W poszukiwaniu „czwartej władzy” w Konstytucji RP z 1997 roku. Analiza instytucjonalno-prawna przepisów Konstytucji

• Authors: Tomasz Litwin

Title variants

EN

In Search of the “Fourth Estate” in the Constitution of Republic of Poland of 1997. Institutional-Legal Analysis of the Rules of the Constitution

Abstracts

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The main research objective of this article is the analysis if in the light of the rules of the Constitution of Poland is there any entity not mentioned in art. 10 which could balance the constitutional position of the legislative and executive power – perform the role of the “fourth estate”. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The basic research problem is an attempt to answer the question if according to the Constitution any entity could perform the role of the “fourth estate” and how the Constitution should be amended to introduce the “fourth estate”. The institutional-legal analysis of the rules of the Constitution was used with particular emphasis on the language-legal, systematic, doctrinal and judiciary interpretation. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article starts with the comments on the constitutional principle of the division of power. Next, considerations on the term “fourth estate” and analysis of the rules of the Constitution are focused on finding an entity that could perform the role of the “fourth estate”. The article ends with propositions of the amendments to the Constitution that would allow the sovereign, territorial self-government and organs of state control and defense of law to balance the constitutional positions of the legislative and executive powers. RESEARCH RESULTS: In the light of the rules of the Constitution of Republic of Poland there is no entity performing the role of the “fourth estate”. CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: It seems necessary to introduce amendments to the Constitution of the Republic of Poland that would strengthen the constitutional position of the Nation, territorial self-government, state control and defense of law organs, as well as the public prosecutor’s office, which will allow them to perform the role of the “fourth estate”.

PL

CEL NAUKOWY: Głównym celem naukowym artykułu jest analiza kwestii, czy w świetle przepisów Konstytucji RP jakikolwiek podmiot spoza jej art. 10 mógłby równoważyć pozycję ustrojową legislatywy i egzekutywy – pełnić rolę „czwartej władzy”. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawowym problemem badawczym jest próba odpowiedzi na pytania, czy według Konstytucji jakiś podmiot mógłby pełnić rolę „czwartej władzy”, a jeśli nie, to jak należy zmienić Konstytucję, aby wprowadzić do niej „czwartą władzę”. W artykule wykorzystano analizę instytucjonalno-prawną przepisów Konstytucji ze szczególnym uwzględnieniem: językowo-logicznej, systemowej, doktrynalnej oraz sądowej wykładni przepisów Konstytucji. PROCES WYWODU: Merytoryczną część artykułu rozpoczynają uwagi o konstytucyjnej zasadzie podziału władzy. Następnie przedstawione są rozważania o pojęciu „czwartej władzy” z perspektywy konstytucyjno-prawnej oraz analiza przepisów Konstytucji nakierowana na odnalezienie podmiotu, który mógłby pełnić rolę „czwartej władzy”. Artykuł kończą propozycje wprowadzenia zmian do Konstytucji, które pozwolą suwerenowi, samorządowi terytorialnemu oraz organom kontroli państwowej i ochrony prawa równoważyć pozycję ustrojową legislatywy i egzekutywy. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W świetle przepisów Konstytucji RP żaden podmiot nie pełni roli „czwartej władzy”. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Potrzebne jest wprowadzenie do Konstytucji RP zmian wzmacniających pozycję ustrojową Narodu, samorządu terytorialnego, organów kontroli państwowej i ochrony prawa oraz prokuratury, które mogłyby pełnić rolę „czwartej władzy”.

Keywords

PL

władza; podział władzy; czwarta władza; Konstytucja; nowelizacja Konstytucji

EN

power; division of power; fourth estate; constitution; constitutional amendment

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2023
• Volume: 14
• Issue: 46
• Pages: 105-123

Dates

published

2023

Contributors

author

Tomasz Litwin

• Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydział Pedagogiczny, Instytut Nauk o Polityce i Administracji, Katedra Współczesnych Systemów Politycznych

