Kręgi obcości w Extensie Jacka Dukaja

• Authors: Adam Mazurkiewicz

Title variants

EN

Circles of foreignness in Extensa by Jacek Dukaj`s

Abstracts

EN

When reading Extensa (2002) by Jacek Dukaj and acquainting with its communicational and artistic implications, the reader becomes aware of relativization of otherness, as a result of the very essence of what the Other is. Thus Extensa is not exactly a story of otherness, but from the perspective of literary communication it is a story which exists outside of agreed taxonomy and is foreign to the clear, contemporary division into fantasy and mainstream. This means that Dukaj’s Extensa both presents the otherness of the novel (towards the reader’s expectations), as well as it is a story about otherness itself. Entangled in the strangeness of the novel, in the light of its line of communication and previous interpretational schema – created on the basis of previously read science-fiction novels – the reader is bound to feel alienated due to the difference between what is anticipated and what is presented. Paradoxically, the otherness both of the novel (in the context of the genre’s tradition and of the line of communication in which it functions) and its fictional world allows redefinition of the cognising subject who must manage his own, unpredictable “otherness.” This is because the Other remains a symbol of all that undergoes change. Thus, the attitude towards the Other becomes a challenge that requires a confrontation with our own self and, at the same time, it is an “empathy exercise” which rejects mutual dependencies of empathy and stereotypisation, typical for modern literature.

Keywords

EN

Jacek Dukaj; Extensa; science fiction; strangeness

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Wydział Humanistyczny
• Journal: International Journal of Slavic Studies Transgressive, Pragmatic and Speculative Horizons of Popular Literature and Culture
• Year: 2019
• Volume: 1
• Issue: 1
• Pages: 22-43

