Jana Patočki filozoficzna kategoria „troski o duszę” i jej pedagogiczna konkretyzacja (w postaci) sokratejskiego wzorca pedeutologicznego

• Authors: Jarosław Gara

Title variants

EN

Jan Patočki’s philosophy of “Care for the Soul” and its pedagogical concretization (in the form of) the socratic pedeuological model

Abstracts

EN

The notion of “caring for the soul”, associated with ancient Greek philosophy, is one of the key concepts in the thought of this Czech philosopher. It is considered both in philosophical and historiosophical categories. This category makes reference to the issue of people’s lectual and moral condition, which underlines the formation of their authentic existence in the world. The indicated problems are also reflected in Jan Patočki’s philosophy of education. He understands education as an existential movement of “caring for the soul”. Therefore, the model of the teacher is Socrates’ model of self-knowledge and “knowledge of ignorance”.

PL

Związana z tradycją antycznej filozofii greckiej „troska o duszę” jest jednym z kluczowych pojęć myśli czeskiego filozofa. Rozpatrywana jest ona zarówno w kategoriach filozoficznych, jak i historiozoficznych. Kategoria ta odsyła do problemu kondycji intelektualnej i moralnej człowieka, stojąc u podstaw konstytuowania się jego autentycznego bycia w świecie. Wskazana problematyka znajduje również odzwierciedlenie w filozofii wychowania Jana Patočki. Edukacja jest bowiem rozumiana przez niego jako egzystencjalny ruch „troski o duszę”. Wzorcem nauczyciela jest zaś sokratejski wzorzec samopoznania oraz „wiedzy o niewiedzy”.

Keywords

PL

filozofia wychowania; dziedzictwo europejskie; kondycja intelektualna i moralna; ruch egzystencji; edukacja jako sokratejska „troska o duszę”

EN

philosophy of education; European heritage; intellectual and moral conditio; „movement of existence”; education as Socratic „Care for the Soul”

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
• Journal: Przegląd Pedagogiczny
• Year: 2023
• Issue: 1
• Pages: 29-41

Dates

published

2023

Contributors

author

Jarosław Gara

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

References

• Archiv Jana Patočky. Bibliographie Jana Patočky. Zaczerpnięte 5 maja 2023. Strona internetowa http://www.ajp.cuni.cz
• Bęben D. (2016). Człowiek w horyzoncie dziejów i autentyczności bycia. Studia z filozofii Jana Patočki. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Bęben D. (2019). Sokrates jako wychowawca. Sokratejskie rozmyślania Jana Patočki. Forum Pedagogiczne, 9(2/2), 93–102.
• Drwięga M. (2014). Człowiek w filozofii Jana Patočki i Józefa Tischnera. Folia Philosophica, 32, 233–264.
• Drwięga M. (2016). Czy „troska o duszę” może być pojęciem użytecznym dla współczesnej filozofii? Kwartalnik Filozoficzny, 44(4), 33–49.
• Flaga F. (2021). Współczesna bezradność wobec etyki. Jana Patočki lekcja troski o duszę. Kultura i Wartości, 32, 97–116.
• Gara J. (2019). Jana Patočki doświadczenie „jedności pierwotnego świata” jako przesłanka myślenia i działania pedagogicznego – rekonstrukcje (część pierwsza). Forum Pedagogiczne, 9(1), 181–202.
• Gara J. (2021). Istnienie i wychowanie. Egzystencjalne inspiracje myślenia i działania pedagogicznego. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Jaeger W. (2001). Paideia. Przeł. M. Plezia i H. Bednarek. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Oikoymenh. Zaczerpnięte 5 maja 2023. Strona internetowa https://www.oikoymenh.cz/znacka/patocka-jan/
• Patočka J. (1986). Świat naturalny i fenomenologia. Przeł. J. Zychowicz. Kraków: PAT.
• Patočka J. (1998). Eseje heretyckie z filozofii dziejów. Przeł. A. Czcibor-Piotrowski, E. Szczepańska i J. Zychowicz. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Patočka J. (2015). Negatywny platonizm. O genezie, problematyce i zaniku meta[1]fizyki oraz pytaniu, czy filozofa może istnieć bez niej. Przeł. M. Borys. Kwartalnik Filozoficzny, 43(4), 167–204.
• Patočka J. (2019). „Świat naturalny” w medytacjach autora po trzydziestu trzech latach. Przeł. A. Bystrzycka. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Patočka J. (2022a). Comenius and the Open Soul. W: tegoż, The Selected Writings of Jan Patočka. Care for the Soul. Przeł. A. Zucker. London: Bloomsbury Academic.
• Patočka J. (2022b). Sokrates. Wykłady z filozofii antycznej. Przeł. K. Urbaniec i J. Bajger. Warszawa: Teologia Polityczna.
• Patočka J. (2022c). The Idea of Education and its Relevance Today. W: tegoż, The Selected Writings of Jan Patočka. Care for the Soul. Przeł. A. Zucker. London: Bloomsbury Academic.
• Pelcová N. (2014). Człowiek i wychowanie w refleksji fenomenologicznej. Przeł. A. Bystrzycka. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Plunkett E. (2022). Introduction. W: J. Patočka, The Selected Writings of Jan Patočka. Care for the Soul. Przeł. A. Zucker. London: Bloomsbury Academic.
• Stolárik S. (2009). Życie jako ruch egzystencjalny w filozofii Jana Patočki. Przeł. A. Grzeszczyk. Ząbki: Apostolicum.
• Učník L. (2013). Patočka’s Socrates: The Care for the Soul and Human Existence. Investigaciones Fenomenológicas, 4/II, 87–100

Identifiers

DOI

10.34767/PP.2023.01.02

Biblioteka Nauki

26384906