„Rzeczy także wychowują”. O (tylko) pozornej kontradyktoryczności

• Authors: Aneta Makowska

Title variants

EN

„Things also educate”. On the (only) apparent contradictoriness

Abstracts

EN

The causality in pedagogical processes is usually attributed to people.They educate and they are educated. The article presents apparent contradictoriness expressed in the title: “things also educate”. Its analysis allows for two approaches. Firstly, the recognition of things as causal in the educational process. Secondly, the proposal of contradictoriness asa tool which makes us sensitive to the presence of non-human actor sin educational activities. Looking at contradictions, both in educational theories and practices, can be seen as a moment of epiphany in which complex educational relationships are revealed. The paper draws on selected concepts of the new humanities, in particular performative and relational theories (and the understanding of the pedagogy of things embedded in hem).

PL

Sprawstwo w procesach pedagogicznych przypisywane jest zwykle ludziom. To oni wychowują i oni są podmiotami wychowania. W artykule przedstawiona została pewna pozorna kontradyktoryczność wyrażająca się w tytułowym zdaniu: „rzeczy także wychowują”. Jej analiza pozwala na dwa zabiegi. Po pierwsze docenienie rzeczy jako sprawczych w procesie edukacji. Po drugie zaproponowanie kontradyktoryczności jako narzędzia uwrażliwiającego na obecność nie-ludzkich aktorów w działaniach edukacyjnych. Przyglądanie się sprzecznościom, zarówno w teoriach jak i praktykach edukacyjnych można potraktować jako moment przebłysku, w którym uwidaczniają się skomplikowane relacje edukacyjne. W tekście zostały wykorzystane wybrane koncepcje nowej humanistyki a w szczególności teorii performatywnych i relacyjnych (oraz osadzone w nich rozumienie pedagogiki rzeczy). Wprowadzenie

Keywords

EN

pedagogy of things; tangibility; new humanities; contradictorinessas a sensitising tool

PL

pedagogika rzeczy; materialność; nowa humanistyka; kontradyktoryczność jako narzędzie uwrażliwiające

• Publisher: Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rocznik Lubuski
• Year: 2021
• Volume: 47
• Issue: 1
• Pages: 117-125

Dates

published

2021

Contributors

author

Aneta Makowska

• Uniwersytet Szczeciński

• https://orcid.org/000000027785582X

References

• Barad K. (2012), Posthumanistyczna performatywność: ku zrozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie, przeł. J. Bednarek, [w:] Teorie wywrotowe. Antologia Przekładów, red. A. Gajewska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 323-360.
• Barański J. (2013), Świat rzeczy wobec człowieka, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 61(1), s. 5-13.
• Blumer H. (2007), Interakcjonizm symboliczny, przeł. G. Woroniecka, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
• Chutorański M. (2017), W stronę nie-antropocentrycznej ontologii tego, co edukacyjne, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, Tom 20, 4(80), s. 7-21.
• Chutorański M. (2020), Nie(tylko)ludzkie wymiary edukacji. W stronę pedagogiki nieantropocentrycznej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Chutorański M., Makowska A. (2016), Pedagogika rzeczy nie(tylko)konsumowanych, „Parezja”, 1(5), s. 66-78.
• Chutorański M., Makowska A. (2019a), Czy(m) jest pedagogika rzeczy? Wprowadzenie, [w]: Rzeczy – Kultura – Edukacja, red. M. Chutorański, A. Makowska,Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 9-17.
• Chutorański M., Makowska A. (2019b), Pedagogika rzeczy. Kontynuacje. Otwarcia. Wprowadzenie, [w:] „Parezja. Pedagogika rzeczy”, red. M. Chutorański, A. Makowska, 1(11), s. 5-11.
• Czapliński P. (2017), Sploty, „Teksty Drugie. Nowa Humanistyka”, 1, s. 9-17.
• Domańska E. (2008), Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami, „Kultura Współczesna”, 3, s. 9-21.
• Latour B. (2010), Przedmioty także posiadają sprawczość, przeł. A. Derra, [w:] Teoria wiedzy o przesłości na tle współczesnej humanistyki, red. E. Domańska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 525-560.
• Latour B. (2011), Nigdy nie byliśmy nowocześni, przeł. M. Gdula, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Horn L. R. (2018), Contradiction, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, https://plato.stanford.edu/entries/contradiction/ [data dostępu: 1.09.2021]
• Olsen. B (2010), Kultura materialna po tekście, przeł. P. Stachura, [w:] Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, red. E. Domańska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 561-592.
• Olsen B. (2013), W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, przeł. B. Shallcross, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
• „Parezja. Pedagogika rzeczy” (2019), 1(11), red. M. Chutorański, A. Makowska.
• Rzeczy – Kultura – Edukacja (2019), red. M. Chutorański, A. Makowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Tokarczuk O. (2020), Czuły narrator, Wydawnictwo Literackie.
• Wohlleben P. (2016), Sekretne życie drzew, tłum. E. Kochanowska, Wydawnictwo Otwarte, Kraków.
• Wohlleben P. (2017), Duchowe życie zwierząt, tłum. E. Kochanowska, Wydawnictwo Otwarte, Kraków.
• Wojnowski K. (2017), Materialność, [w:] Performatyka. Terytoria, red. E. Bal, D. Kosiński, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Identifiers

DOI

10.34768/rl.2021.v471.07

Biblioteka Nauki

2081962