Sieć integracji pojęciowej Gilles’a Fauconniera i Marka Turnera jako narzędzie interpretacji utworów muzycznych. Przykład Miserere Pawła Szymańskiego

• Authors: Violetta Kostka

Abstracts

PL

W ostatnich dekadach kognitywiści Gilles Fauconnier i Mark Turner wspólnie wypracowali narzędzie do badania znaczenia, które nazywają siecią integracji pojęciowej lub mieszaniną pojęciową. Podstawą ich teorii są cztery główne przestrzenie mentalne: dwie wyjściowe (źródłowa i docelowa), ogólna i mieszanina pojęciowa. Zdaniem badaczy, tego rodzaju proces kognitywny odgrywa kluczową rolę w ludzkim myśleniu i działaniu, a tworzenie mieszanin jest sednem nasze- go życia w świecie i rozumienia tego świata. Z racji swojej popularności w różnych dziedzinach wiedzy, narzędzie to zainteresowało także muzykologów, w tym Nicholasa Cooka i Lawrence’a Zbikowskiego. Obaj przekonują, że na poziomie werbalnej interpretacji utworu muzycznego, kiedy często używa się metafor czy analogii, posługiwanie się siecią integracji pojęciowej jest jak najbardziej uzasadnione. Bazując na pracach tych wszystkich badaczy autorka interpretuje Miserere na głosy i instrumenty Pawła Szymańskiego. Właściwą interpretację poprzedza szczegółowa analiza formalna utworu oraz wyjaśnienia na temat raczej ukrytej intertekstualności. W konkluzji autorka stwierdza, że utwór charakteryzuje się znaczeniem dynamicznym, innym dla każdej z trzech części (attaca). Część pierwsza to poważna, wsparta silną wiarą w Boga, spowiedź grzesznika, druga wysuwa na czoło momenty jego zwątpienia i załamania, trzecia natomiast mówi o jego powrocie do równowagi psychicznej i silnej wiary.

Keywords

PL

muzyczne znaczenie; sieć integracji pojęciowej; Gilles Fauconnier; Mark Turner; Nicholas Cook; Lawrence Zbikowski; Paweł Szymański; Miserere

• Publisher: Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, Wydział Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki
• Journal: Aspekty Muzyki
• Year: 2019
• Issue: 9
• Pages: 27-43

Dates

published

2019

Contributors

author

Violetta Kostka

• Katedra Teorii Muzyki, Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki w Gdańsku

References

• Cook Nicholas, Analysing Musical Multimedia, Oxford 1998.
• Cook Nicholas, Theorizing Musical Meaning, „Music Theory Spectrum. The Journal of the Society for Music Theory” 2001, Vol. 23, No. 2, s. 170–195.
• Fauconnier Gilles, Turner Mark, Compression and Global Insight, „Cognitive Linguistics” 2000, Vol. 11, s. 283–304.
• Fauconnier Gilles, Turner Mark, Jak myślimy. Mieszaniny pojęciowe i ukryta złożoność umysłu, tłum. Izabela Michalska, Warszawa 2019.
• Fauconnier Gilles, Turner Mark, The Way We Think: Conceptual Blending and the Mind’s Hidden Complexities, New York 2002.
• Kostka Violetta, Intertextuality in the Music of Our Time: Paweł Szymański’s Riddles, „Tempo. A Quarterly Review of New Music” 2018, Vol. 72, No. 286, s. 42–52.
• Kostka Violetta, Muzyka Pawła Szymańskiego w świetle poetyki intertekstualnej postmodernizmu, Gdańsk–Kraków 2018.
• Lakoff George, Johnson Mark, Metaphors We Live by, Chicago 1980; Metafory w naszym życiu, tłum. Tomasz Kszeszowski, Warszawa 2011.
• Miserere mei, Deus. Psalm 51 in Bibel und Liturgie, in Musik und Literatur, Hrsg. Dominik Helms, Franz Körndle, Franz Sedlmeier, Würzburg 2015.
• Miserere mei, Deus: Psalm 50 (51) w interpretacji św. Tomasza z Akwinu: tekst w języku łacińskim i tłumaczenie na język polski z komentarzami, oprac. i red. Mirosław Mróz, Toruń 2010.
• Naliwajek-Mazurek Katarzyna, [tekst bez tytułu w książeczce do płyty], w: Camerata Silesia Sings Szymański, Warszawa 2016.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Biblia Tysiąclecia, Poznań 1965 [online], https://bi- blia.deon.pl/rozdzial.php?id=884 (dostęp 16.01.2019).
• Szymański Paweł, Autorefleksja, w: Przemiany techniki dźwiękowej, stylu i estetyki w polskiej mu- zyce lat 70., red. Leszek Polony, Kraków 1986, s. 291–299.
• Szymański Paweł, From Idea to Sound. A Few Remarks on my Way of Composing, w: From Idea to Sound. Proceedings of the International Musicological Symposium Held at Castle Nieborów in Poland, 4–5 IX 1985, red. Anna Czekanowska, Miloš Velimirovič, Zbigniew Skowron, Kraków 1993, s. 134–139.
• Turner Mark, Fauconnier Gilles, Conceptual Integration and Formal Expression, „Journal of Metaphor and Symbolic Activity” 1995, Vol. 10, No. 3 [online], https://www.researchgate.net/pub- lication/228300228_Conceptual_Integration_and_Formal_Expression/link (dostęp 30.10.2019).
• Zbikowski Lawrence, Conceptualizing Music: Cognitive Structure, Theory, and Analysis, New York 2002.
• Zbikowski Lawrence, Foundations of Musical Grammar, New York 2017.
• Zbikowski Lawrence, Music Theory, Multimedia, and the Construction of Meaning, „Intégral” 2002/2003, Vol. 16/17, s. 251–268.

Identifiers

DOI

10.34861/aspmuz9-02_siec-integ

Biblioteka Nauki

2143957