Zjawisko migracji Polaków w obliczu wybuchu drugiej wojny światowej. Zarys problematyki

• Authors: Sławomir Bylina

Title variants

EN

The phenomenon of migration of Poles in the face of the outbreak of the Second World War. Outline of the problem

Abstracts

EN

The aim of the article is to present the research perspective on the phenomenon of migration at the beginning of the Second World War. The paper shows the search for definitions of migration in terms of the environment of origin, factors determining migration, voluntariness (legality), or aspects of migration duration (geographical-demographic, cultural-social, historical, ethical and axiological). The substantive part was divided into three main forms of migration, which, defined by the nature of migration, were divided into Russian deportations to the east, displacements by Germans to the west, and war refugees. The publication uses the historical method, as well as the method of analysis and synthesis of the content. As a result of establishing the main research directions, it was assumed that the directions of migration of Poles in particular directions of the world were signalled, divided into specific continents. Basic statistical data on the number and affiliation of the Polish society divided into military and civilians are also discussed.

PL

Celem artykułu jest ukazanie perspektywy badawczej w zakresie zjawiska migracji okresu początku drugiej wojny światowej. Praca ukazuje poszukiwanie definicji migracji w zakresie środowiska powstania, czynników determinujących migrację, dobrowolności (legalności), czy aspektów trwania migracji (geograficzno-demograficzna, kulturowo-społeczna, historyczna, etyczna i aksjologiczna). Część merytoryczna podzielona została na trzy główne formy migracji, które określone charakterem migracji, podzielono na deportację rosyjską na wschód, wysiedlenia przez Niemców na zachód, oraz uchodźców wojennych. W publikacji zastosowano metodę historyczną, oraz metodę analizy i syntezy treści. W wyniku ustalenia głównych kierunków badawczych przyjęto zasygnalizowanie kierunków migracji Polaków w poszczególnych kierunkach świata z podziałem na konkretne kontynenty. Omówiono także podstawowe dane statystyczne dotyczące ilości oraz przynależność społeczeństwa polskiego z podziałem na wojskowych i cywili.

Keywords

PL

migracja; deportacja; przesiedlenie; uchodźca; społeczeństwo; bezpieczeństwo; wojna

EN

migration; deportation; resettlement; refugee; society; security; war

• Publisher: Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie
• Journal: Społeczeństwo i Polityka
• Year: 2023
• Issue: 3(76)
• Pages: 215-229

Dates

published

2023

Contributors

author

Sławomir Bylina

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie: Wydział Nauk Społecznych

