 2016 nr 9, https://www.dwutygodnik.com/artykul/6756-auto-teatr-w-czasach-post-prawdy.html [dostęp: 29.06.2022].
• Kupers, Petra, Dekonstrukcja obrazó[w:] performatywność niepełnosprawności, tłum. Katarzyna Gucio, [w:] Odzyskiwanie obecności. Niepełnosprawność w teatrze i performansie, red. E. Godlewska-Byliniak, J. Lipko-Konieczna, Fundacja Teatr 21, Warszawa 2017.
• Kwaśniewska, Monika, Pytanie o wspólnotę. Jerzy Grzegorzewski i Jan Klata, WUJ, Kraków 2016.
• Kwaśniewska, Monika; Waligóra, Katarzyna, Robienie miejsca, [w:] Teatr brzydkich uczuć, red. M. Kwaśniewska, K. Waligóra, WUJ, Kraków 2021.
• Kwaśniewska, Monika, Świadectwa czy/i spektakle?, „Dialog” 2020 nr 2, https://www.dialog-pismo.pl/w-numerach/swiadectwa-czyi-spektakle[dostęp: 15.04.2023].
• Lorde, Audre, Narzędzia pana nigdy nie rozmontują pańskiego domu, [w:] tejże, Siostra Outsiderka. Eseje i przemówienia, tłum. B. Szelewa, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2015.
• Makaruk, Maria, Piekło kobiet, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” 2022 nr 167, https://didaskalia.pl/pl/artykul/pieklo-kobiet [dostęp: 29.06.2022].
• Mieszek, Dorota, Sygnatura kobiecości Grzegorzewskiego, [w:] Kubły kubły miliony kubłów w zupie, red. P. Płoski, M. Żurawski, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, Warszawa 2008.
• Morawiec, Elżbieta, On. Drugi powrót Odysa, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” 2005 nr 65/66, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/145417/on-drugi-powrot-odysa [dostęp: 29.06.2022].
• Ngai, Sianne, Wstęp (do książki „Ugly Feelings”), przeł. M. Walczak, [w:] Teatr brzydkich uczuć, red. Monika Kwaśniewska, K. Waligóra, WUJ, Kraków 2021.
• Niedurny, Katarzyna, W ciągłym ruchu, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” 2023 nr 173, https://didaskalia.pl/pl/artykul/w-ciaglym-ruchu [dostęp: 14.04.2023].
• Nyczek, Tadeusz, Czy On to on?, „Przekrój” 2005 nr 8, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/9306/czy-on-to-on [dostęp: 29.06.2022].
• Pawłowski, Roman, Artysta jest bardzo chory, „Gazeta Wyborcza”, 31.01.2005, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/8343/artysta-jest-bardzo-chory [dostęp: 29.06.2022].
• Pawłowski, Roman, Prawo teatralnej formy, „Gazeta Wyborcza”, 30.11.1997, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/90505/powstanie-w-teatrze [dostęp: 29.06.2022].
• Pawłowski, Roman, Ślub nad grobem, „Gazeta Wyborcza” 31.03.1998, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/145663/slub-nad-grobem [dostęp: 29.06.2022].
• Pawłowski, Roman, Warszawa. Tak, artysta jest bardzo chory, „Gazeta Wyborcza”, 5.02.2005a, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/8618/warszawa-tak-artysta-jest-bardzo-chory [dostęp: 29.06.2022].
• Prussak, Maria, Wracanie-Odchodzenie-Umieranie, „Teatr” 2005 nr 1/3, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/17571/wracanie-odchodzenie-umieranie [dostęp: 30.06.2022].
• Różyńska, Joanna, Etyka troski, czyli jak kobiety myślą i mówią o moralności, „Prawo i Płeć” 2005 nr 2, s. 45, http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/etykatroskirozynska.pdf [dostęp: 29.06.2022].
• Ruszpel, Maja, Profilaktyka uzależnień, rozmowa z Elżbietą Stawecką, „Teatr” 2022a nr 7-8.
• Ruszpel, Maja, Profilaktyka w Akademii, „Teatr” 2022b nr 7-8.
• Samson, Hanna, Niedyspozycja krytyka, „Foyer” 2005 nr 3, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/145450/niedyspozycja-krytyka [dostęp: 29.06.2022].
• Szczawińska, Weronika, Prospero poza azylem. „On. Drugi powrót Odysa” Jerzego Grzegorzewskiego, [w:] Kubły kubły miliony kubłów w zupie, red. P. Płoski, M. Żurawski, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, Warszawa 2008.
• Szustow, Katarzyna, Lepiej późno niż wcale. W studio: Paweł Tomaszewski, 25.11.2018, https://audycje.tokfm.pl/podcast/69581,Pawel-Tomaszewski-byl-gosciem-Katarzyny-Szustow [dostęp: 29.06.2022].
• Telega, Michał, Aktorki, czyli przepraszam, że dotykam, „Polish Theatre Journal” 2019 nr 1-2 (7-8).
• Urbaniak, Mike, Czekam na nowych widzów. Rozmowa z Dorotą Ignatjew, „Miej Miejsce”, http://miejmiejsce.com/teatr/czekam-na-nowych-widzow-rozmowa-z-dorota-ignatjew/ [dostęp: 29.06.2022].
• Warszawa. Czy artysta jest bardzo chory?, „Gazeta Wyborcza”, 4.02.2005, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/8567/warszawa-czy-artysta-jest-bardzo-chory [dostęp: 29.06.2022].
• Zielińska, Maryla, AAA Grzegorzewski, [w:] Autocenzura i cenzura. Nowe ujęcia, red. A. R. Burzyńska, M. Kościelniak, M. Kwaśniewska, G. Niziołek, WUJ, Kraków 2023 [w przygotowaniu].
• Zielińska, Maryla, Czuł się oszukany jak Lear. Rozmowa z Jerzym Trelą, „Raptularz” 2022 nr 14-15, https://e-teatr.pl/nr-1415-jerzy-trela-28043 [dostęp: 29.06.2022].

Identifiers

DOI

10.34762/yjab-wt20

Biblioteka Nauki

3201183