The constitutional principle of common welfare at a time of a pandemic in Poland

• Authors: Anna Teresa Budzanowska , Mariusz Radziewski

Abstracts

PL

Cel naukowy: Analiza aktywności normatywnej w Polsce w związku z COVID-19 (tzw. tarcz antykryzysowych), która doprowadziła do zderzenia praw podstawowych z zasadami konstytucyjnymi wywołując debatę o transgresji ustrojowej i zasadach limitujących działania władzy względem obywateli. Zaprezentowanie, jak w sytuacjach kryzysu lub stanów nadzwyczajnych strategie rządowe mogą przeobrażać ustrój za pomocą wzmocnionej normatywnie redefinicji pojęć konstytuujących. Problem i metody badawcze: Doktrynalne ujęcie zasad konstytucyjnych jako konsensusu pokolenia Solidarności XX w. wydawało się ugruntowane w polskiej kulturze politycznej. COVID-19 spowodował próbę ich redefinicji poprzez wybór strategii rządowej walki z kryzysem w zakresie limitacji praw oraz wątpliwości wynikających z kolizji tych działań z normami konstytucyjnymi. Wykorzystano prawno-doktrynalną analizę porównawczą i syntezę literatury. Proces wywodu: Zaprezentowano uwarunkowania konstytuowania zasad konstytucyjnych w Polsce w kontekście pojęcia dobra wspólnego jako pryncypium relacji państwo – obywatel. Przeanalizowano transgresję doktrynalną dokonującą się pod wpływem funkcjonowania rządowej walki z COVID-19 oraz przedstawiono wnioski dotyczące zagrożeń ustrojowych w kontekście prób reinterpretacji pojęć fundamentalnych dla demokratycznego państwa prawa. Wyniki analizy naukowej: COVID-19 dowiódł, że obowiązujące regulacje nie są wystarczające do zabezpieczenia zasady dobra wspólnego jako nakazu skierowanego wobec władzy publicznej pełnienia przez nią roli służebnej w realizacji tej zasady w interesie obywateli. Kryzysy stają się pretekstem dla decydentów do ustanawiania norm wprowadzających prymat interesów władzy nad obywatelami, co w konsekwencji prowadzi do naruszenia zasady godności człowieka, jako źródła wolności i praw jednostkowych oraz nienaruszalnej istoty wolności i praw w kontekście nadrzędnego pojęcia dobra wspólnego, jako pryncypium konstytuującego relacje państwo – obywatel /władza – społeczeństwo. Wnioski, innowacje rekomendacje: Rozważenie ustanowienia dodatkowych mechanizmów normatywnych, które zapobiegałyby zagrożeniu interpretowania zasady dobra wspólnego jako prymatu interesów państwa nad interesem obywateli. Tym bardziej, że w historii polskiego ustroju,II Rzeczpospolitej, ukonstytuowano doktrynę zdefiniowaną z prymarnym wskazaniem na racje państwa stojącą w sprzeczności z ideowymi postulatami pokolenia Solidarności, które przesądziły o kształcie polskiego systemu politycznego po 1989 r.  

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The objective of the article is to analyse legislative acts introduced in Poland in response to COVID-19 pandemic (the so-called anti-crisis shields), which led to a clash between fundamental rights and constitutional principles and triggered a debate on systemic transgression and the principles that limit the government’s activities directed at citizens.     THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: COVID-19 led to attempts undertaken by the Polish government to redefine the constitutional strategies established by the Solidarity generation by choosing a strategy to deal with the crisis based on limiting citizens’ rights. This led to doubts triggered by the collision of this strategy with constitutional norms. The method used in the study was a legal-doctrinal comparative analysis and a synthesis of the literature.    THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article presents the determinants underlying the creation of constitutional principles in Poland embedded in the context of the common good as the principium which guides the relationships between the state and its citizens. The doctrinal transgression resulting from the government’s attempts to fight against COVID-19 was analysed and conclusions concerning the threats to the political system in the context of the governmental attempts to reinterpret the concepts fundamental to the democratic state of law were drawn.   RESEARCH RESULTS: COVID-19 proved that the existing regulations are not sufficient to secure the principle of the common good as an underlying principle of the government’s activities. Crises become a pretext for decision-makers to introduce such laws which prioritise the interests of the authorities over the interests of citizens.   CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: It is recommended to consider the introduction of extra legislative mechanisms that would prevent the primacy of the interests of the state to take precedence over the interests of citizens in the future.  

