Propagowanie wychowania obronnego w kontekście edukacji morskiej, wychowania morskiego, tradycji i znaczenia związków Polski z morzem. Zarys problemu

• Authors: Bogusław Gogol

Title variants

EN

Promoting Defense Education in the Context of Maritime Education, Sail Training, Tradition and the Importance of Poland’s Relationship with the Sea. Overview of the Problem

Abstracts

EN

The importance given to Poland's relationship with the sea is significant for the Polish Navy, while for the state’s security and its economy, it is indisputable. The article aims to show how the idea of maritime education, here in the sense of aspiring to be associated in one's future professional life with work at sea, service in the Polish Navy, or, finally, with a passion such as sailing, is promoted and popularised among Polish society. The text attempts to answer the question of which of the themes presented in the public discussion in the "traditional" way (analogue media sources), as well as on the Internet, are of particular importance in this case. The paper reviews a variety of sources and attempts to identify the range and examples of literature, journalism, selected portals and websites, museums, etc., enabling a preliminary assessment of the scale and, to some extent, the methods of the social impact of the importance of defence education and maritime training. This is particularly important in the context of the new Homeland Defence Act of March 11, 2022. The topics related to defence, military and maritime training, maritime education and the relationship between Poland and the sea are present in the public space and are often discussed. This demonstrates not only its popularity but also its importance. Concern for the prospects of this subject is particularly important given the popularity among young people of professions related to the sea, including the uneasy service in the Navy. If the most modest prognoses of the prospects for the development of the Polish Navy remain, for the most part, only "on paper," the interest in tying one's life's destiny to the sea and the Navy will diminish among the young generation.

PL

Waga przyznawana dla związku Polski z morzem jest ważna dla Marynarki Wojennej RP, zaś dla bezpieczeństwa państwa i jego gospodarki jest bezsporna. Celem artykułu była próba ukazania, w jaki sposób idea edukacji morskiej, tu w rozumieniu dążenia do związania się w przyszłym życiu zawodowym z pracą na morzu, służbą w Marynarce Wojennej RP, czy wreszcie pasją, jaką jest żeglarstwo, jest propagowana i popularyzowana pośród polskiego społeczeństwa. Tekst stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, jakie z wątków prezentowanych w dyskusji publicznej w przekazie „tradycyjnym” (analogowe źródła przekazu), jak i internetowym, mają w tym wypadku szczególne znaczenie. W opracowaniu dokonano przeglądu różnych źródeł, podjęto próbę wskazania zakresu i przykładów literatury, publicystyki, wybranych portali i stron internetowych, muzeów itp., co umożliwiło wstępną ocenę skali i do pewnego stopnia metod oddziaływania społecznego znaczenia wychowania obronnego w zakresie edukacji i wychowania morskiego. Jest to szczególnie ważne w kontekście nowej Ustawy o obronie Ojczyzny z 11 marca 2022 r. Tematyka związana z obronnością, wychowaniem obronnym i morskim, edukacją morską oraz dotycząca związków Polski z morzem, jest obecna w przestrzeni publicznej i często dyskutowana. Świadczy to nie tylko o jej popularności, ale i o wadze. Troska o perspektywy tego tematu jest szczególnie ważna w obliczu popularności wśród młodych ludzi zawodów związanych z morzem, w tym niełatwej służby w Marynarce Wojennej. Jeśli najbardziej skromne prognozy perspektyw dla rozwoju Marynarki Wojennej RP pozostaną w dużej części tylko „na papierze”, to zainteresowanie związaniem swoich życiowych losów z morzem i Marynarką Wojenną będzie pośród młodego pokolenia malało.

