Różne wymiary prototypów w analizie oryginału i przekładu

• Authors: Jolanta Jóźwiak

Title variants

EN

Prototype dimensions in the translation analysis of the source and target texts

Abstracts

EN

The article presents theoretical considerations concerning the relationship between the original text and the texts of translations with the use of the cognitive categorization model. From the perspective of the theory of prototypes, translation studies can be conducted at the general level of texts: the source and the target and at the detailed level: translation units and their translation equivalents. The structure of a category will depend on the researcher’s intuition and their decision to choose the unit in the center of the category under consideration. The aim of the paper is to propose several new categorization models, reflecting the various possibilities of building a category of translations with a central-peripheral structure at the level of the texts as a whole. This is due to the consideration of whether and in what sense the original text can be perceived as a prototype in relation to the translation text? In the center of the translation category, it is possible, for example, to place an ideal translation of the original, potential or actually existing in the host culture. The central-peripheral structure of translation category may also be useful in presenting the results of the translator’s decision-making process regarding the selection of a translation equivalent, as well as in the process of critical analysis of various translation solutions, especially in translation series, which, however, is beyond the scope of the present article.

Keywords

EN

cognitive categorization model; prototype; radial category; translation; category of translation texts

• Publisher: Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy. Wydawnictwo Uczelniane
• Journal: Heteroglossia- studia kulturoznawczo-filologiczne
• Year: 2022
• Issue: 13
• Pages: 179-194

Dates

published

2022

Contributors

author

Jolanta Jóźwiak

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego

References

• Barańczak S., Mały, lecz maksymalistyczny Manifest translatologiczny albo: Tłumaczenie się z tego, że tłumaczy się wiersze również w celu wytłumaczenia innym tłumaczom, iż dla większości tłumaczeń wierszy nie ma wytłumaczenia, „Teksty drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja”, 1990, nr 3, s. 7‒66.
• Borysowski D., Dwutekst i wielotekst a problemy leksykografii przekładowej, [online, niepublikowana praca doktorska], Uniwersytet Opolski, https://repo.uni.opole.pl, [dostęp: 20.08.2021].
• Bukowski P., Heydel M. (red.), Elżbieta Tabakowska. Myśl językoznawcza z myślą o przekładzie. Wybór prac, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015.
• Chlebda W., Ekwiwalencja i ekwiwalenty: między słownikiem a tekstami, [W:] Chlebda W. (red.), Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych, Opole 2011, s. 21‒43.
• Halverson S. L., Conceptual work and the ‘translation’ concept, https://journals.uni-lj.si/stridon/article/view/10509, 1999.
• Halverson S. L., Prototype effects in the ‘translation’ category”. [W:] Translation in Context, edited by Andrew Chesterman, Natividad Gallardo San Salvador and Yves Gambier, 3–16. Amsterdam: John Benjamins Publishing, 2000.
• Hejwowski K., Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
• Kleiber G., Semantyka prototypu. Kategorie i znaczenie leksykalne, przeł. B. Ligara, Kraków, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, 2003.
• Kubaszczyk J., Teoria prototypu w kontekście kontaktów językowo-kulturowych i przekładu, [W:] „Studia Germanica Gedanensia”, nr 17, Gdańsk 2008, s. 316‒325.
• Kuźnik A., Conceptualizing translation in Poland in 2018: Replication of Sandra Halverson’s survey from 1997, „Stridon” Journal of Studies in Translation and Interpreting, Vol. 1 No. 2, 2021, [dostęp: 26.11.2022], https://journals.uni-lj.si/stridon/article/view/10509.
• Lakoff G., Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle, red. nauk. E. Tabakowska, przeł. M. Buchta, A. Kotarba, A. Skucińska, Kraków, UNIVERSITAS, 2011.
• Lewicki R., Czynnik kulturowy a podstawowe cechy przekładu, [W:] Lewicki R. (red.), Przekład. Język. Kultura, t. III, Wydawnictwo UMCS, Lublin, 2012, s. 73‒79.
• Lewicki R., Zagadnienia lingwistyki przekładu, Wydawnictwo UMCS, Lublin, 2017.
• Nida E.A., Zasady odpowiedniości, [W:] Bukowski P., Heydel M. (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Kraków, Wydawnictwo Znak, 2009, s. 51‒69.
• Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B., Psychologia poznawcza, Warszawa, Academica, Wydawnictwo SWPS, 2006, s. 95‒96.
• Rosch E., Zasady kategoryzacji, w: Z. Chlewiński (red.), Psychologia poznawcza w trzech ostatnich dekadach XX wieku, Gdańsk, Wydawnictwo GWP, 2007, s. 409‒430.
• Tabakowska E., Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, Kraków, UNIVERSITAS, 2001.
• Wojtasiewicz O., Wstęp do teorii tłumaczenia, Warszawa, PTTEPS TEPIS, 1996.
• Wittgenstein L., (2000), Dociekania filozoficzne, przekł., przyp. i wstęp B. Wolniewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2000, s. 75.

Identifiers

DOI

10.34864/heteroglossia.issn.2084-1302.nr13.art10

Biblioteka Nauki

28762704