Dates

published

2019

Contributors

author

Adam Mazurkiewicz

• Uniwersytet Łódzki

References

• Bełkot Andrzej, >>Inny<>Odmienny<>Obcy<< w kulturze na przykładzie życia obyczajowego, [w]: Oblicza obcości, red. Marek Jedliński, Krzysztof Witczak, Bydgoszcz 2016, s. 122-131.
• Bojko Piotr, >>Potrzeba nam luster<>Obcy<< w literaturze science fiction. Na przykładzie twórczości Stanisława Lema (oraz kilku innych pisarzy), [w]: tenże, Filologia - filozofia - retoryka. Wprowadzenie do badań (nie tylko) literatury popularnej, Warszawa 2017, s. 219- 240.
• Lorenc Iwona, Rozwinięta tożsamość, trudna formuła ontologicznego bezpieczeństwa, [w]: Bezpieczeństwo ontologiczne, red. Artur Dobosz, Andrzej P. Kowalski, Bydgoszcz 2007, s. 39-52.
• Łebkowska Anna, Empatia i stereotyp w prozie współczesnej, [w]: Stereotypy w literaturze (i tuż obok), red. Włodzimierz Bolecki, Grzegorz Gazda, Warszawa 2003, s. 83-98.
• Łotman Jurij, Tekst w tekście, przekł. Jerzy Faryno, „Literatura na Świecie” 1985, nr 3, s. 325-243.
• Mader Johann, Filozofia dialogu, przekł. Ryszard Kijowski, [w]: Filozofia współczesna, red. Józef Tischner, Kraków 1989, s. 372-391.
• Makuch Damian Włodzimierz, Zalety kulturowej teorii gatunku w pracy historyka literatury na przykładzie polskiej fantastyki naukowej drugiej połowy XIX wieku [w]: Porozmawiajmy o gatunkach artystycznych i użytkowych, red. Ewa Bulisz, Maria Wojtak, Lublin 2015, s. 31-46.
• Maria Kobielska, Nowa zabawka literaturoznawcy. Do czego jest nam potrzebna pamięć kulturowa?, [w]: Tradycja współcześnie - repetycja czy innowacja?, red. Anna Jarmuszewska, Justyna Tabaszewska, Kraków 2012, s. 49-61.
• Maryniarczyk Andrzej, Człowiek wobec świata. Studium z metafizyki realistycznej, Lublin Lem Stanisław, Eden, Warszawa 1984.
• Mizerkiewicz Tomasz, Wirtualny odbiorca wirtualny (albo o tym, jak Jacek Dukaj wymyślił czytelników współczesnej literatury polskiej), „Czas Kultury” 2009, nr 6, s. 61-74.
• Morawski Stefan, O cytacie bez cytatu, "Nurt" 1966, nr 8, s. 38-46 Mrugalski Michał, Teoria barw Tadeusza Różewicza, Kraków 2007.
• Niewiadowski Andrzej, Smuszkiewicz Antoni, Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej, Poznań 1990, s. 305-306, hasło: Kontakt z kosmitami Nycz Ryszard, Sylwy współczesne, Kraków 1996,
• Przytuła Piotr, Poza postmodernizm. Jacka Dukaja spór o uniwersalia, „Prace Literaturoznawcze” 2013, nr 1, s. 141-149.
• Regiewicz Adam, Żywiołek Artur, Milczenie. Od antropologii do hermeneutyki, [wprowadzenie do]: Milczenie. Antropologia – Hermeneutyka, red. Adam Regiewicz, Artur Żywiołek, Częstochowa 2014, s. 11-14.
• Ricoer Paul, Teoria interpretacji: dyskurs i nadwyżka znaczenia, przekł. Katarzyna Rosner, [w]: tenże, Język, tekst interpretacja. Wybór pism, wyb. Katarzyna Rosner, Warszawa 1989, s. 63-187.
• Ricoeur Paul, O sobie samym jako innym, przekł. Bogdan Chełstowski, Warszawa 2003 Rogaczewski Grzegorz, Odczytywanie światów Jacka Dukaja, "Esensja" 2004, nr 1, s. 56-57 https://esensja.pl/ksiazka/publicystyka/tekst.html?id=326 [dostęp: 11.04.2018].
• Rozmarynowska Katarzyna, Inność jako źródło etyczności. Inspiracje Ricoeuerowskie, Warszawa 2015 Skarga Barbara, Przeszłość i interpretacje, Warszawa 1987.
• Skrendo Andrzej, Linia, koło, „Kwartalnik Artystyczny” 2010, nr 2, s. 68-73.
• Słownik języka polskiego, red. Mirosław Bańko, Warszawa 2007, t. 1, s. 264, hasło: Cytat Smuszkiewicz Antoni, Stanisław Lem, Poznań 1995.
• Stoff Andrzej, Czy science fiction może pomóc w rozumieniu rzeczywistości?, [w]: >>Metafizyczne<< w literaturze współczesnej. Materiały z II Tygodnia Polonistów, red. A. Koss, Lublin 1992, s. 57-77.
• Szołtysek Adolf E., Filozofia człowieka. Biologiczny rozwój a kulturowe kształtowanie, Kraków 2015 Szumański Borys, Czy obce można ugościć w przekładzie? O wrogości inności przekładu, [w]: Oblicza obcości, red. Marek Jedliński, Krzysztof Witczak, Bydgoszcz 2016, s. 113-121.
• Ubertowska Aleksandra, "Kręgi obcości", podwójne wyjście. Projekt autobiograficzny Michała Głowińskiego [rec.: Michał Głowiński, Kręgi obcości. Opowieść autobiograficzna], "Teksty Drugie" 2011, nr 4, s. 195-205.
• Uniłowski Krzysztof, Lord Dukaj albo fantasta wobec mainstreamu, „FA-art” 2007, nr 4, s. 36-43 Waldenfels Berhard, Topografia obcego. Szkice z fenomenologii obcego, przekł. Janusz Sidorek, Warszawa 2002.
• Waldenfels Bernhard, Podstawowe motywy fenomenologii obcego, przekł. Janusz Sidorek, Warszawa 2009.
• Wierzbicka Anna, Lingwistyczne narzędzia w stylistycznej analizie szyku wyrazów, „Pamiętnik Literacki” 1963, z. 2, s. 511-533.
• Wierzbicka Anna, O metodach opisu szyku wyrazów, „Język Polski” 1964, z. 1, s. 14-26 Wiktoria [właśc.?], Jacek Dukaj "Extensa" - recenzja, "paradoks", http://paradoks.net.pl/read/47-jacek-dukaj-extensa-recenzja [wpis z dn. 14.07.2006; dostęp: 11.04.2018].
• Woroniecka Grażyna, Interakcja symboliczna a hermeneutyczna kategoria przed-rozumienia, Warszawa 1998 Zabierowski Mirosław, Problem obserwatora w naukach ścisłych, „Kwartalnik Filozoficzny” 1997, t. XXV, z. 3, s. 35-58.
• Ziątek Zygmunt, Słowo wstępne [do]: Widziane, czytane, oglądane – oblicza Obcego, red. Paweł Cieliczko, Paweł Kuciński, Warszawa 2008, s. 5-6.
• Ziemba Zdzisław, Racjonalna wiara i prawdopodobieństwo a zasadność wnioskowania indukcyjnego, „Studia Logica” 1961, t. XII, s. 99-120

Identifiers

DOI

10.34768/zrdp-sn56

Biblioteka Nauki

1376046