Descholersi wobec praw dziecka do wolności uczenia się

• Authors: Bogusław Marian Śliwerski

Title variants

EN

Descholers towards children's rights to freedom of learning

Abstracts

EN

This article depicts the problem of representatives of rebellious/ alternative movements in educational thoughts and practices, which are named as deschoolers. Nowadays, in the era of globalization and modern communication technology, traditional school must face the out of school revolution. This revolution enforces a radical change in the training of young generations. At that time in Poland schools are still organized and carried out on the model of bureaucratic state institutions which were popular in the late nineteenth century. Moreover, the schools’ aims are implemented with the principle of administrative rationality (using the same resources at the same time and relatively the same conditions). The idea is to exclude, to the maximum, the operational case (chance) from their functioning, which is possible only, if the conduct -behavior of individuals- of institutions will not be conditioned by individual needs. Furthermore, behavior of individuals must be free from their subjective experience. Learning is only human activity, which does not require direct guidance by other people. Freedom of access to sources of knowledge and openness to human needs, abilities and interests is necessary in learning. I present the results of studies that illustrate the state of slowing down necessary reforms by politicians in the Polish educational system.

PL

W artykule poruszam problem stosunku przedstawicieli kontestacyjnego/alternatywnego ruchu myśli i praktyki edukacyjnej, jakim są deskolersi (deschoolers). Dzisiaj, w dobie globalizacji i nowoczesnych technologii komunikowania się, tradycyjna szkoła musi zmierzyć się z rewolucją pozaszkolną, która wymusza radykalną zmianę kształcenia młodych pokoleń. Tymczasem w Polsce szkoły nadal są organizowane i prowadzone na wzór biurokratycznych instytucji państwowych końca XIX w., by realizować w nich cele zgodnie z zasadą administracyjnej racjonalności, a więc przy stosowaniu tych samych środków, w tym samym czasie i względnie tych samych warunkach. Chodzi o to, by do maksimum wykluczyć z ich funkcjonowania przypadek (los), co jest możliwe tylko wówczas, kiedy postępowanie jednostek w instytucji nie będzie warunkowane ich indywidualnymi potrzebami i uniezależni się od ich subiektywnych doznań. Uczenie się jest tym ludzkim działaniem, które nie wymaga kierowania nim przez inne osoby, natomiast niezbędne jest mu zapewnienie wolności, swobodnego dostępu do źródeł wiedzy oraz otwartości na ludzkie potrzeby, zdolności i zainteresowania. Przedstawiam zatem wyniki badań, które ilustrują stan spowalniania przez polityków koniecznych reform w polskim systemie edukacyjnym.  

Keywords

PL

reforma edukacji; system szkolny; descholaryzacja; kontestacja; opór; uczenie się

EN

education reform; school system; deschooling; contestation; resistance; learning

• Publisher: Uniwersytet Dolnośląski DSW. Wydawnictwo Naukowe DSW
• Journal: Forum Oświatowe
• Year: 2021
• Volume: 33
• Issue: 2(66)
• Pages: 11-26

