Zakres obowiązywania zakazu dowodowego określonego w art. 199 Kodeksu postępowania karnego

• Authors: Kazimierz J. Pawelec

Title variants

EN

The scope of the prohibition on evidence referred to in art. 199 of the Code of Criminal Proceedings

Abstracts

EN

The question of prohibitions of evidence, efforts to circumvent them, and the issue of indirectly illicit evidence evoke fierce arguments. In recent years, the practice of increasingly frequent releasing by the courts certain professional groups from the obligations of keeping confidentiality has been observed. In cases when such release could not be granted – there have been attempts to substitute the evidence in question with another, usually indirect one. The hereby work is an elaboration on these issues. It discusses the absolute prohibition on evidence specified in art. 199 of the Code of Criminal Proceedings stating one may not be be examined as an expert or physician in relation to circumstances he/she gained the knowledge of from the accused while providing opinions or medical assistance. The Author discusses the procedural possibilities of circumventing this prohibition by interviewing persons cooperating with an expert or doctor, as well as other persons participating in the rescue operation, including bystanders who may have knowledge about the accused’s statements. He also reflects on the option of obtaining testimony from police officers who have interviewed the participants of an incident at the scene, including informal conversations. The Author strongly advocates the prohibition on obtaining this kind of evidence and treats it as illegal. However, he points out that other views have also been expressed on the subject. Hence the issue should be considered as controversial. The article can be treated as a discussion, which does not eliminate the thesis that the legislator should definitely determine this problem, therefore it is worth considering the postulate de lege ferenda contained in the hereby work.

PL

Problematyka zakazów dowodowych, prób ich obchodzenia, dowodów pośrednio nielegalnych wywołuje zażarte spory. W ciągu ostatnich lat obserwowana jest praktyka coraz częstszego sięgania po instytucję procesową zwalniania przez sądy określonych grup zawodowych od obowiązujących ich tajemnic, a w razie niemożności uzyskania owego zwolnienia – podejmowania prób substytuowania ich innymi dowodami, z reguły pośrednimi. Tym też zagadnieniom poświęcona została niniejsza publikacja. Omawia ona bezwzględny zakaz dowodowy sprecyzowany w art. 199 Kodeksu postępowania karnego. Analizowany przepis wskazuje na niemożność przesłuchania jako świadka biegłego bądź lekarza w odniesieniu do okoliczności, o których uzyskał wiedzę od oskarżonego podczas wydawania opinii oraz udzielania pomocy medycznej. Rozważa procesowe możliwości ominięcia tego zakazu w drodze przesłuchania pod tym kątem osób współdziałających z biegłym lub lekarzem, a także innych uczestniczących w akcji ratowniczej, w tym postronnych świadków mogących mieć wiedzę na temat oświadczeń oskarżonego. Podejmuje też rozważania na temat możliwości przesłuchania w charakterze świadków funkcjonariuszy Policji, którzy dokonali rozpytania uczestników zdarzenia na miejscu jego zaistnienia, w tym również przeprowadzonych nieformalnych rozmów. Autor zdecydowanie opowiada się za kodeksowym zakazem pozyskiwania tego rodzaju dowodów, traktując je jako nielegalne. Zaznacza jednak, że reprezentowane były również i inne zapatrywania. Stąd kwestię powyższą należy uznać za kontrowersyjną. Dlatego też artykuł można traktować jako dyskusyjny, co nie eliminuje tezy, że ustawodawca powinien jednoznacznie przesądzić ten problem, warto zatem rozważyć zawarty w publikacji postulat de lege ferenda.

Keywords

PL

zakazy dowodowe; tajemnice zawodowe; dowody pośrednio nielegalne; zakaz przesłuchania biegłego; zakaz przesłuchania lekarza; ocena legalności pozyskania dowodu; procesowa możliwość substytuowania dowodów nielegalnych; swobodna ocena dowodów

EN

prohibitions on evidence; professional secret; indirectly illegal evidence; prohibition on obtaining expert witness’s testimony; prohibition on obtaining medical doctor’s testimony; assessment of legitimacy of obtaining evidence; procedural admissibility if substituting illegal evidence; free evaluation of evidence

• Publisher: Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji
• Journal: Problemy Kryminalistyki
• Year: 2018
• Issue: 301
• Pages: 29-34