• https://orcid.org/0000000239755625

References

• Autuchniewicz J. (2008), Stan i perspektywa badań nad deportacjami Polaków w głąb ZSRR oraz związane z nimi problemy terminologiczne, (w:) Zwolski M. (red.), Exodus. Deportacje i migracje (wątek wschodni). Stan i perspektywy badań, Wydawnictwo IPN, Warszawa-Białystok, s. 13–20.
• Bonjour E. (1970), Geschichte der schweizerischen Neutralitat, t. 6, Helbing & Lichtenhahn, Basel.
• Castles S., Miller M.J. (2011), Migracje we współczesnym świecie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Chrzanowski B. (2004), Wypędzenia z Pomorza, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, nr 5(40).
• Dopierała K. (1988), Emigracja polska w Turcji w XIX i XX wieku, Polonijne Centrum Kulturalno-Oświatowe Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin.
• Dubicki T. (1990), Żołnierze polscy internowani w Rumuni w latach 1939–1941, Wojskowy Instytut Historyczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Dubicki T. (1994), Wojsko polskie w Rumunii w latach 1939–1941, Warszawska Oficyna Wydawnicza „Gryf”, Warszawa.
• Dubicki T. (1995), Polscy uchodźcy w Rumunii, 1939–1945: Studia i materiały, Warszawska Oficyna Wydawnicza „Gryf”, Warszawa.
• Dzienis-Todorczuk M., Markiewicz M., (2015), Wagony szły na Wschód. Rzecz o sowieckich deportacjach z lat 1940–1941, „Pamięć.pl”, nr 2, https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/nkwd/31258,Wagony-szly-na-Wschod-Rzecz-o-sowieckich-deportacjach-z-lat-1940-1941.html [dostęp: 10.10.2023]
• Eisenstadt S.N., (1953), Analysis of Patterns of Immigration and Absorption of Immigrants, ”Population Studies”, nr 2.
• Gelewski T. (red.) (1996), Polacy w obronie Tobruku, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Olsztynie, Olsztyn.
• Głowniak K. (2012), Zjawisko migracji – rys historyczny, „Historia i Polityka” nr 8(15).
• Grabowska I. (2019), Otwierając głowy. Migracje i kompetencje społeczne, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
• Grabowska-Lusińska I. (2012), Migrantów ścieżki zawodowe „bez granic”, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
• Grzybowski J. (2021), Emigracja zarobkowa z Polski na Łotwę i do Estonii w latach 1928–1939, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Henczel-Wróblewska L. (2006), Dzieje Polaków we Włoszech, UAM, Kalisz-Poznań.
• Horolets A., Lesińska M., Okulski M., (2019), Raport o stanie badań nad migracjami w Polsce po 1989, http://igsegp.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2019/01/Raportostanie-bada%C5%84-nad-migracjami-w-Polsce-po-1989-roku.pdf [dostęp: 12.04.2022].
• Horolets A., Lesińska M., Okólski M. (2019), Stan badań nad migracjami w Polsce na przełomie wieków. Próba diagnozy. „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, nr 2(172).
• Janowska A. (1981), Emigracja zarobkowa z Polski 1918–1939, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Karolak A. (2015), Ruch oporu w Jugosławii w okresie ii wojny światowej w audycjach rozgłośni im. Tadeusza Kościuszki, „BALCANICA POSNANIENSIA”, nr XXII/2.
• Kloc K. (2018), Michał Sokolnicki 1880–1967. Piłsudczyk – historyk – dyplomata, Wydawnictwo Arcana, Kraków.
• Knopek J. (1998), Z dziejów Polonii afrykańskiej, (w:) Koseski A. (red.), Emigracja z ziem polskich w XX wieku, Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku, Pułtusk.
• Kołodziej E. (1996), Emigracja z ziem polskich i Polonia 1939–1965. Informator o źródłach przechowywanych w Centralnych Archiwach Państwowych w Polsce, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa.
• Konończuk W. (2019), Sztuka przetrwania. Deportacje sowieckie z powiatu bielskiego 1940–1941. Relacje zesłańców, koncepcja, redakcja, Wydawnictwo IPN, Warszawa.
• Król W. (1991), Walczyłem pod niebem Europy, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• Lagzi I. (1980), Uchodźcy polscy na Węgrzech w latach drugiej wojny światowej, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa.
• Later-Chodylowa E. (1997), Polacy i Polonia w Finlandii, Oficyna Wydawnicza Kucharski, Warszawa
• Lesińska M. i Okólski M. (red.), (2018), 25 wykładów o migracjach, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
• Lewis G.L., (1982), Human Migration. A Geographical Perspective, Croom Helm, London.