Keywords

EN

maritime education; defense education; sail training

PL

wychowanie obronne; wychowanie morskie; edukacja morska

• Publisher: Uniwersytet Dolnośląski DSW. Wydawnictwo Naukowe DSW
• Journal: Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego
• Year: 2023
• Volume: 17
• Issue: 2
• Pages: 187-218

Dates

published

2023

Contributors

author

Bogusław Gogol

• Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte

• https://orcid.org/0000000201399047

References

• AB. (2021, 14 kwietnia). 102 rocznica powstania Flotylli Pińskiej. Polska Morska. Dostęp: https://polska-morska.pl/2021/04/14/102-rocznica-powstania-flotylli-pinskiej/ [10.12.2022].
• Adamkiewicz, J., Trejnis, Z. (2017). Samorząd terytorialny w systemie obronnym Rzeczypospolitej Polskiej. Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Balcerowicz, B. (red.). (2012). Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego. Akademia Obrony Narodowej.
• Białas, T. (2002). Liga Morska 1944–1953. Korab Firma Wydawniczo-Edukacyjna.
• Bieńkowski, J., Kucharski, R., & Stępień, M. (1998). Kierunki i koncepcje przemian edukacji dla bezpieczeństwa. Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
• Borowiecki, M., Pytasz, Z., & Rygała, E. (2016). Edukacja dla bezpieczeństwa. Wydawnictwo Nowa Era.
• Chełchowski, W., Czuba, A. (2016). Militarni. Polskie organizacje proobronne. Wydawnictwo Muza.
• Chojnacki, M. (b.d.). Teoria żeglowania. Dostęp: https://www.obozyzeglarskie.com/baza-wiedzy/teoria-zeglowania/ [21.06.2022].
• Ciejpa, A. (b.d.). 50 lat czasopisma MW RP „Bandera” 1950-2000. Marynarka Wojenna. http://www.archiwum.mw.wp.mil.pl/mw.mil.pl/index127a.html?akcja=histbandera [10.03.2023].
• Ciesielski, Cz., Pater, W., Przybylski, J. (1992). Polska Marynarka Wojenna 1918–1980: zarys dziejów. Wydawnictwo Bellona.
• Czuryk, M., Dunaj, K., Karpiuk, M., & Prokop, K. (2016). Bezpieczeństwo państwa. Zagadnienia prawne i administracyjne. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
• Dawidczyk, A., Jurczak, J., & Łuka, P. (2019). Metody, techniki, narzędzia nauk o bezpieczeństwie. Difin.
• Drzewiecki, A. (2016). Polska Marynarka Wojenna od Drugiej do Trzeciej Rzeczypospolitej. Studium bezpieczeństwa morskiego państwa. Wydawnictwo Napoleon V.
• Drzewiecki, A., Kardas, M., & Wojciechowski, Z. (2018). Marynarka Wojenna PRL w życiu społeczno-politycznym i gospodarczym. Wydawnictwo Akademii Marynarki Wojennej.
• Dura, M. (2021, 18 marca). MON: Marynarka Wojenna RP ze znacząco ograniczonymi zdolnościami [komentarz]. Defence24. https://defence24.pl/polityka-obronna/mon-marynarka-wojenna-rp-ze-znaczaco-ograniczonymi-zdolnosciami-komentarz [7.12.2022].
• Dziubek, T. (2013). Edukacja obronna w Polsce. Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Filmweb. (b. d.). Załoga (1951). Dostęp: https://www.filmweb.pl/film/Za%C5%82oga-1951-11962 [20.12.2022].
• Gębczyńska, A., & Krakowski, K. (2018). Uwarunkowania dydaktyczne przygotowania obronnego państwa. Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
• Gryz, J. (2018). Strategia bezpieczeństwa narodowego Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Grzybowski, M. (2021, 27 września). Polskie Towarzystwo Nautologiczne. W służbie dla Polski Morskiej. Gospodarka Morska. https://www.gospodarkamorska.pl/polskie-towarzystwo-nautologiczne-w-sluzbie-dla-polski-morskiej-60952 [12.12.2022].
