Kategoria osoby jako punkt krytyczny rozważań nad wychowaniem. Inspiracje z nurtu personalizmu chrześcijańskiego

• Authors: Beata Zuzanna Bednarczuk

Title variants

EN

The Category of a Person as a Critical Point in Considering the Process of Upbringing. Inspirations from the Christian Personalism

Abstracts

PL

CEL NAUKOWY: Celem niniejszego artykułu jest przywołanie konstytutywnych kryteriów personalistycznej koncepcji osoby jako punktów krytycznych w rozważaniach nad wychowaniem oraz odszukanie i wskazanie inspiracji, a w konsekwencji rekomendacji w odniesieniu do procesu wychowania. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawą zebrania materiału empirycznego jest analiza treści, która zmierza do charakterystyki dotychczasowego dorobku w obrębie wybranego tematu i kierunków prowadzonych dyskusji. Towarzyszą temu elementy interpretacji i konceptualizacji. Postępowaniem badacza kierują reguły metodologiczne, związane z potrzebą zapewnienia sprawdzalności, wiarygodności oraz wartości poznawczej wyników pracy. PROCES WYWODU: Odwołując się do założeń przedstawicieli personalizmu chrześcijańskiego, wskazano sposób interpretacji właściwości osoby, która pełnię rozwoju i własnego istnienia osiąga, działając na rzecz innych i pośród innych ludzi. Zaznaczono, że godność osoby ludzkiej jest podstawą powinności moralnej, a bezwarunkowe respektowanie godności pozwala traktować wychowanie jako służbę na rzecz rozwoju człowieka. Obowiązkiem pedagoga jest dysponowanie dojrzałym systemem wartości i organizowanie sytuacji służących ich rozpoznawaniu. Wybór wartości jest bowiem decydujący w procesie stawania się osobą (lub anty-osobą). Poznawanie i praktykowanie wartości dokonuje się za sprawą spotkania/relacji. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przeniesienie założeń personalizmu na grunt pedagogiczny skutkuje przyjęciem założenia, że to człowiek jest programem wychowania. Człowiek charakteryzuje się specyficznymi właściwościami osobowymi, predyspozycjami ku rozwojowi, a wychowanie tworzy warunki do ujawniania i rozwijania wspomnianych potencji w dialogu i interakcji z innymi. Zasadą budowania wzajemnych relacji jest miłość. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Ponieważ osoba jest wartością najwyższą, staje się per se, to jej celem jest doskonalenie siebie. W prowadzeniu tej całożyciowej pracy wspomaga proces wychowania. Podczas gdy wychowanie we współczesnej szkole sprowadza się na ogół do działań przystosowawczych do obowiązujących struktur i instytucjonalnych modeli życia, z perspektywy personalizmu jest pomocą udzielaną człowiekowi w odnalezieniu potencjału w sobie i wartości wokół siebie, dzięki którym będzie on mógł uczestniczyć w procesie budowania i rozwijania siebie.

Keywords

PL

Personalistyczna koncepcja człowieka; cechy wychowania personalistycznego

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Wychowania
• Year: 2020
• Volume: 19
• Issue: 50
• Pages: 117-130

Dates

published

2020

Contributors

author

Beata Zuzanna Bednarczuk

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Instytut Pedagogiki, Katedra Dydaktyki

