Rola ciszy w estetyce Wandelweiser na przykładzie Melody, Silence na gitarę solo Michaela Pisaro

• Authors: Marek Dolewka

Abstracts

PL

Wandelweiser to powstały w 1992 roku międzynarodowy kolektyw kompozytorów twórczo rozwijających idee estetyczno-artystyczne Johna Cage’a, przede wszystkim jego koncepcję ciszy w muzyce. Jednym z przedstawicieli grupy, który dołączył do niej w pierwszych latach istnienia, jest amerykański kompozytor i gitarzysta Michael Pisaro (ur. 1961). Intensywne obcowanie z ciszą jako narzędziem kompozytorskim łączy się u niego z rozbudowaną refleksją teoretyczną. W niniejszym artykule usystematyzowane i skomentowane zostały wybrane wypowiedzi Pisaro dotyczące fenomenu ciszy, odnoszące się do relacji cisza–muzyka, cisza–dźwięk, cisza–przypadkowość. Wyróżniono także cechy jakościowe ciszy (obalające stereotyp pustki i neutralności ciszy), jej typologię (z absolutnym milczeniem umysłu jako najwyższą postacią) oraz sposoby oddziaływania na kompozytora, wykonawcę i słuchacza. Następnie przeanalizowana została rola ciszy w Melody, Silence (2012) na gitarę solo, z uwzględnieniem komentarza kompozytora zamieszczonego we wstępie partytury. Jak wykazano, cisza odnosi się już do samej aleatorycznej formy cyklu i lapidarnej struktury każdego z 12 elementów wchodzących w jego skład. Wymiar ciszy współtworzą także elementy dzieła muzycznego oraz faktura. Co istotne, mnogość ujęć ciszy w Melody, Silence zachodzi przy zanotowaniu przez kompozytora w partyturze zaledwie trzech pauz. W artykule zbadano również, na ile wiernie intencje kompozytora zrealizował jeden z wykonawców utworu, Cristián Alvear.

Keywords

PL

Wandelweiser; Pisaro Michael; cisza; Cage John; aleatoryzm; muzyka eksperymentalna; gitara

• Publisher: Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, Wydział Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki
• Journal: Aspekty Muzyki
• Year: 2020
• Issue: 10
• Pages: 43-66