• Główny Urząd Statystyczny [GUS]. (2019). Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2015–2019. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/nauka-i-technika-spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne-w-polsce-wyniki-badan-statystycznych-z-lat-2015-2019,1,13.html [12.12.2022].
• Haliżak, E. (red.). (2007). Bezpieczeństwo narodowe Polski: geopolityczne i geoekonomiczne uwarunkowania. Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Hołyst, B. (2014a). Bezpieczeństwo jednostki. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hołyst, B. (2014b). Bezpieczeństwo ogólne problemy badawcze. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jettmar, J. (2017, 3 kwietnia). Trzeba oswajać morze. Żeglarski.info. Dostęp: https://zeglarski.info/artykuly/jacek-jettmar-trzeba-oswajac-morze/ [07.07.2022].
• Jeziorkowski, E., & Magoń, M. (red.). (1997). Edukacja obronna w systemie bezpieczeństwa Polski. Wyższa Szkoła Pedagogiczna Bydgoszcz.
• Jędrzejski, Ł., Maj, E., Sokół, W., & Szwed-Walczak, A. (red.). (2017). Bezpieczeństwo Europy - bezpieczeństwo Polski. Segmenty bezpieczeństwa w wiekach XX i XXI (t. 4). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Jakubczak, R., & Flis, J. (red.). (2006). Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku: wyzwania i strategie. Wydawnictwo Bellona.
• Kamiński, S. (2015). Przegląd bezpieczeństwa narodowego w planowaniu strategicznym Polski. Wydawnictwo Difin.
• Kitler, W. (2011). Bezpieczeństwo narodowe RP: podstawowe kategorie, uwarunkowania, system. Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
• Kitler, W. (2018). Organizacja bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej. Aspekty ustrojowe, prawno-administracyjne i systemowe. Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Kitler, W. (red.). (2006). Metodyka przygotowania i przeprowadzenia ćwiczeń systemu niemilitarnego w systemie obronnym RP. Towarzystwo Wiedzy Obronnej.
• KM & ZBiAM. (2021, 9 grudnia). Wojenna służba bojowa ORP Piorun. Polska Morska. Dostęp: https://polska-morska.pl/2021/12/09/wojenna-sluzba-bojowa-orp-piorun/ [24.11.2022].
• Kołodziej-Durnaś, A. (2016). Edukacja morska – wstępny przegląd literatury. Roczniki Socjologii Morskiej. Annuals of Marine Sociology, 25, 31–36. Dostęp: https://journals.pan.pl/Content/101319/PDF/XXV_4_Ko%C5%82odziej_Durna%C5%9B.pdf [20.10.2022].
• Komorowski, A. (1988). Vademecum Żeglarstwa. Interster Yachting.
• Kosyrz, Z. (1985). Wychowanie patriotyczno-obronne w systemie edukacji politycznej narodu. Zeszyty Naukowe WSP w Bydgoszczy, (8), 23–42. Dostęp: https://dspace.ukw.edu.pl/handle/item/5384?show=full [15.10.2022].
• Kuliczkowski, M. (2016). Pozamilitarne przygotowania obronne w Polsce. Próba systematyzacji proceduralnych i funkcjonalnych aspektów przygotowań. Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
• Korzeniowski, L. (2017). Podstawy nauk o bezpieczeństwie. Wydawnictwo Difin.
• Kucharski, M. (2002). Edukacja obronna. Fundacja „Innowacja”.
• Kunikowski, J. (2000). Wiedza obronna. Wybrane problemy edukacji dla bezpieczeństwa. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
• Leśny, A. (2020a). Sail training a wychowanie morskie. W Leśny A., Siwicki M. (red.), Uwodzenie lirogona: wychowanie morskie jako strategia pedagogiczna (s. 176–193). Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej. Dostęp: http://www.aps.edu.pl/media/2394562/ligoron_e-book2.pdf [15.01.2023].