• Łątka J.S. (1980), Polacy w Turcji, Polonijne Centrum Kulturalno-Oświatowe Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin.
• Łuczak C. (1979), Polityka ludnościowa i ekonomiczna hitlerowskich Niemiec w okupowanej Polsce, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Mariański J. (2016), Godność ludzka jako wartość społeczno-moralna: mit czy rzeczywistość? Studium interdyscyplinarne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Mazur M. (2008), Polacy w Kazachstanie, (w:) Zwolski M. (red.), Exodus. Deportacje i migracje (wątek wschodni). Stan i perspektywy badań, Wydawnictwo IPN, Warszawa-Białystok.
• Moćkun S. (2016), Kultywowanie tradycji polskich w Kanadzie przez Polonię i emigrację wojenną w latach 1939–1945, (w:) Wejs-Milewska V., Rogalewska W. (red.), Powrześniowa emigracja niepodległościowa na mapie kultury nie tylko polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
• Niedźwiedzki D. (2010), Migracje i tożsamość. Od teorii do analizy przypadku, ZW NOMOS, Kraków.
• Olszewski E. (2008), Polska emigracja do Skandynawii w XX wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Olszewski E. (2005), Emigracja polska w Danii 1893–1993, Wydawnictwo PAN, Warszawa-Lublin.
• Olszowska K.W. (2022), Polskie uchodźstwo w Turcji podczas II wojny światowej, „Remembrance and Justice”, nr 1(39).
• Pietrzak J. (2012), Polscy uchodźcy na Bliskim Wschodzie w latach drugiej wojny światowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Reczyńska A. (1997), Piętno wojny. Polonia kanadyjska wobec polskich problemów lat 1939–1945, Wydawnictwo Nomos, Kraków.
• Rembierz M. (2021), Migracje, (w:) Świercz P. (red.), Słowniki Społeczne. Etyka Polityczna, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków.
• Roszkowski W. (2002), Historia Polski 1914–2001, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Rutowska M. (2003), Wysiedlenia ludności polskiej z Kraju Warty do Generalnego Gubernatorstwa 1939–1941, Instytut Zachodni, Poznań.
• Slany K. (1995), Między przymusem a wyborem. Kontynentalne i zamorskie emigracje z krajów Europy Środkowo-Wschodniej (1939–1989), Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Sokolnicki M. (1965), Dziennik ankarski 1939–1942, t. 1, Wydawnictwo Veritas, Londyn.
• Stasierski K. (1961), Polscy uchodźcy na Węgrzech w latach 1939–1945, „Przegląd Historyczny”, z. 2.
• Strzałka K. (2002), Między przyjaźnią a wrogością. Z dziejów stosunków polskowłoskich (1939–1945), Wydawnictwo Arcana, Kraków.
• Szymański A. (2006), Hitlerowskie wysiedlenia Polaków z Ziemi Pleszewskiej i Jarocińskiej w latach 1939–1945, Pleszewskie Towarzystwo Kulturalne, Muzeum Regionalne w Pleszewie, Pleszew.
• Tokarski J. (red.) (1980), Słownik wyrazów obcych, PWN, Warszawa, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/migracje;3941121.html [dostęp: 10.10.2023].
• Wardzyńska M. (2017), Wysiedlenia ludności polskiej z okupowanych ziem polskich włączonych do III Rzeszy w latach 1939–1945, Wydawnictwo IPN, Warszawa.
• Wolski J. (2016), Szwajcaria na wychodźczym szlaku, (w:) Wejs-Milewska V., Rogalewska W. (red.), Powrześniowa emigracja niepodległościowa na mapie kultury nie tylko polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
• Wójcik‑Żołądek M. (2014), Współczesne procesy migracyjne: definicje, tendencje, teorie, Studia „BAS”, nr 4(40).
• Wróbel J. (2016), Geografia, demografia i profil społeczny polskich skupisk emigracyjnych w okresie powojennym, (w:) Łukasiewicz S. (red.), Polska emigracja polityczna 1939–1990. Stan badań, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa.
• Wysocka E. (2007), „My” i „oni” – dlaczego tak trudno być razem? Odpowiedź pedagoga, psychologa i socjologa, (w:) Lalak D. (red.), Migracja, uchodźstwo, wielokulturowość. Zderzenie kultur we współczesnym świecie, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa.
• Zenderowski R. (red.) (2018), Mieliśmy swój dom, w którym byliśmy szczęśliwi… Konflikty etniczne na terytorium byłej Jugosławii w narracjach uchodźców i imigrantów z państw postjugosłowiańskich mieszkających w Austrii, Wydawnictwo UKSW, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.34765/sp.0323.a12

Biblioteka Nauki

31348410