Leksyka związana z mówieniem w listach emigracyjnych Joachima Lelewela pisanych do przyjaciół i znajomych

• Authors: Violetta Jaros

Title variants

EN

Lexis connected with speaking in emigration letters written by Joachim Lelewel to his friends and acquaintances

Abstracts

EN

The object of observation is the lexis referring to the phenomena of speech and speaking, which appears in the correspondence that the scholar-politician conducted in exile in 1831-1860 in France (among others, Paris, La Grange, Tours) and Belgium (Brussels). It constitutes a rich collection of 1496 letters written in Polish (1423), French (65) and German (8), which were collected and published in five volumes by Helena Więckowska. The purpose of the study is 1) to indicate the vocabulary repertoire related to speaking in Lelewel’s colloquial subidiolect, 2) to organise excerpts within the lexical-semantic field related to the process of speech and the speaking situation, 3) to determine which words may be Lelewel’s individuals. The lexicographical analysis refers to sources covering the vocabulary of the New Polish era. The vocabulary with the component ‘to communicate orally’ comprises 226 lexical units.

PL

Przedmiotem obserwacji uczyniono leksykę odnoszącą się do zjawisk mowy i mówienia, która występuje w korespondencji, jaką Joachim Lelewel – uczony-polityk – prowadził na emigracji w latach 1831-1860 we Francji (m.in. Paryżu, La Grange, Tours) i Belgii (Brukseli). Stanowi ona bogaty zbiór 1496 listów pisanych w języku polskim (1423), francuskim (65) i niemieckim (8), które zebrała i wydała w pięciu tomach Helena Więckowska. Celem opracowania jest 1) wskazanie repertuaru słownictwa związanego z mówieniem w subidiolekcie potocznym Lelewela, 2) uporządkowanie ekscerptów w obrębie pola leksykalno-semantycznego związanego z procesem mowy i sytuacją mówienia, 3) ustalenie, które wyrazy mogły mieć charakter indywidualizmów. Analiza leksykograficzna odwołuje się do źródeł obejmujących słownictwo doby nowopolskiej. Wyekscerpowane z listów emigracyjnych Joachima Lelewela pisanych do przyjaciół i znajomych słownictwo z komponentem ‘komunikować ustnie’ liczy 226 jednostek leksykalnych.

Keywords

EN

letter; Joachim Lelewel; lexis related to speaking; XIX century

PL

odpowiedź na list do redakcji; Joachim Lelewel; leksyka związana z mówieniem; XIX w.

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Wydział Humanistyczny
• Journal: Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Year: 2022
• Volume: 8
• Pages: 191-212

Dates

published

2022

Contributors

author

Violetta Jaros

• Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie

• https://orcid.org/0000000304792503

References

• Adamiszyn Z., Kategoria potoczności w polskich pracach językoznawczych, [w:] Język potoczny jako przedmiot badań językoznawczych, red. S. Gajda, Z. Adamiszyn, Opole 1991.
• Adamiszyn Z., O sposobach i przyczynach powstawania derywatów okazjonalnych w potocznym akcie mowy, „Socjolingwistyka” 1991, XI.
• Chojak J., Semantyka i składnia czasowników oznaczających reakcje słowne, Warszawa 2006.
• Kałkowska A., Struktura składniowa listu, Wrocław 1982.
• Kierkowicz M., „Verba dicendi” w „Sprawie chędogiej” i „Rozmyślaniu przemyskim”, „Kwartalnik Językoznawczy” 2011, 1 (5).
• Kleszczowa K., Verba dicendi w historii języka polskiego. Zmiany znaczeń, Katowice 1989.
• Kładoczny P., Co łączy i dzieli nazwy odgłosów zwierząt i ludzi?, „Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies” 2020, nr 6.
• Kładoczny P., Semantyka nazw dźwięków w języku polskim, t. 1-2, Łask 2012.
• Kozarzewska E., Czasowniki mówienia we współczesnym języku polskim. Studium semantyczno-składniowe, Warszawa 1990.
• Kozłowska A., O stylistycznym zróżnicowaniu idiolektu (na przykładzie tekstów Karola Wojtyły – Jana Pawła II), [w:] Odmiany stylowe polszczyzny dawniej i dziś, red. U. Sokólska, Białystok 2011.
• Kwapień E., Zmiany znaczeniowe wybranych czasowników mówienia zanikających w dobie nowopolskiej, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze. Poznań Linguistic Forum” 2016, 32.
• Maćkiewicz J., Jak mówimy o mówieniu, czyli językowy model komunikacji werbalnej, „Język a Kultura” 2008, t. 20.
• Marcjanik M., Czasowniki modalno-kauzatywne we współczesnej polszczyźnie. Analiza łączliwości czasowników, oznaczających rozkaz, prośbę, namowę, zakaz, pozwolenie, Zielona Góra 1980.
• Markowski A., Kategoria potoczności w języku i opisie języka, [w:] Język a kultura, red. J. Anusiewicz i F. Nieckula, t. 5, Wrocław 1992.
• Mączyński M., O czasownikach onomatopeicznych oznaczających mówienie, „Język Polski” 1984, LXIV.
• Reszka J., Predykaty mówienia implikujące pojęcie zła w języku polskim, Kraków 2001.
• Sędziak H., Nazwy mówienia w „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego, „Białostockie Archiwum Językowe” 2001, nr 1.
• Warchala J., Kategoria potoczności w języku, Katowice 2003.

Identifiers

DOI

10.34768/fp2022a10

Biblioteka Nauki

2170115