Dates

published

2020

Contributors

author

Marek Dolewka

• Instytut Muzykologii, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

References

• Alghanem Qais B A M S M, Understanding Michael Pisaro’s Solo Piano Music through Alain Ba- diou’s Theory of the Event, komputeropis pracy doktorskiej, University of Leeds, School of Music, Leeds 2019.
• Arms Jay M., ‘Melody, Silence’: Michal Pisaro. Cristián Alvear (guit.). Potlatch P115, „Tempo” 2015, Vol. 69, No. 273, s. 45–46.
• Barrett Douglas G., The Silent Network - The Music of Wandelweiser, „Contemporary Music Re- view” 2011, Vol. 30, No. 6, s. 449–470 (w wersji polskojęzycznej jako Sieć ciszy, tłum. Małgorzata Hanuszkiewicz-Cnota, „Glissando” 2016, nr 2 (29), s. 9–18).
• Clifton Thomas, The Poetics of Musical Silence, „The Musical Quarterly” 1976, Vol. 62, No. 2, s. 163–181.
• Dahlhaus Carl, Eggebrecht Hans Heinrich, Co to jest muzyka?, tłum. Dorota Lachowska, Warszawa 1992.
• Dolewka Marek, Wymiary ciszy w muzyce europejskiej od lat 60. XX w., komputeropis pracy doktorskiej, promotor: prof. dr hab. Małgorzata Woźna-Stankiewicz, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytut Muzykologii, Wydział Historyczny, Kraków 2020.
• Fifteen Questions with Michael Pisaro. The Sound of Silence [online], https://15questions.net/inter- view/fifteen-questions-michael-pisaro/page-1/ (dostęp: 10.10.2020).
• Further Reading, „Contemporary Music Review” 2011, Vol. 30, No. 6, s. 543–549.
• Gaudibert Éric, Les silences. Essai sur les différentes catégories du silence musical (w spisie treści figuruje jako: Les différentes categories du silence musical), „Les Cahiers du CIREM: Musique et silence” 1994, s. 113–120.
• Gershon Pete, The Sound of Silence: The Music and Aesthetics of the Wandelweiser Group [online], http://www.paristransatlantic.com/magazine/monthly2006/07jul_text.html (dostęp: 10.10.2020).
• Grant Morag Josephine, Series and Place, „Contemporary Music Review” 2011, Vol. 30, No. 6, s. 525–542.
• Gubaidulina Sofia, The Archaic Sources of Art - Elfriede Oberhofer talks to Sofia Gubaiduli- na, rozmowę przeprowadziła Elfriede Oberhofer, 10.2003 [online], http://www.sikorski.de/ 2666/en/the_archaic_sources_of_art_elfriede_oberhofer_talks_to_sofia_gubaidulina.html (dostęp: 12.12.2020).
• Harvey Jonathan, In Quest of Spirit. Thoughts on Music, Berkeley 1999.
• Just Travis, Michael Pisaro interview 1.13.2008 [online], https://object-collection.blogspot. com/2008/01/michael-pisaro-interview-concert-125.html (dostęp: 10.10.2020).
• Kapelański Maksymilian, Koncepcja „pejzażu dźwiękowego” (soundscape) w pismach R. Murray’a Schafera, komputeropis pracy magisterskiej, promotor: prof. dr hab. Maciej Gołąb, Uniwersytet Warszawski, Zakład Teorii i Estetyki Muzyki, Warszawa 1999.
• Kropfinger Klaus, …kein Anfang - kein Ende… Aus Gesprächen mit Luigi Nono, „Musica” 1988, Vol. 42, s. 165–171.
• Kumpf Lawrence, Lawrence Kumpf Speaks with Michael Pisaro, Julia Holter & Jason Brogan [on- line], http://issueprojectroom.org/news/lawrence-kumpf-speaks-michael-pisaro-julia-holter-jason- brogan (dostęp: 10.10.2020).
• Lissa Zofia, Estetyczne funkcje ciszy i pauzy w muzyce, w: eadem, Szkice z estetyki muzycznej, Kraków 1965, s. 181–209 (poprawiona wersja artykułu opublikowanego pod tym samym tytułem: eadem, Estetyczne funkcje ciszy i pauzy w muzyce, „Estetyka” 1961 [r. 2], s. 77–102).
• Lissa Zofia, O roli ciszy i pauzy w muzyce, „Muzyka” 1960, nr 4, s. 12–42.
• Margulis Elizabeth Hellmuth, Moved by Nothing. Listening to Musical Silence, „Journal of Music Theory” 2008, Vol. 51, No. 2, s. 245–276.
• McKay Ayotte Benjamin, Heinrich Schenker. A Guide to Research, New York–London 2004.
• Melia Nicholas, Saunders James, Introduction: What is Wandelweiser?, „Contemporary Music Re- view” 2011, Vol. 30, No. 6, s. 445–448.
• Melia Nicholas, Stille Musik - Wandelweiser and the Voices of Ontological Silence, „Contempo- rary Music Review” 2011, Vol. 30, No. 6, s. 471–495.
• Pisaro Michael, One Instrument with Four Folds [online], https://www.wandelweiser.de/_mi- chael-pisaro/texts.html#ONE_INSTRUMENT_WITH_FOUR_FOLDS (dostęp: 10.10.2020).
• Pisaro Michael, Time’s Underground [online], https://www.wandelweiser.de/_michael-pisaro/texts. html#Times_Underground (dostęp: 10.10.2020).
• Pisaro Michael, Wandelweiser [online], http://erstwords.blogspot.com/2009/09/wandelweiser.html (dostęp: 10.10.2020).
• Restagno Enzo, Brauneiss Leopold, Kareda Saale, Pärt Arvo, Arvo Pärt in Conversation, Cham- paign 2012.
• Saunders James, Testing the Consequences - Multipart Series in the Work of the Wandelweiser Composers, „Contemporary Music Review” 2011, Vol. 30, No. 6, s. 497–524.
• Schafer Raymond Murray, The Soundscape: Our Sonic Environment and the Tuning of the World, Rochester 1994.
• Schleicher Lucas, Michael Pisaro: A Conspiracy Against the Ordinary [online], http://www.brain- washed.com/index.php?option=com_content&view=article&id=9204:micahel-pisaro-interview&- catid=74:interviews&Itemid=91 (dostęp: 10.10.2020).
• Shadow of Sound per orchestra | Nota dell’autore, [s.a.] [online], https://www.salvatoresciarrino. eu/data/composition/ita/198.html (dostęp: 19.12.2020).
• Shepard Craig, Interview with Craig Shepard, [rozmowę przeprowadził James Saunders], 25.03.2012 [online], http://www.james-saunders.com/2012/03/25/interview-with-craig-shepard/ (dostęp: 12.12.2020).
• Szroniak Paweł, Trud myślenia o przestrzeni negatywnej. Z Michaelem Pisaro rozmawia Paweł Szroniak, „Glissando” 2016, nr 2 (29), s. 19–25.
• Szroniak Paweł, Ustalanie pojęć, „Glissando” 2016, nr 2 (29), s. 2–4.
• Zucker Benjamin, Music Between Sounds: Relational Aesthetics & The Poetics Of Wandelweiser, komputeropis pracy magisterskiej, Wesleyan University, Middletown 2015.

Identifiers

DOI

10.34861/aspmuz10-01_rola-ciszy

Biblioteka Nauki

2144028