Dziecięce koncepcje zdrowego odżywiania u progu edukacji wczesnoszkolnej

• Authors: Ewa Kochanowska

Title variants

EN

Children’s Concepts of Healthy Eating at the Threshold of Early School Education

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dzieci u progu edukacji szkolnej posiadają już wiedzę i wykazują określone zachowania z zakresu edukacji żywieniowej wykształcone w przedszkolu, ale przede wszystkim w bogatej przestrzeni pozaformalnej, tj. środowisku rodzinnym, rówieśniczym, poprzez kontakt z mediami itd. Na podstawie doświadczeń, dzięki przekazom innych osób oraz dzięki interpretacji obserwowanych zdarzeń budują własne koncepcje zdrowego odżywiania. Badanie przeprowadzone na potrzeby niniejszego opracowania zo­stało zaplanowane i przeprowadzone zgodnie z założeniami konstruktywizmu i tak zwanej nowej socjologii dzieciństwa, tzn. z uwzględnieniem roli dzieci jako aktywnych podmiotów, którzy rozumieją, interpretują i przetwarzają rzeczywistość społeczną wokół siebie. Celem przeprowadzonych badań jakościowych było dokonanie, na podstawie analizy wypowiedzi językowych oraz rysunków dzieci kończących etap wychowania przedszkolnego, rekonstrukcji dziecięcych koncepcji zdrowego odżywiania, tzn.: ukazanie sposobów interpretacji kategorii zdrowe odżywianie przez dzieci oraz określenie źródeł ich wiedzy na ten temat. Rozpoznanie dziecięcych koncepcji zdrowego odżywiania pozwala na tworzenie warunków w ramach zajęć w szkole ukierunkowanych na konfrontowanie znaczeń i konstruowanie przez dzieci koncepcji prawidłowego, racjonalnego odżywiania na etapie  wczesnej edukacji.

EN

Children at the threshold of school education already have knowledge and display specific behaviors in the field of nutritional education they gained in kindergarten, but mainly in a rich non-formal space, i.e. family, peer environment, through contact with the media, etc. Based on experience, due to the messages of other people and through the interpretation of observed events, children build their own concepts of healthy eating. The research implemented for the purposes of this study was planned and carried out in accordance with the principles of constructivism and the so-called new sociology of childhood, i.e. taking into account the role of children as active entities who understand, interpret and process the social reality around them. The purpose of the qualitative research was to, based on the analysis of language statements and drawings of children completing the pre-school education stage, reconstruct children's concepts of healthy eating, i.e. to show how children interpret the category of “healthy eating”, and to determine the sources of their knowledge on this topic. Recognition of children's concepts of healthy eating allows us to create conditions as part of school activities aimed at confronting meanings and constructing by children the concept of proper, rational nutrition at the stage of early education.

Keywords

PL

zdrowe odżywianie; dziecięce koncepcje znaczeń; dziecko kończące etap wychowania przedszkolnego; edukacja żywieniowa; zdrowe odżywianie; dziecięce koncepcje znaczeń; dziecko kończące etap wychowania przedszkolnego; edukacja żywieniowa

EN

healthy eating; children’s concepts of meanings; child completing the stage of preschool education; nutrition education

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2020
• Volume: 15
• Issue: 4(58)
• Pages: 85-101