Dates

published

2018

Contributors

author

Kazimierz J. Pawelec

• Wydział Nauk Ekonomicznych i Prawnych Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach

References

• Augustynowicz, A., Wrześniewska-Wal, J. (2013). Lekarz psychiatra jako świadek w postępowaniu karnym. Prawo i Medycyna, 3–4.
• Bielasiński, J. (2003). Z problematyki badania oskarżonego w celach dowodowych w postępowaniu karnym. W: L. Bogunia (red.), Nowa kodyfikacja prawa karnego, t. XIII. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Bożek, M. (2015). Rola ekspresji mimicznej w cenie prawdziwości wypowiedzi. W: B.W. Wojciechowski (red.), Psychologiczne uwarunkowania i ocena wartości dowodowej zeznań świadków: wybrane zagadnienia. Warszawa: Difin.
• Brzozowski, S. (2016). Dopuszczalność dowodu w kontekście art. 168a k.p.k. Przegląd Sądowy, 10.
• Brzozowski, S. (2017). Dopuszczalność dowodów uzyskanych z naruszeniem przepisów postępowania w kontekście art. 168a k.p.k. Palestra, 1–2.
• Cieślak, M. (1955). Zagadnienia dowodowe w procesie karnym. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
• Cieślak, M. (1984). Polska procedura karna: podstawowe założenia teoretyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Czubalski, M. (1968). O pojęciu i klasyfikacji środków dowodowych. Państwo i Prawo, 1.
• Daszkiewicz, W. (1999). Proces karny. Część ogólna. Poznań: Ars Boni et Aequi.
• Gaberle, A. (2007). Dowody w sądowym procesie karnym. Kraków: Wolters Kluwer Polska.
• Grajewski, J., Paprzycki, L.K., Płachta, M. (2003). Kodeks postępowania karnego. Komentarz. t. 1: Komentarz do art. 1–424. Kraków: Zakamycze.
• Gruszewska, D. (2017). W kwestii interpretacji znowelizowanego art. 168a k.p.k. Palestra, 1–2.
• Grzegorczyk, T. (1998). Dowody w procesie karnym. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
• Grzegorczyk, T., Tylman, J. (2009). Polskie postępowanie karne. Warszawa: LexisNexis Polska.
• Grzeszczyk, W. (2010). Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Warszawa: LexisNexis Polska.
• Gurgul, J. (2010). Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 5 listopada 2008 r., II Aka 87/08. Prokuratura i Prawo, 4.
• Hołyst, B. (red.). (2005). Wielka encyklopedia prawa. Warszawa: Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza.
• Hołyst, B. (2018a). Kryminalistyka. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Hołyst, B. (2018b). Psychologia kryminalistyczna. Diagnoza i praktyka. Warszawa: Difin.
• Huk, A. (2001). Tajemnica zawodowa lekarza. Prokuratura i Prawo, 6.
• Jasiński, W. (2013). Nielegalne dowody i granice prowokacji. Rzeczpospolita (PCD), 5.
• Kempisty, H. (1986). Metodyka pracy sędziego w sprawach karnych. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
• Klejnowska, M. (2004). Oskarżony jako osobowe źródło informacji o przestępstwie. Kraków: Zakamycze.
• Kmiecik, R. (1983). Dowód ścisły w procesie karnym. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
• Kmiecik, R. (1984). Konwalidacja i konwersja wadliwych dowodów w procesie karnym. Państwo i Prawo, 5.
• Kmiecik, R. (2004). Dowód rzeczowy w procesie karnym (z perspektywy prawnoporównawczej i kryminalistycznej). W: A. Bulsiewicz, A. Marek, V. Kwiatkowska-Darul (red.), Doctrina multiplex veritas una: księga jubileuszowa ofiarowana profesorowi Marianowi Kulickiemu... Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Kmiecik, R. (red.). (2008). Prawo dowodowe. Zarys wykładu. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Komar-Zabłocka, M. (2018). Zakaz dowodowego wykorzystania oświadczeń oskarżonego dotyczących zarzuconego mu czynu złożonych wobec biegłego lub lekarza udzielającego mu pomocy (art. 199 k.p.k.), referat wygłoszony na ogólnopolskiej konferencji naukowej z serii: Współczesne problemy wymiaru sprawiedliwości, VIII: „Rola biegłych we współczesnych postępowaniach sądowych”, Sandomierz, 24–25 kwietnia.