Dates

published

2021

Contributors

author

Bogusław Marian Śliwerski

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000238758154

References

• Babicka-Wirkus, A. (2019). Kultury oporu w szkole. Działania-motywacje-przestrzeń. Wolters Kluwer Polska.
• Barszczewska, B. (2012). Nadzór pedagogiczny. Ewaluacja, kontrola, wspomaganie. Wolters Kluwer Polska.
• Bielecka-Prus, J. (2010). Transmisja kultury w rodzinie i w szkole. Teoria Basila Bernsteina. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bińczycka, J. (1996). Liberalizm i represjonizm w wychowaniu. W: M. Dudzikowa (red.), Nauczyciel uczeń. Między przemocą a dialogiem: obszary napięć i typy interakcji (s. 43-52). Materiały z Sekcji XV Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, II Ogólnopolski Zjazd Pedagogiczny. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Bińczycka, J. (1997). Między swobodą a przemocą w wychowaniu. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Czyż, E. (red.). (1992). Dziecko i jego prawa. Komitet Ochrony Praw Dziecka.
• Dąbrowska-Bąk, M., & Pawełek K. (2014). Opresja w szkole. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Dudzikowa, M. (red.). (1996). Nauczyciel – uczeń. Między przemocą a dialogiem: obszary napięć i typy interakcji. Materiały z Sekcji XV Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. II Ogólnopolski Zjazd Pedagogiczny. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Holt, J., & Goodman, P. (1960). Growing up Absurd. Problem of Youth in the Organized System. Random House.
• Holt, J. (1974). Freiheit ist mehr. Von den Grenzen schulischer Erziehung (‛Freedom and Beyond’ 1972), übersetzt von M. Liedtke. Otto Meier Verlag.
• Holt, J. (1975). Wozu überhaupt Schule?, übersetzt von P. Schmitt. Otto Meier Verlag.
• Holt, J. (1978). Zum Teufel mit der Kindheit, übertragen von M. Schroeren. Verlag Büchse Pandora.
• Holt, J. (1994). Děti neprospívají, transl. J. Tůma. Agentura STROM.
• Holt, J. (1995). Jak se děti uči, transl. S. Kostika, J. Tůma. Agentura STROM.
• Holt, J. (2007). Zamiast edukacji. Warunki do uczenia się przez działanie, przeł. D. Konowrocka. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Illich, I. (1976). Społeczeństwo bez szkoły, przeł. F. Ciemna, przedmową opatrzył B. Suchodolski. Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Illich, I. (2010). Odszkolnić społeczeństwo, przeł. Ł. Mojsak. Wydawnictwo „bęc zmiana”.
• Karkowska, M., & Czarnocka, W. (1993). Przemoc w szkole, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Kłakówna, Z.A. (2014). Jakoś i jakość. Subiektywna kronika wypadków przy reformowaniu szkoły (1989-2013). Universitas.
• Korczak, J. (1984). Pisma Wybrane (T. 1). Nasza Księgarnia.
• Król, M. (2015). Byliśmy głupi. Czerwona i Czarne.
• Krzemiński, I. (2013). Solidarność. Niespełniony projekt polskiej demokracji. Europejskie Centrum Solidarności.
• Kulig, M. (2003). Szkoła w świadomości młodzieży [nieopublikowana praca magisterska napisana pod kierunkiem B. Śliwerskiego]. Katedra Teorii Wychowania.
• Kupisiewicz, C. (1985). Paradygmaty i wizje reform oświatowych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kupisiewicz, C. (2006). Szkoła w XX wieku. Kierunki i próby przebudowy. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kwieciński, Z. (2008). O reformie oświaty: co wyrównywać, co różnicować, czego najbardziej potrzeba. Głos w dyskusji. W: H. Moroz (red), Problemy doskonalenia systemu edukacyjnego w Polsce (s. 13-15). Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Marcela, M. (2021). Selekcje. Jak szkoła niszczy ludzi, społeczeństwa i świat. Wydawnictwo Znak.
• Meighan, R. (2000). Zasady rekonstrukcji edukacji w ujęciu Johna Holta, przeł. P. Kwieciński. W: Z. Kweciński (red.), Alternatywy myślenia o/dla edukacji. Wybór tekstów (s. 271-275). Instytut Badań Edukacyjnych.
• Mencel, M. (2008). Rada szkoły. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Mieszalski, S. (1997). O przymusie i dyscyplinie w klasie szkolnej. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Mysłakowski, Z. (1933). Pedagogika, jej metody i miejsce w systemie nauk. [Odbitka z Encyklopedii Wychowania, tom 1]. Nasza Księgarnia.
• Nalaskowski, A. (2002). Przestrzenie i miejsca szkoły. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Neill, A.S. (1991). Summerhill, przeł. B. Białecka. Wydawnictwo Almaprint.
• Neill, A.S. (1994). Nowa Summerhill, przeł. M. Duch. Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Państwo sprawne, przyjazne, bezpieczne (1996). Założenia programu decentralizacji funkcji państwa i rozwoju samorządu terytorialnego. Urząd Rady Ministrów.
• Pilipowskij, W.J. (1985). Kritika sowriemiennych burżuaznych tieorij formirowanija licznosti. Piedagogika. [Πилиповский В. Я. (1985). Критика современных буржуазных теорий формирования личности. Педагогика].
• Radziewicz, J. (1989). Szkoła uspołeczniona i uspołeczniająca. Wydawnictwo Społeczne KOS.
• Rasfeld, M., & Breidenbach, S. (2015). Budząca się szkoła. przeł. E. Skowrońska. Wydawnictwo Dobra Literatura.
• Reimer, E. (1972). Schafft die Schule ab! Befreiung aus der Lernmaschine, übertragen von J. Abel. Rowohlt Taschenbuch Verlag.
• Schoenebeck, H. von (1994). Kocham siebie takim jakim jestem. Antypedagogiczna filozofia życia, przeł. I. Pańczakiewicz. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Suchodolski, B. (1991). Wychowanie mimo wszystko. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Surzykiewicz, J. (2000). Agresja i przemoc w szkole. Uwarunkowania socjoekologiczne. Centrum Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
• Śliwerski, B. (1990). Antypedagogika. Kwartalnik Pedagogiczny, 1.
• Śliwerski, B. (1992). Przekraczanie granic wychowania. Od ‘pedagogiki dziecka’ do antypedagogiki. Acta Universitatis Lodziensis.
• Śliwerski, B. (1996). Klinika szkolnej demokracji. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Śliwerski, B. (1998a). Jak zmieniać szkołę?. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Śliwerski, B. (1998b). Współczesne teorie i nurty wychowania. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Śliwerski, B. (2002). Rada szkoły. Rada oświatowa. Przewodnik dla samorządowych władz oświatowych, dyrektorów szkół, nauczycieli, rodziców i uczniów. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Śliwerski, B. (2009a). Problemy współczesnej edukacji. Dekonstrukcja polityki oświatowej III RP. Wwydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Śliwerski, B. (2009b). Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenie, klasyfikacja, badanie. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Śliwerski, B. (2017). Meblowanie szkolnej demokracji. Wolters Kluwer Polska.
• Śliwerski, B. (2020). (Kontr)rewolucja oświatowa. Studium z polityki prawicowych reform edukacyjnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Śliwerski, B., & Paluch, M. (2021). Uwolnić szkołę od systemu klasowo-lekcyjnego. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Touraine, A. (2010). Solidarność. Analiza ruchu społecznego 1980-1981, przeł. A. Krasiński. Europejskie Centrum Solidarności.
• Zielińska, H. (1996). Ivan Illich. Między romantyzmem a anarchizmem pedagogicznym. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Identifiers

DOI

10.34862/fo.2021.2.1

Biblioteka Nauki

2139635