Do spółdzielni produkcyjnej i z powrotem. Przemiany własności w powojennych narracjach pamiętnikarskich

• Authors: Agata Zborowska

Title variants

EN

To the production cooperative and back again. Ownership transformations in post-war diary narratives

Abstracts

EN

The article analyses representations of the experience of changes in ownership in the diaries of Poles ideologically involved in creating production cooperatives in Poland after WWII. The author uses unpublished archival materials from the competition for “New Peasants Diaries” [Nowe pamiętniki chłopów, 1955–1956] and diaries published in the volumes Young Rural Generation of the Polish People’s Republic [„Młode pokolenie wsi Polski Ludowej”, 1963–1967]. The first part of the article focuses on the experiences and hopes associated with the process of creating socialist ownership and tries to answer the question of how cooperative members understood the challenges of the future in the context of socialism. Following this, the article analyses the diaries of rural youth. These narratives describe the process of liquidating the cooperatives and how the idea of production cooperatives existedafter 1956.

PL

Artykuł dotyczy analizy reprezentacji doświadczenia przemian własnościowych w pamiętnikach osób zaangażowanych ideowo w tworzenie spółdzielni produkcyjnych w Polsce po drugiej wojnie światowej. Autorka korzysta z większości nieopublikowanych materiałów archiwalnych z konkursu na „Nowe pamiętniki chłopów” (nadsyłanych w latach 1955-1956) oraz wypowiedzi opublikowanych w tomach „Młode pokolenie wsi Polski Ludowej” (1963-1977). Pierwsza część artykułu skupia się na doświadczeniach i nadziejach związanych z procesem tworzenia własności socjalistycznej, starając się odpowiedzieć na pytanie jak członkowie spółdzielni rozumieli wymagania przyszłości w kontekście socjalizmu. W kolejnych częściach artykułu analizowane są narracje młodego pokolenia, które opisuje proces likwidacji tej własności, a także sposoby istnienia idei spółdzielni po 1956 roku.

Keywords

EN

diaries; production cooperatives; collectivisation; socialism; ownership; people's history

PL

pamiętniki; spółdzielnie produkcyjne; kolektywizacja; socjalizm; własność; historia ludowa

• Publisher: Instytut Studiów Politycznych PAN
• Journal: Kultura i Społeczeństwo
• Year: 2022
• Volume: 66
• Issue: 2
• Pages: 71-98

Dates

published

2022

Contributors

author

Agata Zborowska

• Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego

• https://orcid.org/0000000159194274

References

• Bardel Michał, Żyła Marcin, 2011, Państwowe, czyli niczyje. Własność w PRL, „Tygodnik Powszechny”. Dodatek specjalny, nr 24, s. 1 (dodatek powstał we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej).
• Dulczewski Zygmunt, Kwilecki Andrzej (red.), 1963, Pamiętniki osadników Ziem Odzyskanych, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Głowacka Maja, Szcześniak Magda, 2021, „Para śmiertelnych wrogów w jednej mentalności” - emocje w powojennych pamiętnikach osób awansujących, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 266–285.
• Gryciuk Franciszek (red.), 1997, Opór chłopów przeciw kolektywizacji wsi polskiej 1948–1956, Instytut Historii Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach, Siedleckie Towarzystwo Naukowe, Siedlce.
• Hann Chris M. (red.), 1998, Property Relations: Renewing the Anthropological Tradition, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
• Jarosz Dariusz, 1993, Pogłoski jako wyraz świadomości potocznej chłopów w Polsce w latach 1949–1956, „Dzieje Najnowsze”, nr 3, s. 39–55.
• Jarosz Dariusz, 1998, Polityka władz komunistycznych w Polsce w latach 1948–1956 a chłopi, Wydawnictwo DiG, Warszawa.
• Jarosz Dariusz, Pasztor Maria, 1995, W krzywym zwierciadle. Polityka władz komunistycznych w Polsce w świetle plotek i pogłosek z lat 1949–1956, Wydawnictwo Fakt, Warszawa.
• Kenney Padriac, 2015, Budowanie Polski Ludowej. Robotnicy a komuniści 1945–1950, W.A.B, Warszawa.
• Kersten Krystyna, Szarota Tomasz, 1964, Materiały pamiętnikarskie z dwudziestolecia Polski Ludowej. Uwagi krytyczne i próba systematyzacji, „Kwartalnik Historyczny”, t. 71, nr 2, s. 265–517.
• Kligman Gail, Verdery Katherine, 2011, Peasants under Siege: The Collectivization of Romanian Agriculture, 1949–1962, Princeton University Press, Princeton–Oxford.
• Lejeune Philippe, 1975, Pakt autobiograficzny, „Teksty: Teoria Literatury, Krytyka, Interpretacja”, nr 5 (23), s. 31–49.
• Lewin Moshe, 1968, Russian Peasants and Soviet Power: A Study of Collectivisation, Norton, New York.
• MPWPL, 1965, „Młode pokolenie wsi Polski Ludowej”, t. 2: Tu jest mój dom. Pamiętniki z Ziem Zachodnich i Północnych, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• MPWPL, 1966, „Młode pokolenie wsi Polski Ludowej”, t. 3: W poszukiwaniu drogi. Pamiętniki działaczy, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• MPWPL, 1967, „Młode pokolenie wsi Polski Ludowej”, t. 4: Od chłopa do rolnika, Ludowa
• Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• Miernik Grzegorz, 1999, Opór chłopów wobec kolektywizacji w województwie kieleckim 1948–1956, Wydawnictwo Takt, Kielce.
• Nowe…, 1962, Nowe pamiętniki chłopów, red. Halina Ruszkiewicz, Bożena Wiloch, Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa „Książka i Wiedza”, Warszawa.
• Palska Hanna, 1994, Nowa inteligencja w Polsce Ludowej. Świat przedstawień i elementy rzeczywistości, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
• Siekierski Stanisław, 1990, Świadomość chłopów w okresie kolektywizacji w świetle pamiętników, „Przegląd Humanistyczny”, nr 4, s. 53–63.
• Skonieczny Tomasz, 2009, Postawy chłopów wobec koncepcji i poczynań PPR (PZPR) w początkowej fazie kolektywizacji polskiego rolnictwa (1948–1949), Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Słupsk.
• Słabek Henryk, 2009, O społecznej historii Polski 1945–1989, Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa „Książka i Wiedza”, Warszawa.
• Tomba Massimiliano, 2013, Marx’s Temporalities, tłum. Peter D. Thomas, Sara R. Farris, Brill, Leiden–London.
• Verdery Katherine, 2003, The Vanishing Hectare: Property and Value in Postsocialist Transylvania, Cornell University Press, Ithaca–London.
• Verdery Katherine, Humphrey Caroline (red.), 2004, Property in Question: Value Transformation in the Global Economy, Berg, Oxford–New York.
• Zborowska Agata, 2021, Rzeczy i historie potencjalne na obrzeżach reformy rolnej, „Teksty Drugie” nr 5, s. 79–95.

Identifiers

DOI

10.35757/KiS.2022.66.2.3

Biblioteka Nauki

14764876