Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych RP (1945-1948) - przyczynek do powojennej historii uniwersytetów ludowych

• Authors: Tomasz Maliszewski

Title variants

EN

Folk High Schools of the Republic of Poland Society (1945–1948) – contribution to the post-war history of folk high schools

Abstracts

EN

The article analyzes selected threads from the history of the Folk High Schools of the Republic of Poland Society (in Polish: Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych Rzeczpospolitej Polskiej), which operated in the years 1945-1948. It was an independent educational organization that coordinated the activities of folk high schools in the first years after World War II – that is, the period in which these institutions reached the peak of their development in Poland, based on pre-war experience and preparatory work carried out during the occupation. Unfortunately, as a result of top-down political decisions, the Society was first merged with another organization into the Society of Workers' and People's University (in Polish: Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego i Ludowego), and finally it was liquidated in 1950.

PL

W artykule poddano analizie wybrane wątki z historii Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych Rzeczpospolitej Polskiej, które działało w latach 1945-1948. Była to niezależna organizacja społeczna koordynująca działalność internatowych uniwersytetów ludowych w pierwszych latach po II wojnie światowej czyli w okresie, w którym - na bazie doświadczeń przedwojennych i prac przygotowawczych przeprowadzonych w okresie okupacji - osiągnęły one apogeum swojego rozwoju na ziemiach polskich. Niestety w wyniku odgórnych decyzji politycznych Towarzystwo zostało najpierw połączone z inną organizacją w Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego i Ludowego, by w roku 1950 ulec całkowitej likwidacji.

Keywords

PL

Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych RP; pozaformalna edukacja dorosłych; uniwersytet ludowy; historia oświaty

EN

Folk High Schools of the Republic of Poland Society; non-formal adult education; folk university; history of education

• Publisher: Akademia Marynarki Wojennej (Polish Naval Academy), Gdynia, Poland
• Journal: Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW
• Year: 2021
• Volume: 13
• Issue: 4
• Pages: 191-203