• Leśny, A. (2020b). Szkoła pod Żaglami. W A. Leśny, & M. Siwicki, Uwodzenie lirogona: wychowanie morskie jako strategia pedagogiczna (s. 194–246). Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej. Dostęp: http://www.aps.edu.pl/media/2394562/ligoron_e-book2.pdf [15.01.2023].
• Lutostański, M. (2015). Podstawy bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej. Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Marcewicz, T. (2019). Na skrzydłach wiatru. Żaglowce bez tajemnic. Wydawnictwo STS Fryderyk Chopin.
• Marcewicz, T. (2023). Rejs Niepodległości. Dziennik podróży. Wydawnictwo Jakobstaf.
• Michalski, D. (2018, 18 grudnia). Nowe technologie szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony, Bellona, (4), 103–113. https://kwartalnikbellona.com/resources/html/article/details?id=189804&language=pl [6.12.2022].
• Muzeum Marynarki Wojennej [MMW] - ORP „Błyskawica”. (b. d.). Dostęp: https://muzeummw.pl/ [10.12.2022].
• Otwinowski, W. (2017). Wojsko Polskie w systemie bezpieczeństwa RP w okresie transformacji. Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa.
• Polska Morska. (b. d.). Edukacja. Dostęp: https://polska-morska.pl/edukacja [15.12.2022].
• Pertyński, W. (1988). ABC Żeglarstwa. Interster Yachting.
• Pieczywok, A. (2012). Edukacja dla bezpieczeństwa wobec zagrożeń i wyzwań współczesności. Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
• Piekarski, M. (2021, 28 maja). „Orła” (już tylko) cień . W zasadzie to po co nam, Polakom okręty podwodne? Newsweek. Dostęp: https://www.newsweek.pl/opinie/list-marynarzy-orla-jak-polska-marynarka-wojenna-zostala-bez-okretow/78ywtkg [12.12.2022].
• Pietrasik, C. (2016). Armia obywatelska. Wydawnictwo Muza.
• Polski Związek Żeglarski [PZŻ]. (b. d.). Polskie żaglowce. Dostęp: https://pya.org.pl/polski-zwiazek-zeglarski/page/polskie-zaglowce/ [15.12.2022].
• Pomorski Związek Żeglarski [PoZŻ]. (b.d.). O PoZŻ. Dostęp: www.zeglarski.info [6.07.2022].
• Raubo, J. M. (2021, 19 marca). Łodzie podwodne do przemystu narkotyków made in Europe. InfoSecurity24. https://infosecurity24.pl/bezpieczenstwo-wewnetrzne/lodzie-podwodne-do-przemytu-narkotykow-made-in-europe [10.12.2012].
• Romaniuk, M. W. (2016). Wybrane projekty wychowania morskiego realizowane w Polsce. Szkice Humanistyczne, 39(1–2), 139–149.
• Romaniuk, M. W. (2020). Wychowanie morskie i jego miejsce wśród koncepcji pedagogicznych. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, (5), 3–16. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1161
• Romaniuk, M. W. (2021, 13 października). Wychowanie morskie i jego miejsce wśród koncepcji pedagogicznych.
• Wychowanie morskie a różne rodzaje pedagogiki i wychowania. (3/4). Zeglujmyrazem.com. Dostęp: https://zeglujmyrazem.com/zeglarstwo-i-pedagogika-milosz-w-romaniuk-wychowanie-morskie-i-jego-miejsce-wsrod-koncepcji-pedagogicznych-3-wychowanie-morskie-a-rozne-rodzaje-pedagogiki-i-wychowania-3-4/ [01.06.2022].
• SkupSzop.pl. (b.d.). Czym jest literatura marynistyczna?. Dostęp: https://skupszop.pl/blog/czym-jest-literatura-marynistyczna [10.12.2022].
• Słoma, J., G. Zając, G. (2021). Żyję i działam bezpiecznie” [podręcznik dla gimnazjum]. Wydawca Nowa Era.
• Sputnik Polska. (2019, 7 września). Eksperci: Polska jest bezbronna wobec rosyjskich okrętów podwodnych. Dostęp: www.sputniknews.com [10.09.2022].
• Sputnik Polska. (2021, 22 lutego). Polska Marynarka Wojenna dostanie nowy okręt. Dostęp: www.sputniknews.com [20.12.2022].
• Stępień, R., Wroński, R.W. (red.). (1999). Edukacja obronna młodzieży na przełomie wieków. Wyższa Szkoła Pedagogiczna Kraków.