Keywords

EN

epidemics; COVID-19; constitutional principles; anti-crisis shields; political crises

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2022
• Volume: 13
• Issue: 45
• Pages: 203-217

Dates

published

2022

Contributors

author

Anna Teresa Budzanowska

• Uniwersytet Śląski, Wydział Prawa

• https://orcid.org/000000028662605X

author

Mariusz Radziewski

• SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny

• https://orcid.org/000000017462640X

References

• Bodnar, A. (2020). Uchwalając w „tarczach antykryzysowych” zmiany w kodeksach, Sejm nie dochował własnych wymogów. Wniosek RPO do Trybunału Konstytucyjnego. https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-skarzy-do-tk-tarcze-antykryzysowe-sejm-nie-dochowal-wymogow-tworzenia-prawa (ac-cessed on 4 Sept. 2022).
• Brzozowski, W. (2006). Konstytucyjna zasada dobra wspólnego. Państwo i Prawo, 11, 17–28.
• Budzanowska, A. (2020). Epidemie a reżimy polityczne. Horyzonty polityki, 11(36), 17–20.
• Chevalier, L. (1958). Classes laborieuses, classes dangereuses. Paris: Plon.
• Cohn, S.K. (2012). Pandemics: waves of disease, waves of hate from Palgue of Athens to A.I.D.S. Historical Research, 85(230), 535–555.
• Eur-lex. (2021). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=LEGISSUM:accession_criteria_copenhague (accessed on 4 Sept. 2022)
• Evans, R.J. (1988). Epidemics and revolutions: cholera in nine-teenth-century. Present, 12(1), 123–146.
• Granat, M. (2014). Godność człowieka z art. 30 Konstytucji RP jako wartość i jako norma prawna. Państwo i Prawo, 8, 3–17.
• Grzybowski, M., Rec. M., & Rydlewski G. (2022) Rządowy system decyzyjny w Polsce. Studium politologiczne okresu transformacji. Państwo i Prawo, 11, 3–16.
• Gubała M, (2019). Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 19 czerwca 2018 r. (SYGN. AKT SK 19/17). Przegląd Sejmowy, 4(153), 155–162. https://ps.sejm.gov.pl/journal.nsf/PS.xsp?documentId=9F809625D24DDCFAC125846B00378470. (accessed on 4 Sept. 2022).
• Guldbrandsson, K.,& Mansdotter, A.(2022). Public health work in Sweden during the COVID-19 pandemic. The European Journal of Public Healf, 32 (S3), 22.
• Karp, J. (2004). Sprawiedliwość społeczna. Kraków. Księgarnia Aka-demicka.
• Konstytucja RP z 1997 r. Dz. U. 1997 nr 78 poz. 483 (2009) (Polska).
• https://lexlege.pl/konstytucja-rzeczypospolitej-polskiej/art-228/ (ac-cessed on 4 Sept. 2022).
• OTK ZU 9A/2015, poz. 143; Dz. U. z 2015 r. poz. 1633 z dnia 16 paź-dziernika 2015 r.
• OTK ZU 3A/2003, poz. 19; Dz. U. Nr 44, poz. 390 z dnia 14 marca 2003 r.
• Lipowicz, I. (2017). Dobro wspólne. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny, Socjologiczny, 79(3). 18.
• Machnikowska, A. (2019). Wolność i władza?. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
• Militz, M. (2021). Wsparcie udzielane przedsiębiorcom w związku z pandemią COVID–19. Rozliczenia i kontrola. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Piechowiak, M. (2003). Filozoficzne podstawy rozumienia dobra wspólnego. Kwartalnik Filozoficzny, XXXI(2), 5–35.
• Piechowiak, M. (2009). Elementy prawnonaturalne w stosowaniu Konstytucji RP. Przegląd Sejmowy, 5 (94), 71–90.
• Probudzka, D. (1994). O dwóch typach racjonalności w utylitarystycznej teorii moralnej. In Principia, X–XI, 188–193.
• Rawls, J.A. (1971). Theory of Justice. Cambridge: Belknap.
• Rawls, J.A. (1994). Teoria sprawiedliwości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ruczkowski, P. (2002). Stan klęski żywiołowej. Komentarz. https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/komentarze/stan-kleski-zywiolowej-komentarz-587275357 (accessed on 4 Sept. 2022).
• Schomburg, J. (2005). System wartości i norm społecznych podstawą rozwoju Polski. Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynko-wą.
• Singer, P. (2003). Etyka praktyczna. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Trzciński, J. (2018), Rzeczpospolita Polska dobrem wszystkich oby-wateli. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny, socjologiczny, 1, 23–31.
• Tuleja, P. (2021). Art. 1 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komen-tarz. P. Czarny, M. Florczak-Wątor, B. Naleziński, P. Radziewicz, & P. Tuleja (Eds.) Warszawa: LEX/el. https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/komentarze/konstytucja-rzeczypospolitej-polskiej-komentarz-wyd-ii-587806595 (ac-cessed on 4 Sept. 2022).
• Zamelski, P. (2014). Równowaga praw i obowiązków implikacją dobra wspólnego. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Identifiers

DOI

10.35765/hp.2389

Biblioteka Nauki

2231667