Dates

published

2020-11-21

Contributors

author

Ewa Kochanowska

References

• Bonner M., Finney J. (1996). A Psychosocial Model of Children’s Health Status, [w:] T.H. Ollendick, R. J. Prinz (red.), Advances in Clinical Child Psychology, Vol. 18, New York: Plenum Press, s. 231-282.
• Brzezińska A. (2005). Psychologia wychowania, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3, Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej, Gdańsk: GWP, s. 223-253.
• Charzewska J., Wajszczyk B. (2008). Co powinna zawierać prawidłowa, zbilansowana dieta? Rola urozmaiconej diety, [w:] M. Jarosz (red.), Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia, Warszawa: Instytut Żywności i Żywienia.
• Clark C. D. (2011). In a Younger Voice: Going Children’s Qualitative Research, Oxford: Oxford University Press.
• Corsaro W. A. (2015). The Sociology of Childhood, Los Angeles: Sage.
• Dyjak A. (2005). Żywienie a zdrowie i rozwój dzieci wiejskich. Zarys problematyki, „Zdrowie Publiczne”, nr 115(1), s. 92-95.
• Elden S. (2013). Inviting the Messy: Drawing Methods and Children’s Voices, „Childhood” vol. 20, s. 66-81, DOI: 10.1177/0907568212447243.
• Flick U. (2011). Jakość w badaniach jakościowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gaweł A. (2006). Zdrowie w perspektywie pedagogicznej. Indywidualne wybory i społeczne interesy, [w:] M. Kowalski, A. Gaweł (red.), Zdrowie – wartość – edukacja, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, s. 109-214.
• Gniazdowski A. (red.) (1990). Zachowania zdrowotne: zagadnienia teoretyczne, próba charakterystyki zachowań zdrowotnych społeczeństwa polskiego, Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. dra med. Jerzego Nofera.
• Goryńska-Goldmann E., Ratajczak P. (2010). Świadomość żywieniowa a zachowania żywieniowe konsumentów, „Journal of Agribusiness and Rural Development”, nr 4(18), s. 41-48.
• Jarosz M, Rychlik E. (2010). Epidemia otyłości – jaka przyszłość nas czeka, „Gastroenterologia Polska”, nr 17(10), s. 47-52.
• Jarosz M., Wolnicka K, Kłosowska J. (2011). Czynniki środowiskowe związane z występowaniem nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży, „Postępy Nauk Medycznych”, nr 9, s. 770-777.
• Jarosz M. i in. (2010). Zalecenia dotyczące żywienia i aktywności fizycznej, [w:] M. Jarosz (red.), Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, Warszawa: Instytut Żywności i Żywienia.
• Kalnins I., Love R. (1982). Children’s Concepts of Health and Illness – and Implications for Health Education: an Overview, „Health Education Quarterly”, nr 9, s. 104-115, DOI: 10.1177/109019818200900202.
• Klus-Stańska D. (2004). Światy dziecięcych znaczeń, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Lachowicz-Tabaczek K. (2004). Potoczne koncepcje świata i natury ludzkiej: ich wpływ na poznanie i zachowanie, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Leszcz-Krysiak A. (2019). Pojęcie zdrowia w rozumieniu uczniów edukacji wczesnoszkolnej, „Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna”, Vol. 7, nr 1 (13), s. 7-16.
• Maciejewska-Mroczek E. (2018). „Ten żył zdrowo, a ten żył choro”. O rozumieniu zdrowia i ruchu przez dzieci, „Folia Sociologica”, nr 65, s. 59-72, DOI: 10.18778/0208-600X.65.05.
• Nowak-Dziemianowicz M. (2006). Doświadczenia rodzinne w narracjach. Interpretacje sensów i znaczeń, Wrocław: Dolnośląska Szkoła Wyższa.
• Nowak P. F., Chalimoniuk-Nowak M. (2015). Potencjał mediów społecznościowych w edukacji zdrowotnej, [w:] A. Wolska-Adamczyk (red.), Współczesne kierunki działań prozdrowotnych, Warszawa: WSIiZ, s. 35-45.
• Oblacińska A., Woynarowska B. (red.). (2002). Profilaktyczne badania lekarskie i inne zadania lekarza w opiece zdrowotnej nad uczniami. Poradnik dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej: Instytut Matki i Dziecka.
• Obodyńska E. (2005). Działalność szkoły promującej zdrowie na rzecz współpracy ze środo-
• wiskiem lokalnym, „Lider”, nr 9, s. 10-12.
• Peräkylä A. (2009). Analiza rozmów i tekstów [w:] N. Denzin, Y. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych, tom. II, Warszawa: PWN, s. 325-350.
• Piechaczek-Ogierman G. (2009) Postawy zdrowotne uczniów i ich socjokulturowe uwarunkowania, Cieszyn-Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji UŚ, Wyd. Adam Marszałek.
• Rychlik E., Jarosz M. (2008). Najczęstsze wady w żywieniu dzieci i młodzieży [w:] M. Jarosz (red.), Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia, Warszawa: Instytut Żywności i Żywienia.
• Sęk, H. (1997). Subiektywne koncepcje zdrowia, świadomość zdrowotna a zachowania zdrowotne i promocja zdrowia, [w:] Z. Ratajczak, I. Heszen-Niejodek (red.), Promocja zdrowia. Psychologiczne podstawy wdrożeń, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 34-55.
• Siedliska A. (2017). Wartość zdrowia w percepcji dzieci chorych. Badania w szkole przyszpitalnej Puławach, „Roczniki Pedagogiczne”, nr 2, Tom 9(45), s. 129-146, DOI: 10.18290/rped.2017.9.2-9.
• Sokołowska, M. (2002). Realizacja ścieżki edukacyjnej – edukacja prozdrowotna, „Edukacja Zdrowotna i Promocja Zdrowia”, nr 4, s. 6-7.
• Trzebiński J. (2000). Narracja jako sposób rozumienia świata, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Uljens M. (2006). Dydaktyka szkolna, [w:] Pedagogika, t. 2: Pedagogika wobec edukacji, polityki oświatowej i badań naukowych, red. B. Śliwerski, Gdańsk: GWP.
• Wiśniewska-Kin M. (2013). Dominacja a wyzwolenie. Wczesnoszkolny dyskurs podręcznikowy i dziecięcy, Łódź: Wyd. UŁ.
• Woynarowska B. (2008). Edukacja zdrowotna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Woynarowska B., Sokołowska M. (2001). Ścieżka edukacyjna – edukacja prozdrowotna i promocja zdrowia w szkole, Warszawa: KOWEZ.
• Woźniakowa Y. (2009). Rozumienie choroby przez dzieci w wieku szkolnym – badania pilotażowe, [w:] Z. Dołęga, M. John-Borys (red.), Zdrowie psychiczne uczniów – różne konteksty i odniesienia, Katowice: Wydawnictwo UŚ, s. 185-195.
• Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 20 listopada 1989 roku (Dz.U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526.) http:// prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19911200526/T/D19910526L.pdf [dostęp: 12.05.2020].
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej Poz. 356 (http://prawo.sejm.gov.pl/ isap.nsf/download.xsp/WDU20170000356/O/D20170356.pdf [dostęp: 5.05.2020).

Identifiers

DOI

10.35765/eetp.2020.1558.06