Wykorzystanie koncepcji profilaktyki pozytywnej w obszarze współpracy szkoły i rodziny

• Authors: Katarzyna Jarosz

Title variants

EN

The Use of the Concept of Positive Prevention in the Area of School and Family Cooperation

Abstracts

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of this article is to present the possibility of using the concept of positive prevention in the area of school and family cooperation. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research problem concerns the answer to the question as to whether and how the concept of positive prevention can be used in the area of school and family cooperation and what practical implications arise from its assumptions. The article uses a desk research method. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: On the basis of the literature on the subject, an analysis was made of the relationship between prevention and positive prevention and the process of cooperation between the school and family. Referring to the main objectives and directions of school and family cooperation, in the context of the challenges of children and adolescents’ development, a range of topics is presented and effective prevention programmes are reviewed in order to sup‑ port the development of parents’ child‑rearing skills. RESEARCH RESULTS: The results coming from the analyses show that positive prevention significantly extends the educative function of the school while supporting the parental function of the family. It focuses on supporting the development of parents’ child‑rearing skills in terms of building a community in the family based on dedicated involvement, replacing common‑sense strategies with positive strategies, strengthening protection in adolescent environments, and subjective participation in the prevention programmes. CONCLUSIONS, RECOMMENDATIONS AND APPLICABLE VALUE OF RESEARCH: The use of the principles of positive prevention in the area of school and family cooperation makes it possible to carry out activities focused on the positive development of children and adolescents as an alternative to a problem‑focused approach. The implication of this approach is that the educational activities of the school and the family are extended to include preventive and developmental goals.

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie możliwości wykorzystania koncepcji profilaktyki pozytywnej w obszarze współpracy szkoły i rodziny. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy dotyczy odpowiedzi na pytanie: czy i w jaki sposób koncepcję profilaktyki pozytywnej można wykorzystać w obszarze współpracy szkoły i rodziny oraz jakie praktyczne implikacje wynikają z jej założeń. W artykule zastosowano metodę danych zastanych desk research. PROCES WYWODU: Na podstawie opracowań literatury przedmiotu dokonano analizy zależności pomiędzy profilaktyką oraz profilaktyką pozytywną a procesem współpracy szkoły i rodziny. Odwołując się do głównych celów oraz kierunków współpracy szkoły i rodziny w kontekście wyzwań rozwoju dzieci i młodzieży, ukazano zakres tematów oraz dokonano przeglądu skutecznych programów profilaktycznych, wspierających rozwój umiejętności wychowawczych rodziców. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych analiz wynika, że profilaktyka pozytywna w znaczny sposób poszerza funkcję wychowawczą szkoły, wspierając jednocześnie funkcję wychowawczą rodziny. Koncentruje się przy tym na wspieraniu rozwoju umiejętności wychowawczych rodziców w zakresie: budowania wspólnoty w rodzinie opartej na zaangażowanej obecności, zastępowania strategii zdroworozsądkowych strategiami pozytywnymi, wzmacniania ochrony w środowiskach dorastania, podmiotowego uczestnictwa w programach profilaktycznych. WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Wykorzystanie założeń koncepcji profilaktyki pozytywnej w obszarze współpracy szkoły i rodziny umożliwia realizację wspólnych działań skupionych na pozytywnym rozwoju dzieci i młodzieży jako alternatywy wobec podejścia skoncentrowanego na problemach. Implikacją tego podejścia jest poszerzenie działań edukacyjnych szkoły i rodziny o cele profilaktyczne oraz prorozwojowe.

Keywords

PL

profilaktyka pozytywna; umiejętności wychowawcze rodziców; programy profilaktyczne; potencjał rozwojowy dzieci i młodzieży; współpraca szkoły i rodziny

EN

positive prevention; parents’ child‑rearing skills; prevention programmes; developmental potencial of children and adolescents

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Wychowania
• Year: 2024
• Volume: 23
• Issue: 66
• Pages: 83-93