• https://orcid.org/0000000169566959

References

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 805 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1319 z późn. zm.).
• Wyrok TK z 28.04.1999 r., K 3/99, OTK 1999, nr 4, poz. 73.
• Wyrok TK z 27.05.2003 r., K 11/03, OTK-A 2003, nr 5, poz. 43.
• Wyrok TK z 24.11.2003 r., K 26/03, OTK-A 2003, nr 9, poz. 95.
• Wyrok TK z 29.11.2005 r., P 16/04, OTK-A 2005, nr 10, poz. 119.
• Wyrok TK z 23.03.2006 r., K 4/06, OTK-A 2006, nr 3, poz. 32.
• Wyrok TK z 30.10.2006 r., P 10/06, OTK-A 2006, nr 9, poz. 128.
• Wyrok TK z 18.07.2007 r., K 25/07, OTK-A 2007, nr 7, poz. 80.
• Wyrok TK z 16.07.2009 r., Kp 4/08, OTK-A 2009, nr 7, poz. 112.
• Postanowienie TK z 20.09.2009 r., Kpt 2/08, OTK-A 2009, nr 5, poz. 78.
• Wyrok TK z 19.10.2010 r., K 35/09, OTK-A 2010, nr 8, poz. 77.
• Wyrok TK z 11.08.2016 r., K 39/16, OTK-A 2016, nr 71.
• Wyrok TK z 13.12.2016 r., K 13/16, OTK-A 2016, nr 101.
• Wyrok TK z 18.12.2018 r., SK 27/14, OTK-A 2019, nr 5.
• Banaszak, B. (2012). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Bankowicz, M. (2020). System polityczny Republiki Włoskiej. W M. Bankowicz, & B. Kosowska-Gąstoł (Red.), Systemy politycz-ne. Podręcznik akademicki. 2 Ustroje państw współczesnych (s. 189–229). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielloń-skiego.
• Bujwid-Kurek, E. (2019). Władza polityczna a system polityczny – wokół kategorii politologicznych uwag kilka. Horyzonty Polityki, 10(30), 25–38. DOI: 10.35765/HP.2019.1030.02.
• Chruściak, R. (2008). Sprawozdanie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji jako forma odpowiedzialności politycznej. Przegląd Sejmowy, 1(84), 29–44.
• Chrzanowski, M. (2020). Uwagi do art. 12. W A. Niewęgłowski (Red.), Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz (s. 187–189). Warszawa: Wolters Kluwer.
• Czarny, P. (2019). Uwagi do art. 163. W P. Tuleja (Red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (s. 493–497). Warszawa: Wol-ters Kluwer.
• Florczak-Wątor, M. (2019a). Uwagi do art. 10. W P. Tuleja (Red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (s. 55–58). War-szawa: Wolters Kluwer.
• Florczak-Wątor, M. (2019b). Uwagi do art. 227. W P. Tuleja (Red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (s. 647–650). Warszawa: Wolters Kluwer.
• Garlicki, L., & Sarnecki, P. (2016). Uwagi do art. 14. W L. Garlicki, & M. Zubik (Red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (T. I, wyd. 2) (s. 450–463). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Haczkowska, M., & Masternak-Kubiak, M. (2014). Uwagi do art. 186. W M. Haczkowska (Red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa: LexisNexis, LEX.
• Kosowska-Gąstoł, B. (2020). System polityczny Konfederacji Szwaj-carskiej. W M. Bankowicz, & B. Kosowska-Gąstoł (Red.), Systemy polityczne. Podręcznik akademicki. 2 Ustroje państw współczesnych (s. 231–272). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielloń-skiego.
• Kuca, G. (2007). Zasada podziału i równowagi władz a inne organy państwowe. W J. Czajowski (Red.), Ustroje, doktryny, instytucje polityczne. Księga jubileuszowa Profesora zw. dra hab. Mariana Grzybowskiego (s. 169–175). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Litwin, T. (2016). Krytyka polityki gospodarczej koalicji PO-PSL w „Gazecie Wyborczej” 2007–2015. Polityka i Społeczeństwo, 1(14), 111–122. DOI: 10.15584/polispol.2016.1.11.
• Litwin, T. (2018). Pojęcie „przedstawiciela Narodu” w świetle art. 4 ust. 2 Konstytucji RP z 1997 r. Horyzonty Polityki, 1(26), 11–31. DOI: 10.17399/HP.2018.092601.
• Litwin, T. (2019). Wstęp. W T. Litwin, K. Łabędź, & R. Zyzik, Aktualna debata wokół zasad ustrojowych w Polsce (s. 7–16). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.
• Litwin, T. (2020). The Constitutional-Legal Analysis of “Communi-cation”, “Means Of Social Communication” as Well as “Social Dialogue”, and “Citizens’ Dialogue”. Polityka i Społeczeństwo, 1(18), 5–19. DOI: 10.15584/polispol.2020.1.1.
• Litwin, T. (2021). The Reflection on the Human Nature and the Pow-er in the Constitution of the Republic of Poland of 1997 from the Legal-Constitutional Research Perspective. Horyzonty Polityki, 2(39), 67–88.
• Naleziński, B. (2019). Uwagi do art. 210. W P. Tuleja (Red.), Konsty-tucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (s. 615–616). Warszawa: Wolters Kluwer.
• Pach, M., & Tuleja, P. (2016). Uwaga 36 do art. 10. W M. Safjan, & L. Bosek (Red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz. Art. 1-86 (s. 335–352). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Paczkowski, A. (1973). Czwarta władza. Prasa dawniej i dziś. Warsza-wa: Wiedza Powszechna.
• Sadomski, J. (2016). Uwagi do art. 14. W M. Safjan, & L. Bosek (Red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz. Art. 1-86 (s. 388–397). War-szawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Sarnecki, P. (2016). Uwagi do art. 10. W L. Garlicki, & M. Zubik (Red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (T. I, wyd. II) (s. 331–354). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Sokolewicz, W. (2008). Wolność prasy jako konstytucyjna zasada ustroju państwa. Ius Novum, 2, 5–23.
• Sokolewicz, W. (2009). R. Chruściak, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w systemie politycznym i konstytucyjnym. Przegląd Sejmowy, 4 (93), 236–242.
• Szewc, A. (2008). Ustawa o samorządzie województwa. Komentarz. Warszawa: ABC a Wolters Kluwer business.
• Zieliński, E. (1999). Nauka o państwie i polityce. Warszawa: Dom Wy-dawniczy Elipsa.
• Zoll, A. (2016). Sposób wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 1, 43–50.

Identifiers

DOI

10.35765/hp.2314

Biblioteka Nauki

2231646