References

• Adamski, F. (2005). Wprowadzenie: personalizm - filozoficzny nurt myślenia o człowiek u i wychowaniu. W: F. Adamski (red.), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Bagrowicz, J. (1999). Godność osoby fundamentem wychowania. W: F. Adamski, Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Bagrowicz, J. (1995). Wychowanie personalistyczne w chrześcijaństwie. W: S. Kowalczyk (red.), Z refleksji nad człowiekiem. Człowiek, społeczność, wartość. Lublin: Wydawnictwo TN KUL.
• Bartnik, Cz. S. (2003). Personalizm. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Bednarczuk, B. (2016). Osobowość autorska absolwentów klas Montessori w perspektywie doświadczeń i celów życiowych. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Chrobak, S. (1999). Personalistyczny wymiar pedagogii Jana Pawła II. W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Chrobak, S. (2009). Tożsamość człowieka w pryzmacie nadziei. W: K. Szudry, K. Uzar (red.), Personalistyczny wymiar filozofii wychowania. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Chudy W. (2007). Podstawy filozoficzna pedagogiki samowychowania. Rocznik Nauk Społecznych. t. XXXV, z. 2.
• Chudy W. (2009). Pedagogika godności. Elementy etyki pedagogicznej. Lublin: Tow. Nauk. KUL.
• Gadacz, T. (2005). Wychowanie jako spotkanie osób. W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów, Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Góźdź, K. (2008). Personalizm systemowy ks. Czesława Stanisława Bartnika. W: M. Rusecki (red.), Personalizm polski. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Grzywak-Kaczyńska, M. (2005). Wychowanie do miłości – miłości trzeba się uczyć, W: F. Adamski (red.), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Horowski, J. (2011). Tomistyczna myśl pedagogiczna w Polsce wobec idei personalizmu. Kwartalnik Pedagogiczny. t. 2 (220).
• Kaczmarek, K., Gadacz, T. (2005). Racje za personalistyczną filozofia wychowania, W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Kowalczyk, S. (2008). Polski personalizm współczesny. W: M. Rusecki (red.), Personalizm polski. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Kozielecki, J. (1998). Człowiek wielowymiarowy. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Krąpiec, M.A. (1999). Człowiek bytem osobowym. W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Łobocki, M. (2009). W trosce o wychowanie w szkole, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Łobocki, M. (2006). Wychowanie moralne w zarysie. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Majka, J. (2005). Wychowanie chrześcijańskie – wychowaniem personalistycznym. W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Matulka, Z. (2005). Wartości u podstaw wychowania personalistycznego, W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Męczkowska, A. (2006). Podmiot i pedagogika: od oświeceniowej utopii ku pokrytycznej dekonstrukcji, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Molesztak, A. (2009). Współczesny świat wartości a wychowanie. W: M. Nowak, E. Smołka, A. Szudra, K. Uzar (red.), Personalistyczny wymiar filozofii wychowania. Lublin: Wydawnictwo
• Nowak, M. (2005c) Wychowanie do wolności i odpowiedzialności, W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Nowak M. (2003). Pedagogika personalistyczna. W: A. Kwieciński, . Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Nauk. PWN.
• Jankowska, M. (2011). Godność osoby w aspekcie rozwoju „ja” i poczucia własnej wartości. W: J. Ławrynowicz, A. Zabołotny (red.), Nauka-Etyka-Wiara. NEW`11. Konferencja Chrześcijańskiego Forum Pracowników Nauki. Dobieszków 23-26 czerwca 2011. Warszawa: Chrześcijańskie Forum Pracowników Nauki.
• Olbrycht, K. (1999). Dylematy współczesnego wychowania w świetle refleksji personalistycznej. W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Olbrycht, K. (2005). Tolerancja a wychowanie. W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Ostrowska, K. (2005). Wychowywać do urzeczywistniania wartości. W: F. Adamski (red), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Rusiecki, M. (2008). Personalizm polski. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Rzechowska, E.(1995). Potencjalność w psychologicznej analizie rozwoju. Roczniki Filozoficzne. T. 43, z. 4.
• Styczyński, M. (2009). Wspólnota edukacyjne przestrzenią wychowania do wartości. W: M. Nowak, E. Smołka, A. Szudra, K. Uzar (red.), Personalistyczny wymiar filozofii wychowania. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Szołtysek, A. (1999). Nieokreślony podmiot wychowania: pytanie o filozofię człowieka W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Szudra A. (2009). Suplement. Dialektyczna etyka wychowania. W: Chudy W. Pedagogika godności. Elementy etyki pedagogicznej. Lublin: Tow. Nauk. KUL.
• Śliwerski, B. (2003). Samowychowanie jako dominanta uniwersyteckiego kształcenia pedagogów. W: A. Ładyżyński, J. Raińczuk (red.), Uniwersytet – między tradycją a wyzwaniami współczesności. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Śnieżyński, M. (2009). Dialog edukacyjny. Kraków: Wydawnictwo naukowe PAT.
• Walczak, P (2009). Pedagogika agatologiczna jako projekt tischnerowskiej paidei. W: K. Szudry, K. Uzar (red.), Personalistyczny wymiar filozofii wychowania, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Identifiers

DOI

10.35765/hw.1825

Biblioteka Nauki

1196783