Dates

published

2024

Contributors

author

Katarzyna Jarosz

• Uniwersytet Opolski, Polska

• https://orcid.org/0000000208789013

References

• Borucka, A. (2011). Koncepcja resilience. Podstawowe założenia i nurty badań. W: W. Junik, (red.), Resilience. Teoria, badania, praktyka (s. 11–28). Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia.
• Błasiak, A. (2017). Współpraca szkoły i rodziny jako istotny czynnik optymalizacji procesów wychowania i kształcenia najmłodszego pokolenia. Horyzonty Wychowania, 16(38), 11–22.
• Dębski, M. i Flis, J. (2023). MŁODE GŁOWY. Otwarcie o zdrowiu psychicznym. Raport z badania dotyczącego zdrowia psychicznego, poczucia własnej wartości i sprawczości wśród młodych ludzi w Polsce. Fundacja UNAWEZA.
• Gaś, Z.B. (2004). Szkolny program profilaktyki: istota, konstruowanie, ewaluacja. Poradnik metodyczny. Pracownia Wydawnicza Fundacji „Masz Szansę”.
• Grzelak, S. (2015). Vademecum skutecznej profilaktyki problemów młodzieży. Przewodnik dla samorządowców i praktyków oparty na wynikach badań naukowych. Jak wspierać młodzież w PODRÓŻY ŻYCIA? Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Grzelak, S. i Żyro, D. (2023). Jak wspierać młodzież w niestabilnym świecie. Wyzwania i rekomendacje dla wychowania, profilaktyki i ochrony zdrowia psychicznego po trudnych latach 2020–2022. Instytut Profilaktyki Zintegrowanej.
• Hejnicka‑Bezwińska, T. (2008). Pedagogika ogólna. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Jarczyńska, J. (2014). Wstęp. W: J. Jarczynska (red.), Uzależnienia behawioralne i zachowania problemowe młodzieży. Teoria, diagnoza, profilaktyka, terapia (s. 7–15). Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Jarosz, K. (2019). Profilaktyka pozytywna w teorii i praktyce pedagogicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Kania, S. (2017a). Nowe zachowania ryzykowne młodzieży charakterystyka i tendencje rozwoju. Ogrody Nauk i Sztuk, 7, 373–382.
• Kania, S. (2017b). W poszukiwaniu pozytywnych strategii dla rodzinnej profilaktyki zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży. W: K. Kmiecik‑Jusięga (red.), Profilaktyka społeczna. Kontekst rodzinny i szkolny (s. 55–70). Akademia Ignatianum w Krakowie.
• Kawecki, I. (2018). Szkice z metodologii jakościowych badań edukacyjnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Kmiecik‑Jusięga, K. (2017). Miejsce rodziny w zapobieganiu zachowaniom ryzykownym dzieci i młodzieży. W: K. Kmiecik‑Jusięga, (red.), Profilaktyka społeczna. Kontekst rodzinny i szkolny (s. 35–54). Akademia Ignatianum w Krakowie.
• Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom. (b.d.). Lista programów rekomendowanych. Programy rekomendowane. https://programyrekomendowane.pl/programy/ lista‑programow‑rekomendowanych/
• Łobocki, M. (2007). W trosce o wychowanie w szkole. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Młynek, P. (2021). Współpraca środowisk: szkolnego i rodzinnego z perspektywy rodziców i nauczycieli. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Nowosad, I. (2003). Perspektywy rozwoju szkoły. Szkice z teorii szkoły. Instytut Badań Edukacyjnych.
• Ostaszewski, K. (2006). Profilaktyka pozytywna. Świat Problemów, 3(158), 6–10.
• Ostaszewski, K. (2014). Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience. Instytut Psychiatrii i Neurologii.
• Ostaszewski, K. (2016). Pozytywna profilaktyka po 10 latach. Świat Problemów, 1(276), 5‒10.
• Ostaszewski, K. (2019). W kierunku profilaktyki opartej na wiedzy. W: Z.B. Gaś (red.), Profilaktyka zachowań ryzykownych w teorii i praktyce (s. 35‒53). Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie.
• Szempruch, J. (2009). W poszukiwaniu idei podmiotowości relacji edukacyjnych rodziny i szkoły. Chowanna, tom jubileuszowy, 79–89.
• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe. (2017). Dz.U. 2017, poz. 59. (Polska).
• Wieczorek, M. (2018). Program wychowawczo‑profilaktyczny szkoły i placówki. Krok po kroku. Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Wojcieszek, K.A. (2017). Co nas chroni? Rola relacji osobowych i uczuć w profilaktyce kreatywnej, W: K. Kmiecik‑Jusięga, (red.), Profilaktyka społeczna. Kontekst rodzinny i szkolny (s. 17–33). Akademia Ignatianum w Krakowie.
• Zajączkowski, K. (2003). Uzależnienia od substancji psychoaktywnych. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Identifiers

DOI

10.35765/hw.2024.2366.09

Biblioteka Nauki

40621656