Dates

published

2021

Contributors

author

Tomasz Maliszewski

• Akademia Marynarki Wojennej

• https://orcid.org/0000000283667614

References

• Aleksander, T. (2016). Uniwersytety ludowe następstwem ruchu przebudowy społecznogospodarczej wsi. W: T. Maliszewski, M. Rosalska (red.). Uniwersytety ludowe - pomię- dzy starymi a nowymi wyzwaniami (s. 15-28). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Błaszczak, I. (2019). Działalność oświatowa Feliksa Popławskiego - współtwórcy polskich uniwersytetów ludowych. Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.
• Cierniak, J., Mierzwińska, Z., Radwan, W. (red.). (1939). Wiejskie uniwersytety ludowe w Polsce. Biuletyn konferencji oświatowej poświęconej sprawie uniwersytetów ludowych, Krzemieniec, 6-7-8 października 1938. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Pomoc Oświatowa.
• CKRSCh. (1949). Instrukcja nr 1 likwidatora stowarzyszeń: a) Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych Rzeczypospolitej Polskiej i b) Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego z dnia 28 grudnia 1948 r. Warszawa: Centralna Księgarnia Rolnicza Samopomoc Chłopska.
• Kaczor-Jędrzycka, Z. (2010). Działalność Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych. Tradycja - teraźniejszość - przyszłość. W: E. Sapia-Drewniak, J. Janik-Komar, Uniwersytety ludowe i inne formy oświaty dorosłych (s. 95-104). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Maliszewski, T. (2003). Uniwersytety ludowe na ziemiach polskich w XX stuleciu. W: M. Byczkowski, T. Maliszewski, E. Przybylska (red.). Uniwersytet ludowy - szkoła dla życia (s. 79-117). Wieżyca: Kaszubski Uniwersytet Ludowy.
• Maliszewski, Tomasz. (2004). Polskie uniwersytety ludowe w latach 1945-1948. Szkic do dziejów polskiej oświaty dorosłych lat 40. XX wieku. W: R. Grzybowski (red.). Oświata, wychowanie i kultura fizyczna w rzeczywistości społeczno-politycznej Polski Ludowej (1945-1989) (s. 189-198). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Maliszewski, T. (2010). Polskie uniwersytety ludowe w latach 1939-1945. W: Eleonora Sapia-Drewniak, Joanna Janik-Komar, Uniwersytety ludowe i inne formy oświaty dorosłych (s. 69-93). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Mauersberg, S. (1986). Dzieje oświaty dorosłych i andragogiki w Polsce. W: Kazimierz Wojciechowski (red.). Encyklopedia oświaty i kultury dorosłych (s. 64-69). Wrocław: Ossolineum.
• Mierzwińska, Z., Radwan, W. (red.). (1938). Wiejskie uniwersytety ludowe w Polsce. Biuletyn konferencji oświatowej poświęconej sprawie uniwersytetów ludowych. Łowicz, 7-8-9 marca 1937 r. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Przodownik Wiejski.
• Mikołajczyk, Stanisław. (1946). O zadaniach i celach wychowania obywatelskiego młodzieży wiejskiej. Wieś i Państwo, 4, 247-251
• Pierwsza ogólnopolska konferencja Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych R.P. (1945). Oświata i Kultura, 1-2, 57-59.
• Pierwsze narady pracowników polskich uniwersytetów ludowych. (1930). Polska Oświata Pozaszkolna, 6, 360-362.
• Pilch, T. (2007). Uniwersytet ludowy. W: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 6 (s. 1019-1032). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Popławski, F. (1946). Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych R.P. Młoda Myśl Ludowa, 3, 21-25.
• Popławski, F. (1947). Skąd i dokąd idziemy. Siewba (Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych R.P.), 1-2, 3-22.
• Popławski, F. (1985). Polski uniwersytet ludowy. Warszawa: Wydawnictwo Spółdzielcze.
• Popławski, F. (1986). Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych Rzeczypospolitej Polskiej (TUL RP). W: K. Wojciechowski (red.). Encyklopedia oświaty i kultury dorosłych (s. 346-347). Wrocław: Ossolineum.
• Ryżewska, K. (1972). Powstanie i działalność Centralnego Ośrodka Oświaty Dorosłych Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego i Ludowego (1948-1950). Przegląd Historyczno-Oświatowy, 2, 261-265.
• Sprawozdanie z III. Konferencji Oświatowej w Poznaniu dnia 8 i 9 kwietnia r.b. (1921). Przegląd Oświatowy, 1-6, 8-11.
• TUL RP. (1946). Uniwersytety ludowe w Polsce. Sprawozdanie z pierwszego walnego zgromadzenia członków T.U.L.R.P. w Pabianicach 11, 12 i 13 października 1945 roku. Warszawa: Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych RP.
• Winkiel, W. (1977). Uniwersytety ludowe w systemie oświaty i wychowania. W: A. Bron-Wojciechowska (red.). Uniwersytety ludowe w Polsce i za granicą (s. 31-40). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Wojciechowski, K. (1977). Początki i rozwój uniwersytetów ludowych w Polsce do 1945 roku. W: A. Bron-Wojciechowska (red.). Uniwersytety ludowe w Polsce i za granicą (s. 9-30). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Wojciechowski, K. (1984). Towarzystwo Wiedzy Powszechnej w latach 1950-1980. W: K. Wojciechowski (red.). Z dziejów oświaty dorosłych w Polsce (s. 92-107). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Wspólna praca powiększy wynik. Połączenie Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych z Towarzystwem Uniwersytetów Robotniczych. (1949). Zielony Sztandar, 6, 10.
• Wycech, Cz. (1946). Przeobrażenia wojenne a problemy wychowania (przemówienie na konferencji nauczycieli uniwersytetów ludowych w Ursynowie w dniu 12 lipca 1946 r.). Oświata i Kultura, 7, 343-353.
• Zadrożny, M. (1945). Walne zgromadzenie Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych RP. Głos Nauczycielski, 5, 155-157.
• Archiwum Akt Nowych (AAN), Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego i Ludowego (TURiL), 151/1. Protokół posiedzenia Komisji w sprawie TUR i TUL z dn. 13 listopada 1948 r.
• Archiwum Państwowe w Poznaniu (APP), Sprawa likwidacji Uniwersytetów Ludowych (SLUL), 1781, 5, Ziembicki, Juliusz. Instrukcja Nr 1 likwidatora stowarzyszeń: a) To- warzystwa Uniwersytetów Ludowych Rzeczypospolitej Polskiej i b) Towarzystwa Uni- wersytetu Robotniczego w sprawie sporządzenia protokołów zdawczo-odbiorczych i przejmowania poszczególnych placówek powyższych Stowarzyszeń przez „Zrzeszenie Pracowniczych Związków Zawodowych w Polsce”, „Związek Samopomocy Chłopskiej” oraz Centralny Ośrodek Oświaty Dorosłych - Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego i Ludowego (TURiL), Warszawa, 28 grudnia 1948 r.
• Archiwum Państwowe w Poznaniu (APP), Sprawa likwidacji Uniwersytetów Ludowych (SLUL), 1781, 7, Zarządzenie Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy nr 015-9907/48 w sprawie likwidacji Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych Rzeczypospolitej.
• Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego w Warszawie (AZHPRL), Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych (TUL), ZC-2, 201, Popławski, Feliks. Zadania Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych R.P., „Biuletyn Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych Rzeczypospolitej Polskiej” Nr. II, Warszawa, 1 czerwca 1946 r. (mps powiel.).
• Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego w Warszawie (AZHPRL), Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych (TUL), ZC-2, 201, Radwan, Władysław. Wytyczne pracy wychowawczej uniwersytetów ludowych, „Biuletyn Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych Rzeczypospolitej Polskiej” Nr II, Warszawa, 1 czerwca 1946 r. (mps powiel.).
• Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego w Warszawie (AZHPRL), Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych (TUL), ZC-2, 201, Zadrożny, Mieczysław. Stan akcji uniwersytetów ludowych w obecnej chwili, „Biuletyn Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych Rzeczypospolitej Polskiej” Nr II, Warszawa, 1 czerwca 1946 r. (mps powiel.).
• Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego w Warszawie (AZHPRL), Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych (TUL), ZC-2, 209, Nowy rok pracy, „Biuletyn Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych Rzeczypospolitej Polskiej” Nr III, Warszawa, 15 listopada 1946 r., (mps powiel.).

Identifiers

DOI

10.34813/45coll2021

Biblioteka Nauki

2077212