„Kierunek, któremu na imię nowoczesność”. Socjalistyczna modernizacja w świetle pamiętników chłopskich w tomie Ta ziemia jest nasza

• Authors: Małgorzata Tarnowska

Title variants

EN

“The Direction Called Modernity”. Socialist Modernisation in the Light of Peasant Diaries in the Volume This Land is Ours

Abstracts

EN

The subject of the article is the relationship between modernity and peasantry in peasant diaries of the Polish People’s Republic, and interpreted from the perspective of transdisciplinary cultural analysis; it focuses on diaries published in 1969 under the title This Land is Ours [Ta ziemia jest nasza]. Following contemporary historians, the author assumes that the period of 1944–1956, which the diaries cover, was a time of accelerated modernisation and social revolution, and one of the key elements of these processes was the land reform announced by the manifesto of the Polish Committee of National Liberation in 1944. The period covered by the diaries is therefore the time of the socialist “leap into modernity”. In striving to ascertain how the changes related to the fundamental elements of socialist modernisation were perceived by diarists, the author analyses the narratives in three dimensions: literacy, modernisation of the countryside, and changes in the rules of citizenship. By doing so, she shows that the said diaries may contribute to a better understanding of this period.

PL

Tematem artykułu są związki między nowoczesnością i chłopskością w kontekście socjalistycznej modernizacji w świetle chłopskich pamiętników wydanych w 1969 roku pod tytułem Ta ziemia jest nasza. Autorka za współczesnymi historykami przyjmuje założenie, że okres lat 1944–1956, który obejmują pamiętniki, był czasem modernizacyjnego przyspieszenia i rewolucji społecznej, a jednym z kluczowych elementów tych procesów była reforma rolna zapowiedziana manifestem PKWN w 1944 roku. Okres, którego dotyczą wspomnienia, jest więc czasem socjalistycznego „skoku w nowoczesność”. Szukając odpowiedzi na pytanie, jak kształtowały się w odbiorze pamiętnikarzy i pamiętnikarek przemiany związane z fundamentalnymi elementami socjalistycznej modernizacji, autorka analizuje narracje na temat trzech jej wymiarów: alfabetyzacji, modernizacji wsi i zmiany reguł obywatelstwa, co pozwala jej pokazać, że pamiętniki zawarte w tomie zawierały istotną diagnozę „skoku w nowoczesność”.

Keywords

EN

modernity; peasant diaries; people's history of Poland; land reform; modernisation

PL

nowoczesność; pamiętniki chłopskie; ludowa historia Polski; reforma rolna; modernizacja

• Publisher: Instytut Studiów Politycznych PAN
• Journal: Kultura i Społeczeństwo
• Year: 2022
• Volume: 66
• Issue: 2
• Pages: 163-183

Dates

published

2022

Contributors

author

Małgorzata Tarnowska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000300675721

References

• Błąd Marta, 2019, Sto lat reform agrarnych w Polsce, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Scholar, Warszawa.
• Czapliński Przemysław, 2011, Resztki nowoczesności. Dwa studia o literaturze i życiu, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Czapliński Przemysław, 2017, Dyslokacje. Wprowadzenie do historii polskiej literatury powojennej, w: Hanna Gosk, Bożena Karwowska (red.), Sam początek. Lata 1944–1948 w literaturze okresu Polski Ludowej, Wydawnictwo Elipsa, Warszawa, s. 9–25.
• Dunin-Wąsowicz Krzysztof, 1992, Świadomość narodowa chłopów w świetle pamiętników w okresie powstań narodowowyzwoleńczych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, 45, s. 87–93.
• Gieba Kamila, 2016, Literatura dotycząca powojennych przesiedleń na tzw. Ziemie Odzyskane - przegląd koncepcji badawczych i próba definicji, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, t. 59, z. 2, s. 75–89.
• Grochowski Grzegorz, Krawczyńska Dorota, Wołowiec Grzegorz (red.), 2019, Chłopska (nie)pamięć. Dziedzictwo chłopskości w polskiej literaturze i kulturze, Universitas, Kraków.
• Grzybczak Jarosław, 1999, Gromada - Rolnik Polski 1952–1995, „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 1–2, s. 156–167.
• Hemmerling Zygmunt (red.), 1990, Wieś polska 1944–1989. Wybrane problemy podmiotowości społecznej, życia politycznego, ekonomicznego, oświatowego, kulturalnego i religijnego, Ośrodek Badań Społecznych, Warszawa.
• Jarecka-Kimlowska Stanisława (red.), 1969, Ta ziemia jest nasza. Wybór pamiętników z konkursu ogłoszonego w 20-lecie reformy rolnej przez „Gromadę - Rolnik Polski”, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• Kenney Padraic, 2015, Budowanie Polski Ludowej. Robotnicy a komuniści 1945–1950, tłum. Anna Dzierzgowska, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
• Leder Andrzej, 2014, Prześniona rewolucja. Cwiczenie z logiki historycznej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
• Leszczyński Adam, 2013, Skok w nowoczesność. Polityka wzrostu w krajach peryferyjnych 1943–1980, Insytut Studiów Politycznych PAN–Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
• Leszczyński Adam, 2020, Ludowa historia Polski, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
• Palska Hanna, 1997, Polskie pamiętnikarstwo konkursowe. Ideologia w autobiografii, autobiografia w ideologii, „Społeczeństwo, Badania, Metody”, nr 1–2, s. 9–17.
• Palska Hanna, 1998, „Pamiętniki nowego pokolenia chłopów polskich” [recenzja], „Studia Socjologiczne”, nr 2, s. 134–139.
• Porter-Szűcs Brian, 2021, Całkiem zwyczajny kraj. Historia Polski bez martyrologii, tłum. Anna Dzierzgowska, Jan Dzierzgowski, Wydawnictwo Filtry, Warszawa.
• Wylegała Anna, 2017, O perspektywie badania chłopskiego doświadczenia reformy rolnej, „Rocznik Antropologii Historii”, t. 7, nr 10, s. 273–305.
• Wylegała Anna, 2020, Był dwór, nie ma dworu. Reforma rolna w Polsce, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.

Identifiers

DOI

10.35757/KiS.2022.66.2.7

Biblioteka Nauki

14764475