Brajlowska notacja muzyczna - specyfika, praktyczne wykorzystanie i wskazówki dotyczące nauczania

• Authors: Milena Wiśniewska

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł dotyczy brajlowskiego zapisu nutowego, wykorzystywanego przez muzyków z dysfunkcją wzroku, oraz praktycznych aspektów kształcenia muzycznego osób niewidomych. W systemie stworzonym przez Louisa Braille’a, zapis zarówno liter, jak i nut, opiera się na kombinacjach wypukłych punktów. W brajlowskiej notacji nie występują pięciolinie, co pociąga za sobą szereg różnic względem zapisu, którym posługują się widzący muzycy. Podstawowa różnica polega na tym, że każda nuta o określonej wysokości i wartości posiada swój symbol. Ponadto istnieją oznaczenia właściwe jedynie dla systemu nut w brajlu (między innymi znaki oktaw czy interwałów). Fakt, iż niewidomi odczytują nuty z użyciem dotyku, decyduje o ograniczeniach w wykorzystywaniu zapisu w praktyce - nie jest możliwe na przykład jednoczesne czytanie nut i granie obiema rękami na fortepianie. Nauczyciel pracujący z uczniami z dysfunkcją wzroku powinien szukać rozwiązań, ułatwiających im oswajanie się ze specyficznymi elementami brajlowskiego zapisu nutowego oraz stosować różnorodne sposoby, by zmotywować ich do jego nauki. Okazuje się bowiem, że wśród niewidomych często obserwuje się świadomą lub nieświadomą niechęć do poznawania notacji. Wielu muzyków z dysfunkcją wzroku, szczególnie tych, którzy posiadają ponadprzeciętne zdolności w dziedzinie słyszenia muzycznego, preferuje opanowywanie nowego repertuaru z użyciem wyłącznie metod słuchowych i unika korzystania z nut. Specjaliści w dziedzinie edukacji muzycznej niewidomych uznają jednak znajomość zapisu nutowego przez muzyków z dysfunkcją wzroku za konieczną, wskazując, że opieranie się wyłącznie na nagraniach przy nauce nowego materiału nie umożliwia dotarcia do wszystkich szczegółów zawartych w tekście nutowym, oraz że brak opanowania umiejętności czytania i pisania nut równy jest analfabetyzmowi. Z tego powodu pedagodzy pracujący z niewidomymi powinni zadbać, by ich uczniowie nabyli umiejętność posługiwania się notacją i tym samym zyskali szansę na niezależność w obszarze działań muzycznych.

Keywords

PL

Braille Louis; brajlowska notacja muzyczna; nauczanie; niewidomi muzycy; edukacja muzyczna osób niewidomych

• Publisher: Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, Wydział Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki
• Journal: Aspekty Muzyki
• Year: 2019
• Issue: 9
• Pages: 153-174

Dates

published

2019

Contributors

author

Milena Wiśniewska

References

• Coates Rick, Accomodating Band Students with Visual Impairments, „Music Educators Journal” 2012, Vol. 99, No. 1, s. 60–66.
• Dział Zbiorów dla Niewidomych Głównej Biblioteki Pracy i Zabezpieczenia Społecznego [online], http://dzdn.pl/katalog/brajl/ (dostęp: 22.12.2018).
• Firman Roger, Zimmermann Sally, Braille Music and UEB in Practice in the UK, „The Journal of Blindness Innovation and Research” 2016, Vol. 6, No. 3 [online], https://nfb.org/images/nfb/ publications/ jbir/jbir16/jbir060309.html (dostęp: 1.12.2018).
• Gillespie Jeffrey, Serving Musicians with Visual Impairment in the College Classroom: Build- ing Bridges Toward Understanding, „Journal of Music Theory Pedagogy” 2013, Vol. 27, No. 1, s. 165–210.
• Głowacka Iwona, Wybrane problemy nauczania gry na fortepianie dzieci niewidomych, „Szkoła Specjalna” 2007, nr 2, s. 135–146.
• Goldstein David, Learning and Teaching Braille Music: Resources, Explanations and Pointers for Student and Teacher, 1994 [online], http://www.blindmusicstudent.org/Articles/old_learning_ teaching.htm (dostęp: 28.11.2018).
• Johnson Shersten, Notational System and Conceptualizing Music: A Case Study of Print and Braille Notation, „Music Theory Online” 2009, Vol. 15, No. 3–4 [online], http://www.mtosmt.org/ issues/ mto.09.15.3/mto.09.15.3.johnson.html (dostęp: 28.11.2018).
• Kasperska Magdalena, Szkoła Muzyczna I Stopnia dla Dzieci Niewidomych w Laskach, „Przegląd Tyflologiczny” 2008, nr 1–2 (38–39), s. 222–238.
• Music4VIP [online], http://www.music4vip.eu/ (dostęp: 23.12.2018).
• Pacun David, Reflections on and Some Recommendations for Visually Impaired Students, „Music Theory Online” 2009, Vol. 15, No. 3–4 [online], http://www.mtosmt.org/issues/mto.09.15.3/ mto.09.15.3.pacun.html (dostęp: 7.03.2019).
• Pino Angela, Viladot Laia, Teaching Learning Resources and Support in the Music Classroom - Key Aspects for the Inclusion of Visually Impaired Students, „British Journal of Visual Impairment” 2019, Vol. 37, No. 1, s. 17–28.
• Taesch Richard, The Literacy Movement - What Does Braille Music Have to Do with It?, „Journal the California Music Teacher” 1994 [online], https://www.menvi.org/articles/Brl-lit.txt (dostęp: 2.12.2018).
• Towarzystwo Muzyczne im. Edwina Kowalika [online], http://idn.org.pl/towmuz/index.html (dostęp: 22.12.2018).
• Ujednolicona Międzynarodowa Brajlowska Notacja Muzyczna, tłum. Helena Jakubowska, red. Betty E. Kroolick, Warszawa 2002.
• Wiśniewska Milena, Edukacja muzyczna niewidomych - uwarunkowania i sugestie metodyczne, maszynopis pracy magisterskiej, promotor: dr hab. A. Kozłowska-Lewna, Wydział Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki, Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki w Gdańsku, 2019.
• Włoskowicz Sławomira, Uczeń niewidomy w szkole muzycznej, „Laski” 2006, nr 3–4, s. 75–81.
• De Zeeuw Anne Marie, Teaching Music Theory Classes that Include Blind Students, „College Music Symposium” 1977, Vol. 17, No. 2, s. 89–101.

Identifiers

DOI

10.34861/aspmuz9-08_brajl-notac

Biblioteka Nauki

2144006