• Kornak, M. (2012). Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2012 r., III KK 366/11, Lex/el.
• Kowalczyk, P. (2016). W: T. Nowak, P. Stanisławczyn (red.), Prawo celne i podatek akcyzowy: blaski i cienie dziesięciu lat członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Kruszyński, P. (1983). Zasada domniemania niewinności w polskim procesie karnym. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Lach, A. (2010). Granice badań oskarżonego w celach dowodowych. Studium w świetle reguły „nemo se ipsum accusare tenetur” i prawa do prywatności. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.
• Paprzycki, L. w: Komentarz aktualizowany do art. 1–424 Kodeksu postępowania karnego, red. L. Paprzycki, Lex/el, WK, 20.09.2018.
• Pawelec, K.J. (2010). Proces dowodzenia w postępowaniu karnym. Warszawa: LexisNexis Polska.
• Pawelec, K.J. (2013). W: J. Decowska-Olejnik, A. Imbirska, K.J. Pawelec (red.), Proces dowodzenia w sprawach przestępstw i wykroczeń skarbowych: zarys systemu. Warszawa: Difin.
• Pawelec, K.J. (2014). Czynności niepowtarzalne w sprawach o wypadki drogowe. Aspekty procesowo-kryminalistyczne. Warszawa: Difin.
• Pawelec, K.J. (2015). Tajemnica zawodowa notariusza w znowelizowanym Kodeksie postępowania karnego. Zagadnienia podstawowe. Rejent, 9.
• Pawelec, K.J. (2016). Zarys metodyki pracy obrońcy i pełnomocnika w sprawach przestępstw i wykroczeń drogowych. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Pawelec, K.J. (2017). W: W. Cieślak, K. J. Pawelec, I. Tuleya, M. Gabriel-Węglowski i in. (red.), Praktyczny komentarz do zmian procedury karnej. Warszawa: Difin.
• Pawelec, K.J. (2018). W: K.J. Pawelec, T. Diupero, M. Pawelec (red.), Rekonstrukcja wypadków oraz innych zdarzeń drogowych. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Roszkowska, A. (2015). Psychologiczne uwarunkowania podatności na sugestię. W: B.W. Wojciechowski (red.), Psychologiczne uwarunkowania i ocena wartości dowodowej zeznań świadków: wybrane zagadnienia. Warszawa: Difin.
• Rychlewska, A. (2016). O przepisie art. 168a k.p.k. jako przyzwoleniu na korzystanie w ramach procesu karnego z dowodów zdobytych w sposób nielegalny. Palestra, 5.
• Skorupka, J. (red.). (2017). Proces karny. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Skrętowicz, E. (1998). Nowy kodeks postępowania karnego: zagadnienia węzłowe. Kraków: Zakamycze.
• Sobolewski, Z. (1976). Wartość nielegalnie uzyskanego dowodu w postępowaniu karnym. Annales UMCS, XXIII.
• Sobolewski, Z. (1982). Samooskarżenie w świetle prawa karnego (nemo se ipsum accusare tenetur). Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
• Sowiński, P. (2003). Przesłuchanie radcy prawnego w charakterze świadka w toku procesu karnego. Radca Prawny, 5.
• Stefański, R.A. (1998). Wykorzystanie dokumentów zawierających tajemnicę państwową, służbową lub zawodową w nowym kodeksie postępowania karnego. Prokuratura i Prawo, 5.
• Szumiło-Kulczycka, D. (2015). W: K. Dudka, H. Paluszkiewicz, D. Szumiło-Kulczycka (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz orzeczniczy. Warszawa: Wolters Kluwer. Lex/el
• Urbaniak, M. (2013). Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2012 r., III KK 366/11, OSP 2013, nr 9, poz. 86.
• Urbaniak-Mastalerz, I. (2016). W: P. Hofmański, C. Kulesza (red.), System prawa karnego procesowego, t. VI. Warszawa: Wolters Kluwer, WK Lex/el 20.09.2018.

Identifiers

DOI

10.34836/pk.2018.301.4

Biblioteka Nauki

2067434