• Sulowski, S., & Brzeziński, M. (red.). (2009). Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa: wybrane zagadnienia. Dom Wydawniczy Elipsa.
• Ścibiorek, Z. (2017). Podsystem niemilitarny w przygotowaniach obronnych Rzeczypospolitej Polskiej. Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Świerczyński, M. (2021a, 23 lutego). Podwodne fiasko Błaszczaka. Dno wydaje się blisko. Polityka. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/2106209,1,podwodne-fiasko-blaszczaka-dno-wydaje-sie-blisko.read [17.07.2022].
• Świerczyński, M. (2021b, 21 stycznia). Stare okręty i morze. Polska pod wodą właśnie staje się bezbronna, Polityka. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/2099585,1,stare-okrety-i-morze-polska-pod-woda-wlasnie-staje-sie-bezbronna.read [17.07.2022]
• Świniarski, J. (2000). Filozoficzne podstawy edukacji dla bezpieczeństwa. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
• Trejnis, Z., & Trzcińska, L. (2018). Dylematy współczesnej obronności Polski. Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Ustawa. (2022). Ustawa z dnia 11 marca 2022 o obronie Ojczyzny (Dz. U. 2022, poz. 655).
• Wilewski, K. (2018). Wstęp. Przegląd Sił Zbrojnych, (6), 3. Dostęp: https://zbrojni.blob.core.windows.net/pzdata2/TinyMceFiles/psz6_2018.pdf [10.11.2022].
• Wilewski, K. (2019, 8 listopada). Plan modernizacji marynarki wojennej. Polska Zbrojna. https://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/29654?t=Plan-modernizacji-marynarki-wojennej [8.12.2022].
• Wilewski, K. (2020, 24 stycznia). Czas na Strategię Bezpieczeństwa Morskiego. Polska Zbrojna. https://polska-zbrojna.pl/Mobile/ArticleShow/30204 [12.12.2022].
• Wiśniewski, M. (2022, 13 marca). Wojna informacyjna i dezinformacja, co to jest? Cele, przykłady i efekty. HUMiNT. https://humint.pl/wojna-informacyjna-i-dezinformacja-co-to-jest-cele-przyklady-i-efekty/ [02.04.2022].
• Wojtaszczyk, K.A., & Materska-Sosnowska, A. (red.). (2009). Bezpieczeństwo państwa. Wybrane problemy. Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza Aspra-JR.
• Zalesiński, Ł. (2017, 10 lutego). Polska marynarka nie tylko na Bałtyku. Polska Zbrojna. Dostęp: http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/21771?t=Polska-marynarka-nie-tylko-na-Baltyku [5.12.2022].
• Zalewski, E., (2001). Polityka bezpieczeństwa państwa a edukacja obronna. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
• Bandera. Czasopismo Marynarki Wojennej, https://www.wojsko-polskie.pl/3fo/bandera/
• Defence24.pl, www.defence24.pl
• Gospodarka Morska, https://www.gospodarkamorska.pl/
• InfoSecurity24.pl, www.infosecurity24.pl
• Muzeum Marynarki Wojennej - ORP „Błyskawica”, https://muzeummw.pl/
• Narodowe Muzeum Morskie, https://nmm.pl/
• Polski Związek Żeglarski, https://pya.org.pl/polski-zwiazek-zeglarski/page/art-pzz/
• Pomorski Związek Żeglarski, www.zeglarski.info
• Polska Morska, https://polska-morska.pl
• Polski Związek Motorowodny i Narciarstwa Wodnego, https://www.motorowodniacy.org/
• Rocznik Gdyński, https://rocznikgdynski.pl/
• Szkoła Pod Żaglami, www.szkolapodzaglami.com.pl
• Junga Szkoła Żeglarstwa, https://junga.pl/podrecznik/teoria-zeglowania/
• Niebieska Szkoła, https://www.niebieskaszkola.pl/tekst,tradycja,6/
• Wydawnictwo Nautica. Książki dla żeglarzy, https://wydawnictwonautica.pl/espedycja.pl
• Wydawnictwa morskie PORTA MARE - Pomorska Oficyna Wydawniczo-Reklamowa, https://www.powr.pl/index.php?p=11,27,0

Identifiers

DOI

10.34862/rbm.2023.2.10

Biblioteka Nauki

40813482